Page 66 - วารสารวัฒนธรรม กรกฎาคม - กันยายน ๒๕๕๖

64
วิถีความเป็นมาภาษากฺ๋อง
ชาวกฺ๋องเป็ นกลุ่มคนที่ มีภาษาเป็ นของตนเอง
โดยภาษากฺ๋องนั้ นจัดอยู่ ในตระกูลทิเบต-พม่า ใช้กันมาตั้ งแต่อดีต
แต่ปัจจุบันภาษานี้ อยู ่ในขั้นวิกฤตรุนแรง และใกล้จะสูญสลาย
ทุกวันนี้ชาวกฺ๋องแทบจะถูกกลืนกลายไปตามสภาพสังคมที่
เปลี่ ยนแปลง เนื่องด้วยปั จจุบันมีชาวต่างถิ่น เช่น ลาวและ
ไทยเข้ามาอาศัยอยู่ในท้องที ่ จำ�นวนมาก อีกทั้งระบบการศึกษา
และการติดต่ อจากภายนอก ชาวกฺ๋องจึงได้ซึมซาบเอาภาษา
ต่ างถิ่นมากขึ้ นเรื่อยๆ ทำ�ให้มี โอกาสที่จะพูดภาษาของ
ตนเองน้อยมาก จนแทบจะไม่ได้พู ดเลยด้วยซ้ำ� นั่นอาจจะ
เรียกได้ ว่า ภาษากฺ๋อง เข้าขั้นวิกฤตก็ ว่าได้ เพราะทั้งประเทศ
เหลื อชาวกฺ๋องไม่ถึง ๑๐๐ คนที่สามารถพูดภาษาของตนเอง
ได้ เป็นคนรุ่นชราแทบทั้ งสิ้น
อีกทั้งเยาวชนคนรุ่นใหม่ก็ไม่เข้าใจภาษาดั้งเดิม
ของชุมชน ที ่สำ�คัญภาษากฺ๋องก็ยังไม่มี ตัวเขียน มีแต่ภาษาพู ด
หากผู้เฒ่ าผู้แก่ที่พูดภาษาได้หมดไปแล้ว ภาษากฺ๋องก็จะต้อง
หายสาบสูญตามไปด้ วยในที่สุด ถึงแม้ว่าจะมีนักวิจัยจาก
ภาษากฺ๋อง
ชงชองยั่ว งอยุก มองเช ชีเชมาตากา เพนีแดง
ตะ กังก่า มองเชแช ชุย๋อ ญี ยึ๋ง เดาะเนีย เชเชงง่อ โทะ
โทะอ่อ ชู อาเฺผงญาโทะ ชุกอ่อ มอมุ งแชก๋อ เอิ กดาง
ปาทองเช โทะแลงง่อ ชุเคงเท งอไล่โพย พีนี่ งอยุก เดี ย
นชามชุเด วันอาคาน นึงโทะ เดียนพี เคืออีคอคอ วันทิด
บะเลอ เย๋ พ�ุกย๋อ
แปลเป็นไทย
เอาแรงฟันไร่กันห้าคน มีแต่ผู้ ชาย ผู้หญิงไม่ได้ไป
กลัวไม้ล้มทับใส่ เอามีดเหรี ยญขอถางหญ้าเล็กก่ อน
พอถางหญ้าเล็กเสร็จแล้ว เอามีอีโต้ฟันไม้เล็กอีก พอฟัน
ล้มหมด ส่วนไม้ใหญ่เอาขวานฟัน ฟันไม้ เล็กใหญ่เสร็จ
หมดแล้ว กะได้ประมาณห้ าไร่ ใช้สี่วัน ห้าคน เริ่ มฟันไร่
เดือนสาม เดือนสี่ฟันเสร็จทิ้งไว้ ให้หญ้าแห้งกะว่าเผาไหม้
เดือนสี่ แรมเจ็ดค่ำ� พอถึงวันอาทิ ตย์ ก็เตรียมเผาไร่
ภายนอกเข้ามาศึ กษาและเก็บรวบรวมไว้ และพยายามสร้าง
ภาษาเขียนร่วมกับคนในชุมชน แต่ก็ไม่เพี ยงพอและไม่ยั่งยืน
เพราะตราบใดที่ชุ มชนยังไม่ ลงมื อฟื้ นฟูด้ วยตนเองก็คง
เป็นการยากที่จะรักษาเอกลักษณ์ทางภาษานี้ ไว้ได้
ส่ งผลให้ชาวกฺ๋องส่วนหนึ่ งเริ่มมี ความกังวล และ
ตระหนักว่ าจะต้องรั กษาภาษาของตนไว้ ซึ่งสิ่งหนึ่งที่จะต้อง
ลงมือในทันที นั่นก็คื อการสอนภาษากฺ๋องให้กับลู กหลาน
โดยการให้เด็กๆ พูดคุยกับผู้เฒ่าผู้ แก่ในหมู่บ้าน วิธีการนี้เชื่อว่า
อย่างน้อยอีก ๒๐ ปีข้างหน้าภาษากฺ๋ องก็จะยังคงอยู่ หรือ
อย่างน้ อยๆ ก็อาจจะช่ วยชะลอการจากไปของภาษาที่สั่งสม
ภูมิปัญญาบรรพชนได้บ้าง
รู ปแบบการเขียนภาษากฺ๋ องที่ชาวบ้ านร่วมกั บ
นั กวิจั ยช่วยกันประดิ ษฐ์ขึ้นนั้ น ถูกถ่ ายทอดผ่านงานเขียน
เชิงเล่าเรื่องวิถีชีวิตและประวั ติของหมู่บ้านจากปากคำ �ผู้เฒ่า
ผู้แก่ โดยลักษณะภาษาที่ประกอบกันเป็นประโยคจะมีรูปแบบ
ดังนี้
ภาษากฺ๋อง
เย๋ พ�ุกเคเลอ เย๋ว่ากั�งดอ เดียนอ่ าท่อ อาแค่ง
นีเลอโพ เย๋พ�ุกเคงเลอ เว๋ทุกเดียเค คู แมะ ทองคา อาคก
จิ งแจ มึฺง พ�ึง อากัว แต่งแจ คะย๋อ ชี่ชกจาวุพุกท่อคะ
เดอ่ อ
แปลเป็นไทย
ก่อนเผาไร่ก็ต้องดูว่า ลมพัดไปทางใด สมมุ ติว่า
ลมพั ดไปทางท้ายไร่ ก็ต้ องจุ ดไฟสวนทางลม ลมจะ
ป้ องกั นไฟไม่ให้ ลามไหม้ ไปที่ อื่ น ไฟไหม้หมดแล้ ว
แล้วจึ งเก็บเศษไม้ที่เหลือเก็บกองไว้แล้ วเผาอีก พอถึง
เดือนห้าวันอะไรก็ได้ ถ้ าฝนตกมาก็เตรี ยมข้ าวโพดข้าว
เหนียว ข้าวโพดหวาน ฝักทอง แตงกวา แตงส้ม แตงโม
เผื อก มัน นำ�ไปปลูกไว้กลางไร่ ถั่วฝั กยาวปลูกริมไร่ ตาม
จอมปลาก็ปลูกยาสูบไว้