Page 25 - วารสารวัฒนธรรม ฉบับ ๑

เมษายน-มิ ถุนายน ๒๕๕๕ 23
เล่นหนังนี้สุดแล้วแต่งานจะชุ กชุมหรือไม่ชุกชุม ถ้ างานศพชุกชุม
หรือเขามีการฉลองพระ ฉลองวัด และแก้ สินบนอะไร ๆ ชุมแล้ว
เขาก็หาหนังไปเล่นบ่อย ๆ ตามซึ่งมีงานนั้น...”
ความนิยมหนังใหญ่ในอดีตดังกล่าวจึงสอดคล้องกับการพบ
ตัวหนังจ�านวนมากที่ปัจจุบั นเก็บรักษาไว้ ตามพิพิ ธภัณฑ์และวัด
(ไม่นับรวมอีกหลายร้ อยตัวที่ถูกชาวต่างประเทศกว้ านซื้อน�าออก
จากประเทศไทยไป) หนังใหญ่เหล่านี ้ส่วนมากมีอายุในราว
รัชกาลที่๔-๕ แต่ ที่เก่าแก่ สุดคือ “หนังใหญ่ชุดพระนครไหว” อัน
เลื่องลือที่สร้างในสมัยรัชกาลที่๒ น่าเสียดายว่าหนังใหญ่ที่งาม ๆ
ได้สูญไปในคราวที ่โรงละครแห่งชาติ ถูกเพลิงไหม้ เมื ่อ พ.ศ.
๒๕๐๓ แม้จะเหลือตั วอื่นอีกแต่ก็ช�ารุดไปมากเช่นกัน แต่ตัวหนัง
ที่เหลืออยู ่ตามที่ต่าง ๆ ซึ ่งส่วนใหญ่อยู ่ในบริ เวณภาคกลางนั้น
กลับถูกทิ้งไว้ ที่วัด ขาดคนดูแล และขาดผู้สืบทอดการแสดง
หากจะวิเคราะห์ว่ าเหตุใดหนั งใหญ่จึ งเป็นที่นิยม ส่วนหนึ ่ง
น่าจะเป็นความรู้ของผู ้คนในอดีตที ่สั่งสมผ่ านค่านิยมในการเสพ
(ในยุคที่โทรทัศน์ยังมิใช่เครื่องเรือนส�าคัญ) ออกจากเหย้ าเรือนมา
จั บจองพื้นที่หน้าจอ เพื ่อชมการแสดงหนังใหญ่ให้เพลินใจในยาม
ค�่าหลั งมื้อเย็น
โอกาสที่จะได้ชมหนังใหญ่ก็มิได้หายากอย่างปัจจุบัน เพราะ
เป็นมหรสพที ่นิยมว่าจ้างแสดงทั้งในงานศพ งานบุญ งานสมโภช
ระดับรั ฐ และเป็นอาชีพที่ท�าเงินไม่น้อย ดังที่ในบทความเดียวกัน
มีหัวข้อ “ว่าด้ วยผลประโยชน์ของผู้ที่เล่นหนัง” ที่ให้รายละเอียดถึง
เรื่องค่าจ้าง การเสียภาษี และก�าไรของนายคณะหนังใหญ่ว่า
“เงินงานที่เล่นได้ในการหนังนี ้ถ้าเหลือจากเสี ยภาษีและแจก
คนบรรดาที่เล่นแล้ว ก็เป็นผลประโยชน์ของท่านเจ้าของหนังทั้งสิ้น
แต่ถ้าเจ้าของมี ผู้ คนของตัวเอง คื อ คนเจรจา ตลก พิณพาทย์
และตัวโขนเป็นบ่าวทาส ไม่ต้องหาผู ้อื่นเขามาแล้ว ผลประโยชน์
ก็ได้มากออกไป ผลประโยชน์ของผู้ซึ่งมีหนังแล้วออกเล่นงานนั้น
ถ้าจะกะประมาณรายหนึ่ง ๆ ในปีหนึ่งคงอยู่ใน ๓๐ ชั่งหรื อกว่าขึ้น
ไป แต่จะก�าหนดเอาเป็นแน่ ทีเดียวก็ไม่ได้ด้วยผลประโยชน์ในการ
การแสดงของคณะหนังใหญ่วัดสว่ างอารมณ์เนื่องในงานไหว้ครู