Page 24 - วารสารวัฒนธรรม ฉบับ ๑

22 วัฒนธ รม
แต่หากถามต่อว่า แล้วเคยดูหนังใหญ่หรือไม่ ?
ค�าตอบที่ ได้รับอาจเป็ นค�าปฏิ เสธ
หนั งใหญ่กลายเป็ นสิ่งไกลตัว ห่างออกจากวิถีชีวิ ต พ้นไป
จากความรับรู ้ความเข้าใจ ทั้งด้วยเหตุที่เหลือคณะแสดงหนังใหญ่
อยู่เพียงสามคณะทั ้งประเทศ โอกาสที่จะได้ชมมีแค่ในงานสมโภช
ส�าคัญหรื อเทศกาลอันเกี่ยวเนื่องกั บศิลปวั ฒนธรรมไทยเท่านั ้น
มิ หน�าซ�้าการด�าเนินเรื่องก็ดูเนิบช้า ไม่สนุก และไม่ทันใจคนไทย
ยุคดิจิทัลเอาเสียเลย
สภาพการณ์ปั จจุบั นของหนังใหญ่จึ งแตกต่างจากในอดี ต
มาก บทความเรื ่อง “หนังที ่เล่นในงานมหรสพ” ในนิตยสาร วชิ ร-
ญาณวิเศษร.ศ. ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔) เล่าถึงความนิยมหนังใหญ่
ในอดี ตว่า
“บัดนี้จะได้ อธิบายด้วยเรื่องหนังซึ่ งเป็นเครื่องเล่นอย่างหนึ่ ง
ของชาวเรา ก็หนังนี้มีงานมหรสพเมื่อใด ก็จ� าเป็นที่จะต้องตั้งจอ
ขึ้นเล่นเมื่อนั้น
เพราะเหตุใดเล่า ? เหตุ ที่ท�าให้ ครึกครื้นเอิกเกริกในงานได้
อย่างหนึ่ง ท�าให้เหิมเกริมในประชุมชนที่จะมาดูงานได้อย่างหนึ ่ง
ด้วยการเล่นนั้นอาศัยเรื่อง ‘นารายณ์สิบปาง ปางที่สิบ’ ที่เรียกว่า
เรื่องรามเกี ยรติ์ เอามาจับเล่นเป็นตอน ๆ ไป... เอาขึ้ นเชิดชู
ทาบเข้ากับจอให้แสงไฟขาวส่ องสว่างออกมาเห็นรูปภาพนั้น แล้ว
พากย์เจรจากันและติดตลก พลางตีพิ ณพาทย์ระนาด ฆ้อง กลอง
ตะโพนบันลือลั่น สนั ่นเสียงกรับโกร่งโหม่ง ม้ าล่อแซ่เซ้ งไป การ
ที่เล่นดังนี้จึ่งได้ครึกครื ้นสนุกสนาน ชักให้คนเป็ นอันมากมาประชุม
ดูเพราะเช่นนั ้นงานมหรสพจึ่งได้ เล่นหนั งแทบทุก ๆ งาน จะเว้น
บ้างก็ น้อย ด้วยการที่เล่นหนั งนี้เป็ นเครื่องท� าให้ ครึกครื้นในงาน
อย่างยิ่ง”
ความดังกล่าวคงไม่เกิ นจริงไปนัก หากลองนึกถึงภาพลาน
วัดกว้างที่มีจอผ้าขาวขนาดยาวกว่า ๑๕ เมตร กางขึงตึงโดดเด่น
สะดุดตา ข้าง ๆ มี วงปี่พาทย์ บรรเลงดนตรีเสียงดั งกระจายทั่ว
หมู่บ้ านประหนึ่งเครื่องขยายเสี ยงในปัจจุบัน ดึ งดูดให้ชาวบ้าน
บรรยากาศพิธีไหว้ครูประจ�าปีของคณะหนังใหญ่วั ดสว่างอารมณ์