Page 99 - วารสารวัฒนธรรม กรกฎาคม - กันยายน ๒๕๕๖

97
กรกฎาคม-กันยายน ๒๕๕๖
เมื่อสายเลื อดใหม่เหล่านี้มีจำ�นวนมากขึ้น ก็ สร้าง
วั ฒนธรรมรูปแบบใหม่ที่แตกต่างไปจากวัฒนธรรมดั้ งเดิม
ของบิดามารดา โดยนำ�ส่วนดีระหว่ างวัฒนธรรมจีนกับมลายู
มารวมกัน เมื่อพวกเขาอพยพไปตั้ งถิ ่ นฐานตามเมืองท่าต่างๆ
ในอาณาบริเวณนี้ ก็ได้นำ�เอาวั ฒนธรรมของตนแพร่กระจาย
ไปด้ วย กลุ่มคนและวั ฒนธรรมใหม่นี้จึงถูกเรียกรวมๆ ว่า
“ชาวจีนช่องแคบ” (Straits Chinese) ซึ่งเป็นกลุ่มที่ มีความสำ�คัญ
และโดดเด่นในช่ วงที่อังกฤษเข้ามาปกครองบริเวณช่องแคบ
มะละกา ได้แก่ มะละกา ปี นัง และสิงคโปร์ ซึ่งอยู่ทางฝั่ง
ตะวันตกและทางใต้ ของคาบสมุทรมลายู ชุมชนบ้าบ๋า-ย่าหยา
เป็นคนเชื้อสายจีนที่เก่ าแก่ที่สุดกลุ่มหนึ่งในท้องถิ่ นนี้
ทั้ งชาวมาเลย์และชาวอิ นโดนี เซีย ใช้ คำ �ว่ า
เปอรานากันในความหมายว่ า “ลูกหลาน” หรือ “ผู้สืบสกุล”
โดยไม่คำ�นึ งถึงชาติพั นธุ์ของการสืบสกุล นอกเสียจากว่า
ผู้นั้นต้องการจะนิยามตนเองว่าอย่างไรในภายหลัง เช่น จินา
(Cina = จีน) เบลันดา (Belanda = ดัทช์) หรือ เจปัง / เจปุน
(Jepang/Jepun = ญี่ปุ่น) เป็นต้น
วั ฒนธรรมของชาวเปอรานากั น นอกจาก
จะเป็นการผสมผสานวั ฒนธรรมหลั กคื อมาเลย์และจีน
อย่างงดงามลงตั วแล้ว บางอย่ างก็ได้รับอิทธิ พลมาจาก
วัฒนธรรมชวา บาตัก สยาม และยุโรป (โดยเฉพาะอย่างยิ่ง
จากอังกฤษ)
หลังจากการล่มสลายของระบบสุลต่านมะละกา
โดยการยึดครองของโปรตุเกสเมื่ อ ค.ศ.๑๕๑๑ เปอรานากัน
บางส่วนได้อพยพไปตั้งถิ่นชุ มชนใหม่ ในส่วนที่ต่างๆ ใน
คาบสมุทรมลายู รวมทั้งในเกาะชวาและสุ มาตราของ
อินโดนีเซีย รัฐเคดาห์ ตรังกานู และกลันตันในมาเลเซีย และ
ทางชายฝั่งตะวันตกของเกาะบอเนียว แต่ เปอรานากันเหล่า
นี้ไม่ได้ ดำ�รงอั ตลักษณ์ ทางวัฒนธรรมของบ้ าบ๋า-ย่ าหยาไว้
เท่าที่ควร ในขณะที่ชุมชนบ้าบ๋า-ย่าหยาบริเวณช่องแคบซึ่ง
ได้ตั้งหลักแหล่งอย่างมั่นคงแล้วในช่วงที่อังกฤษยึดมะละกา
ได้ใน ค.ศ.๑๘๔๒ พร้ อมทั้งตั้งรัฐช่องแคบขึ้น (รวมทั้ งสิงคโปร์
และปีนัง) ยั งคงรักษาวั ฒนธรรมแบบผสมผสานไว้อย่ าง
เหนียวแน่ น
มะละกา : จุดเริ่มต้นของชาวเปอรานากัน
มะละกาตั้งอยู่บนชายฝั่ งตะวันตกเฉี ยงใต้ ของ
คาบสมุทรมลายู เดิมเป็นเพียงหมู่บ้านชาวประมงเล็ กๆ แต่
ภายใต้การปกครองของสุ ลต่านมันซูร์ ชาห์ (Mansur Shah
ค.ศ.๑๔๕๙-๑๔๗๗) มะละกาก็ได้ก้าวขึ้นสู่ยุคทอง กลาย
เป็นหนึ่ งในท่าเรื อที่ สำ �คัญและมั่งคั่ งที่สุ ดแห่ งหนึ่งของ
ภูมิภาค เนื่องจากเป็ นเมืองอยู่ติ ดกับช่ องแคบมะละกา
ที่สามารถติดต่อกับมหาสมุทรอินเดียได้ ส่วนทางด้านตะวันตก
และกับทะเลจีนใต้ทางด้านตะวันออก และบริเวณช่องแคบ
ก็เป็นตำ�แหน่ งที่ปราศจากภัยธรรมชาติจากท้องทะเล นับว่า
เป็ นชัยภูมิของเมืองท่าการพาณิ ชย์ ที่ดี มะละกาจึงอยู่ ใน
ความสนใจของพ่อค้าจากภูมิภาคอื่นๆ ทั้งจากเอเชียตะวันออก
เฉียงใต้ จีน อินเดีย ตะวันออกกลาง และตะวั นตก
เป็นที่ยอมรับกันโดยทั่ วไปว่า บ้าบ๋าของแท้ดั้งเดิม
คื อบุตรชายที่ เกิดจากการแต่ งงานกับพ่อค้ าและลูกเรื อ
จากเมื องทางตะวันออกเฉียงใต้จากจีน ซึ่ งลักษณะแบบนี้
ดำ�เนินอยู่เป็ นเวลานานหลายชั่วคน ส่วนย่าหยารุ่นแรกๆ
สุ ดน่าจะเป็ นลูกผสมระหว่ างชาวจี นกับหญิ งพื้นเมื อง
จากคาบสมุทรมลายู รวมทั้งชวา สุมาตรา พม่า และไทย
ั