วารสารวัฒนธรรม มกราคม - มีนาคม ๒๕๕๗ - page 7

7
มกราคม-มีนาคม ๒๕๕๗
ตำ�นานโนรา
ต�ำนานโนราหรือละครชาตรี มีกล่าวกันหลายส�ำนวน
ธนิต อยู่ โพธิ์ (๒๕๑๖: ๓๓๕ - ๓๓๖) อธิบายไว้สังเขปว่า
นางนวลส�ำลี พระราชธิดาของท้าวทศวงศ์กับนางสุวรรณดารา
ครองกรุงศรีอยุธยา เมื่อนางนวลส�ำลี เจริญวั ยเทพดาจุติ มา
ปฏิสนธิในครรภ์ ทั้งที่ยั งไม่เคยมีชายใดมาแตะต้อง โหรได้
ท�ำนายว่าบ้านเมืองจะบังเกิดเป็นนักเลงชาตรี ท้าวทศวงศ์
จึงรับสั่งให้ เสนาท�ำแพลอยนางนวลส�ำลีปล่อยไปตามล�ำน�้ำ
จนแพลอยไปถึงมหาสมุ ทรใหญ่ เทพดานฤมิตให้พายุพัด
น�ำแพไปยังเกาะกะชัง ต่ อมานางนวลส�ำลี ประสูติพระกุมาร
เทพดาจึงนฤมิตนางแม่นมชื่ อนางสีมาลา พระกุมารประสูติ
ในปีชวด วันพฤหัสบดี ขึ้น ๑๕ ค�่ำ เดือนหก ความเกี่ยวข้อง
กับท่าร�ำโนราเกิดขึ้นเมื่อวันหนึ่ งนางสีมาลา ได้พาพระกุมาร
เที่ยวป่า ไปพบนางกินนร ๕๐๐ นางร�ำเล่นอยู่ในสระอโนดาต
จึงได้จดจ�ำท่าร�ำต่างๆ ไว้ จนเมื่ อพระกุมารอายุ ๙ ปี เทพดา
จึงให้ ชื่อพระกุมารว่าพระเทพสิงหร พร้อมทั้งชุบชีวิตพรานบุญ
และมอบหน้าทองค�ำแก่พรานบุญ พรานบุญเรียนรู้ ท่าร�ำจาก
พระเทพสิงหร วันหนึ่ งระหว่างที่พระเทพสิงหรกับพรานบุญ
เที่ยวป่า แล้วนอนหลับใต้ต้นรัง เทพดาได้เข้าฝันบอกเพลงร�ำ
ท่าร�ำ ๑๒ ท่า นฤมิตทับให้ ๒ ใบ มีชื่อว่า “น�้ำตาตก” และ
“นกเขาขัน” ให้กลอง ๑ ใบ ชื่อสุวรรณเภรี พร้อมทั้งใช้มือ
ลูบสัมผัสตัวเองเป็นขุ นสัทธา ครูมโนห์ราเพื่อท�ำหน้าที่แทน
เทพดา ต่อมาพระเทพสิงหรพร้อมทุกคนไปยังกรุงศรีอยุธยา
เที่ยวร�ำชาตรี เป็นที่ชื่นชอบของชาวเมือง จนความทราบ
ถึงท้าวทศวงศ์ ท้าวทศวงศ์จึงต้อนรับทุกคนไว้ในพระราชวัง
พร้อมทั้งพระราชทานเครื่องต้นอย่างกษัตริย์ให้พระเทพสิงหร
สวมใส่ส�ำหรับเล่นชาตรีต่ อไป
ต�ำนานโนรา ของขุนอุปถัมภ์นรากร (พุ ่มเทวา)
อ�ำเภอควนขนุน จังหวัดพัทลุง (อุดม หนูทอง: ๒๘๙๗ - ๓๙๐๔)
เล่าไว้มีความสรุปว่า พระยาสายฟ้าฟาด มีชายาชื่อนางศรีมาลา
มีพระราชธิดาชื่อนางนวลทองส�ำลี วั นหนึ่งนางนวลทองส�ำลี
สุบินว่า มีเทพธิดามาร่ายร�ำให้ดู ท่าร�ำมี ๑๒ท่า มีเครื่องประโคม
คือ กลอง ทับ โหม่ง ฉิ่ง ปี่ และแตระ เมื่อตื่นบรรทมพระนางจึง
ให้ชาววังท�ำเครื่องดนตรีและฝึกร�ำ วันหนึ่งนางทองนวลส�ำลี
อยากเสวยเกสรบัว จึงให้นางก�ำนัลเก็บมาให้เสวย ไม่นานนั ก
ก็ทรงครรภ์ พระยาสายฟ้ าฟาดไม่เชื่อว่านางนวลทองส� ำลี
เสวยเกสรบัวแล้วมีครรภ์ คิดว่ าเป็นเรื่ องอัปยศอดสูยิ่งนัก
จึงให้ น�ำนางลอยแพไปพร้อมกั บนางก�ำนัล ๓๐ คน แพลอย
ไปติดที่เกาะกะชัง เมื่ออยู่บนเกาะกะชังนางนวลทองส�ำลีจึง
ประสูติโอรสพระโอรสได้เรียนร�ำโนราและรับทราบเรื่องราวต่างๆ
ต่อมาพระโอรสได้ขออาศัยเรือพ่อค้ าไปยังเมืองพระอัยกา
เที่ยวร�ำโนราไปตามที่ต่างๆจนความทราบถึงพระยาสายฟ้าฟาด
จึงปลอมองค์ไปชมการร�ำโนรา เห็นพระโอรสมีหน้ าตาคล้าย
พระธิดา จึ งสอบถามได้ความจริง ทรงรั บพระโอรสเข้าวัง
ให้อ�ำมาตย์ไปเชิญนางนวลทองส�ำลี กลับวัง แต่นางไม่ ยอม
อ�ำมาตย์จึงจั บมัดนางนวลทองส� ำลีขึ้นเรือ เรื อแล่นมา
จนถึงปากน�้ำ มีจระเข้ตัวหนึ่ งว่ ายขวางทางเรือ ลูกเรื อจึง
ปราบจระเข้แล้วน�ำนางนวลทองส�ำลีเข้าวัง พระยาสายฟ้าฟาด
พระราชทานเครื่องต้น ประกอบด้วย เทริ ด ก� ำไลแขน
ปั้นเหน่ง สังวาล พาดเฉี ยง ปีกนกแอ่น สนับเพลา และอื่ นๆ
ส�ำหรับใช้ เป็นเครื่องแต่งกายโนรา พร้อมทั้งพระราชทานให้
พระโอรสเป็นขุนศรีสัทธา
ต� ำนานโนราจากค�ำเล่าของโนราวั ด จันทร์เรือง
อ�ำเภอระโนด จั งหวัดสงขลา เล่าไว้มีเนื้ อความสังเขปว่ า
ที่เมืองปัญจา พระยาสายฟ้ าฟาด มีชายาชื่ อ นางศรีดอกไม้
มีธิดาชื่อนางนวลส�ำลี นางนวลส�ำลีมีพี่เลี้ยง ๔ คน พระอินทร์
ดลใจให้นางนวลส�ำลีอยากเสวยเกสรดอกบัว พร้ อมทั้งส่ง
เทพบุตรไปปฏิสนธิในครรภ์ ระหว่างมีครรภ์นางนวลส�ำลีชอบแต่
ร้องร� ำ พระยาสายฟ้าฟาดห้ามก็ไม่ฟัง พระยาสายฟ้าฟาด
จึงสั่งเนรเทศด้วยวิธีลอยแพไปพร้อมกับพี่เลี้ ยง การลงโทษ
ของพระยาสายฟ้าฟาดครั้งนี้ ท�ำให้พระยาหงส์ ทองกับ
พระยาหงส์เหมราชหลบหนีออกจากเมืองไปด้ วย ส่วนแพ
ของนางนวลส�ำลีลอยไปติดที่เกาะกะชัง นางจึ งพ�ำนักที่เกาะ
แห่งนั้นจนประสูติ โอรสชื่อว่ าอจิตกุ มาร นางนวลส�ำลีสอน
อจิตกุมารให้ ร�ำแม่บทจนครบ ๑๒ ท่า เมื่ออจิตกุมารโตขึ้น
จึงทราบความต่ างๆ จากนางนวลส�ำลี จากนั้ นอจิตกุมารได้
น�ำคณะนักร�ำ ร�ำท่าร�ำแบบใหม่นี้ ไปเผยแพร่ จนเป็นที่นิยมใน
หมู่ชาวเมืองปั ญจา และหาทางเข้าเฝ้าพระยาสายฟ้าฟาด
เพื่อทูลถามเรื่องการขับพระมารดา และการหนี ออกจาก
เมืองของพระยาหงส์ทองกับพระยาหงส์เหมราช การพบ
พระยาสายฟ้าฟาดครั้งนั้นท�ำให้ทราบความจริงพระยาสายฟ้าฟาด