Page 14 - วารสารวัฒนธรรม ฉบับ ๑

12 วัฒนธ รม
ม.ร.ว. คึ กฤทธิ์ ปราโมช ได้ให้ภาพในเชิงสมมุติฐาน
ถึงการบรรจุสมบัติลงกรุเมื่อครั้งกระโน้นเอาไว้ว่า
“...เมื่ อเจ้าพนักงานน�าพระบรมอัฐิ หรือพระอั ฐิลง
บรรจุพร้อมด้วยเครื่องราชกกุธภัณฑ์ และของหลวงทั้ง
ปวงเสร็จแล้ว พระเจ้าแผ่ นดินก็คงเสด็จพระราชด�าเนิน
ไปยังปากกรุ เพื่อทรงหลั่ งน�้าทักษิ โณทก...ครั้นน�้ า
ทักษิโณทกหมดพระเต้าแล้ว จะทรงพระราชศรัทธาตื้นตัน
ขึ้นมาอย่างไรก็ สุดที่จะเดา แทนที ่จะพระราชทานพระ
เต้าทักษิโณทกอันมีจุ กเป็นรูปพรหมพักตร์นั้นคื นให้แก่
พนักงาน กลับทรงเหวี ่ยงพระเต้านั้นลงไปในกรุ เมื่อได้
เห็นพระราชศรัทธาแก่ กล้าดังนี้ แล้ว บรรดาพระบรม-
วงศานุวงศ์ ข้าราชการผู้ใหญ่ ตลอดจนขุนหมื่นพันทนาย
และมหาดเล็กข้าหลวง คนทั ้งปวงที่ไปในงานนั้น เมื่อถึง
คราวที่ตนจะต้องขึ ้นไปถวายบังคมพระอัฐิธาตุเป็ นครั้ง
สุดท้ าย ต่างก็เหวี่ยงเครื ่องทองหยองที่ติดตัวมา ลงไป
อุทิศถวายเป็นการโดยเสด็จ ประเพณีเอาของมีค่าใส่ ลง
ไปในที่บรรจุอัฐิแทนพวงหรีดนั้นคงมี มาก่อนแล้ ว...ของ
ที่บรรจุในลักษณะเช่ นนี้ จึ งเป็นของที่ผู้ไปในงานแต่ละ
คนอุทิศถวาย มีค่ามากบ้ างน้อยบ้างตามฐานะของผู ้
อุทิศ มิใช่สมบัติกษัตริย์ไปทั้งสิ้น ดังเช่นที่เข้าใจกัน...”
สะท้อนว่าความมั ่งคั่งเรื่องทองค�าในราชอาณาจักร
สยามย่ อมมี มาก่อนนั ้นแล้ ว ดังที่ปรากฏในวรรณคดี
อินเดี ยที่เรียกขานดินแดนแถบนี ้ว่า สุวรรณภู มิ อันมี
ความหมายว่า แดนทอง แม้จะยังไม่ เป็นที่แน่ชั ดว่าอยู่
ตรงไหน แต่ก็เป็นที่ยอมรั บกันว่าอยู่ในแถบอุ ษาคเนย์
เมื่อครั้งโบราณทองค�าถือเป็นเครื่องก�าหนดชนชั้น
ทางสั งคม ซึ่งจ�ากั ดอยู่เฉพาะในหมู ่ชนชั้นสู งเท่ านั้น
ชาวบ้านสามัญชนแม้จะมี ฐานะพอจะซื้อหาทองได้ก็ไม่มี
สิทธิจะครอบครอง ดังมีกฎมณเทียรบาลที่ช�าระในสมัย
รั ชกาลที่ ๑ โดยใช้กฎหมายสมัยอยุ ธยาเป็นแม่แบบ
ห้ามไม่ให้ช่ างทองท�าเครื่องทองต้องห้ามให้ผู้อื่น ตลอด
จนห้ามการซื้อขายอย่ างเด็ดขาด ผู้ฝ่าฝืนมีบทลงโทษ
หนัก ๑๐ สถาน ตามบัญญัติพระไอยการอาญาหลวง
เมื่อมีการพบแหล่งทองค�าที่ไหนจึงต้องน�าถวายแด่
พระมหากษั ตริย์ ผู้เปรียบเสมือนสมมุติเทพ อย่างคราว
ที่มี การพบแหล่งแร่ทองที่ประจวบคีรี ขันธ์ เมื่อปีเถาะ
พ.ศ. ๒๒๙๐ พระกุ ยบุรีก็ได้ มีหนั งสือบอกมายั งกรุง
ศรีอยุธยา ซึ่ งอยู่ในรัชสมัยสมเด็จพระเจ้ าบรมโกศ ตาม
ที่มีบั นทึกใน พระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขา
เล่ ม ๒ ว่า
เต่าทองค�า