นิตยสารวัฒนธรรม ฉบับ ๓ ปีพ.ศ.๒๕๕๗ - page 29

29
กรกฎาคม-กันยายน ๒๕๕๗
จานเขียนลายสีดำ�ใต้ เคลือบ ลายสระบัว ราวพุทธศตวรรษที่ ๑๙-๒๐
อิทธิพลจากเครื่องลายครามจีน สมัยราชวงศ์หยวน
ลักษณะส� ำคัญของเครื่องปั้นดินเผา
เวียงกาหลง
เอกลักษณ์ ของเครื่ องปั ้ นดิ นเผาจากแหล่ ง
เตาเวียงกาหลงคื อ มี น�้ำหนักเบา เนื่ องจากเนื้อดิ นที่ใช้
ปั้ นภาชนะมีความละเอี ยดและสามารถขึ้ นรูปภาชนะได้
บางกว่ าเครื่องปั ้นดินเผาจากแหล่งอื่นๆ ในประเทศไทย
เนื้อดินออกสีขาวหรือเหลืองนวลและสีเทา เนื้อละเอียด มี
เม็ดทรายเล็กๆปนบ้างเล็กน้อย แตกรานเป็ นรอยเล็กละเอียด
น�้ำเคลือบใส มีทั้งสีฟ้าอ่ อน เขียวอ่อน และเหลื องอ่อน
มักเคลือบถึงบริเวณขอบเชิงของภาชนะ ภาชนะบางใบมี การ
เคลือบก้นหรือใช้น�้ำดินสีน�้ำตาลทาที่ ก้น รูปทรงที่พบมาก
ได้แก่ จาน ชาม แจกัน โถมีฝา ถ้วย ไห กระปุก เป็นต้น รวมถึง
ตั วหมากรุกและตุ๊ กตารูปสั ตว์ ต่างๆ ลวดลายตกแต่ งที่
ถือเป็นเอกลักษณ์ คือ “ลายกาด� ำ” คือเป็นลายคล้ายรูปอีกา
สีด�ำก� ำลังบิน ระบายทึ บ นอกจากนี้ยังพบลายกลีบดอกไม้
ใบไม้ ลายพันธุ ์พฤกษา ลายดอกไม้ก้านขด ลายปลา รวมทั้ง
ลวดลายที่แสดงให้เห็นถึงอิทธิพลจากภายนอก เช่น ลายเก๋งจีน
และภูมิประเทศ ลายพันธุ ์ไม้ แบบจีนหรือเวียดนาม และ
ลายกิเลน เป็นต้ น ส่วนเครื่องปั้นดินเผาประเภทเคลือบใส
มีการตกแต่งด้วยการขูดขีดคล้ายลายซี่หวี หรือกลีบดอกไม้
ลักษณะต่างๆ
การตกแต่งเครื่องปั้นดินเผาเวียงกาหลง
เครื่องปั้นดินเผาจากแหล่งเตาเวียงกาหลงมีความ
หลากหลายในด้านรูปแบบของการตกแต่งและลวดลาย
สามารถจ�ำแนกตามชนิดของการเคลือบและการตกแต่ง
ลวดลายได้เป็น ๕ ประเภท ดังนี้
๑. ประเภทเขียนลายสีด�ำใต้เคลือบ
เครื่องเคลื อบกลุ ่มนี้มีลักษณะเด่นที่สุ ดและพบ
มากที่สุ ด โดยพบกระจายทั่วไปในกลุ่มเตาต่างๆ ในแหล่ง
เตาเวียงกาหลง เครื่องเคลือบประเภทนี้มีอายุการผลิ ต
ยาวนานที่สุด คื อระหว่างพุทธศตวรรษที่ ๑๙-๒๒ เป็นภาชนะ
เนื้อแกร่ง เผาในอุ ณหภูมิสู ง คุณภาพดี มีสีขาวออกนวล
หรือบางชิ้นก็มีสีเหลืองอมเทา มี เม็ดทรายเล็กๆ ปนบ้ างเล็ก
น้อย มีรอยแตกรานละเอียดทั้งใบ ลักษณะของลวดลายเป็น
สีด�ำเขียนอย่างประณีตบรรจง เส้นคมชัด ก่อนการเขียนลาย
จะทาน�้ำดินสีขาวทึบรองพื้นชั้นหนึ่งก่อน แล้วจึงเขียนลวดลาย
ด้วยสีที่ได้จากออกไซด์ของแร่เหล็ก จากนั้ นเคลือบใสไม่มีสี
หรือเคลื อบใสแกมสีฟ้าจางๆ ทั บอีกชั้นหนึ่ ง ชั้นเคลือบใส
บางมาก ภาชนะประเภทจานและชามมักเขียนลวดลาย
ทั้งด้านในและด้านนอก การเคลือบจะเคลือบทั้งใบ ด้านนอก
เคลือบลงไปถึงขอบฐาน เว้นที่ก้นด้านนอกเท่านั้น
จานเนื้อแกร่ง เขียนลายสีดำ �ใต้เคลือบ ด้านในเขียนลายนกสีดำ�หรือ
“ลายกา” ซึ่งเป็นเอกลักษณ์เฉพาะของเครื่องปั้นดินเผาเวียงกาหลง
ด้ านนอกเขียนลายเส้ นหยักโค้ง