22
วั
ฒนธ รม
แต่
หากถามต่
อว่
า แล้
วเคยดู
หนั
งใหญ่
หรื
อไม่
?
ค�
าตอบที่
ได้
รั
บอาจเป็
นค�
าปฏิ
เสธ
หนั
งใหญ่
กลายเป็
นสิ
่
งไกลตั
ว ห่
างออกจากวิ
ถี
ชี
วิ
ต พ้
นไป
จากความรั
บรู
้
ความเข้
าใจ ทั
้
งด้
วยเหตุ
ที
่
เหลื
อคณะแสดงหนั
งใหญ่
อยู
่
เพี
ยงสามคณะทั
้
งประเทศ โอกาสที
่
จะได้
ชมมี
แค่
ในงานสมโภช
ส�
าคั
ญหรื
อเทศกาลอั
นเกี
่
ยวเนื
่
องกั
บศิ
ลปวั
ฒนธรรมไทยเท่
านั
้
น
มิ
หน�
าซ�้
าการด�
าเนิ
นเรื
่
องก็
ดู
เนิ
บช้
า ไม่
สนุ
ก และไม่
ทั
นใจคนไทย
ยุ
คดิ
จิ
ทั
ลเอาเสี
ยเลย
สภาพการณ์
ปั
จจุ
บั
นของหนั
งใหญ่
จึ
งแตกต่
างจากในอดี
ต
มาก บทความเรื
่
อง “หนั
งที
่
เล่
นในงานมหรสพ” ในนิ
ตยสาร
วชิ
ร-
ญาณวิ
เศษ
ร.ศ. ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔) เล่
าถึ
งความนิ
ยมหนั
งใหญ่
ในอดี
ตว่
า
“บั
ดนี
้
จะได้
อธิ
บายด้
วยเรื
่
องหนั
งซึ
่
งเป็
นเครื
่
องเล่
นอย่
างหนึ
่
ง
ของชาวเรา ก็
หนั
งนี
้
มี
งานมหรสพเมื
่
อใด ก็
จ�
าเป็
นที
่
จะต้
องตั
้
งจอ
ขึ
้นเล่นเมื
่อนั
้น
เพราะเหตุ
ใดเล่
า ? เหตุ
ที
่
ท�
าให้
ครึ
กครื
้
นเอิ
กเกริ
กในงานได้
อย่
างหนึ
่
ง ท�
าให้
เหิ
มเกริ
มในประชุ
มชนที
่
จะมาดู
งานได้
อย่
างหนึ
่
ง
ด้วยการเล่นนั
้นอาศัยเรื
่อง ‘นารายณ์สิบปาง ปางที
่สิบ’ ที
่เรียกว่า
เรื
่
องรามเกี
ยรติ
์
เอามาจั
บเล่
นเป็
นตอน ๆ ไป... เอาขึ
้
นเชิ
ดชู
ทาบเข้
ากั
บจอให้
แสงไฟขาวส่
องสว่
างออกมาเห็
นรู
ปภาพนั
้
น แล้
ว
พากย์
เจรจากั
นและติ
ดตลก พลางตี
พิ
ณพาทย์
ระนาด ฆ้
อง กลอง
ตะโพนบั
นลื
อลั
่
น สนั
่
นเสี
ยงกรั
บโกร่
งโหม่
ง ม้
าล่
อแซ่
เซ้
งไป การ
ที
่
เล่
นดั
งนี
้
จึ
่
งได้
ครึ
กครื
้
นสนุ
กสนาน ชั
กให้
คนเป็
นอั
นมากมาประชุ
ม
ดู
เพราะเช่
นนั
้
นงานมหรสพจึ
่
งได้
เล่
นหนั
งแทบทุ
ก ๆ งาน จะเว้
น
บ้
างก็
น้
อย ด้
วยการที
่
เล่
นหนั
งนี
้
เป็
นเครื
่
องท�
าให้
ครึ
กครื
้
นในงาน
อย่างยิ
่ง”
ความดั
งกล่
าวคงไม่
เกิ
นจริ
งไปนั
ก หากลองนึ
กถึ
งภาพลาน
วั
ดกว้
างที
่
มี
จอผ้
าขาวขนาดยาวกว่
า ๑๕ เมตร กางขึ
งตึ
งโดดเด่
น
สะดุ
ดตา ข้
าง ๆ มี
วงปี
่
พาทย์
บรรเลงดนตรี
เสี
ยงดั
งกระจายทั
่
ว
หมู
่
บ้
านประหนึ
่
งเครื
่
องขยายเสี
ยงในปั
จจุ
บั
น ดึ
งดู
ดให้
ชาวบ้
าน
บรรยากาศพิ
ธี
ไหว้
ครู
ประจ�
าปี
ของคณะหนั
งใหญ่
วั
ดสว่
างอารมณ์
1...,14,15,16,17,18,19,20,21,22,23
25,26,27,28,29,30,31,32,33,34,...124