22
วั
ฒนธ รม
แต่
หากถามต่
อว่
า แล้
วเคยดู
หนั
งใหญ่
หรื
อไม่
? 
ค�
าตอบที่
ได้
รั
บอาจเป็
นค�
าปฏิ
เสธ
หนั
งใหญ่
กลายเป็
นสิ
งไกลตั
ว ห่
างออกจากวิ
ถี
ชี
วิ
ต พ้
นไป
จากความรั
บรู
ความเข้
าใจ ทั
งด้
วยเหตุ
ที
เหลื
อคณะแสดงหนั
งใหญ่
อยู
เพี
ยงสามคณะทั
งประเทศ โอกาสที
จะได้
ชมมี
แค่
ในงานสมโภช
ส�
าคั
ญหรื
อเทศกาลอั
นเกี
ยวเนื
องกั
บศิ
ลปวั
ฒนธรรมไทยเท่
านั
น 
มิ
หน�
าซ�้
าการด�
าเนิ
นเรื
องก็
ดู
เนิ
บช้
า ไม่
สนุ
ก และไม่
ทั
นใจคนไทย 
ยุ
คดิ
จิ
ทั
ลเอาเสี
ยเลย 
สภาพการณ์
ปั
จจุ
บั
นของหนั
งใหญ่
จึ
งแตกต่
างจากในอดี
มาก บทความเรื
อง “หนั
งที
เล่
นในงานมหรสพ” ในนิ
ตยสาร
วชิ
ร-
ญาณวิ
เศษ
 ร.ศ. ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔) เล่
าถึ
งความนิ
ยมหนั
งใหญ่
ในอดี
ตว่
“บั
ดนี
จะได้
อธิ
บายด้
วยเรื
องหนั
งซึ
งเป็
นเครื
องเล่
นอย่
างหนึ
ของชาวเรา  ก็
หนั
งนี
มี
งานมหรสพเมื
อใด ก็
จ�
าเป็
นที
จะต้
องตั
งจอ
ขึ
้นเล่นเมื
่อนั
้น
เพราะเหตุ
ใดเล่
า ? เหตุ
ที
ท�
าให้
ครึ
กครื
นเอิ
กเกริ
กในงานได้
อย่
างหนึ
ง ท�
าให้
เหิ
มเกริ
มในประชุ
มชนที
จะมาดู
งานได้
อย่
างหนึ
ง 
ด้วยการเล่นนั
้นอาศัยเรื
่อง ‘นารายณ์สิบปาง ปางที
่สิบ’ ที
่เรียกว่า 
เรื
องรามเกี
ยรติ
เอามาจั
บเล่
นเป็
นตอน ๆ ไป... เอาขึ
นเชิ
ดชู 
ทาบเข้
ากั
บจอให้
แสงไฟขาวส่
องสว่
างออกมาเห็
นรู
ปภาพนั
น แล้
พากย์
เจรจากั
นและติ
ดตลก พลางตี
พิ
ณพาทย์
 ระนาด ฆ้
อง กลอง 
ตะโพนบั
นลื
อลั
น สนั
นเสี
ยงกรั
บโกร่
งโหม่
ง ม้
าล่
อแซ่
เซ้
งไป  การ
ที
เล่
นดั
งนี
จึ
งได้
ครึ
กครื
นสนุ
กสนาน ชั
กให้
คนเป็
นอั
นมากมาประชุ
ดู
 เพราะเช่
นนั
นงานมหรสพจึ
งได้
เล่
นหนั
งแทบทุ
ก ๆ งาน จะเว้
บ้
างก็
น้
อย ด้
วยการที
เล่
นหนั
งนี
เป็
นเครื
องท�
าให้
ครึ
กครื
นในงาน
อย่างยิ
่ง”
ความดั
งกล่
าวคงไม่
เกิ
นจริ
งไปนั
ก  หากลองนึ
กถึ
งภาพลาน
วั
ดกว้
างที
มี
จอผ้
าขาวขนาดยาวกว่
า ๑๕ เมตร กางขึ
งตึ
งโดดเด่
สะดุ
ดตา ข้
าง ๆ มี
วงปี
พาทย์
บรรเลงดนตรี
เสี
ยงดั
งกระจายทั
หมู
บ้
านประหนึ
งเครื
องขยายเสี
ยงในปั
จจุ
บั
น  ดึ
งดู
ดให้
ชาวบ้
าน 
บรรยากาศพิ
ธี
ไหว้
ครู
ประจ�
าปี
ของคณะหนั
งใหญ่
วั
ดสว่
างอารมณ์
1...,14,15,16,17,18,19,20,21,22,23 25,26,27,28,29,30,31,32,33,34,...124