Page 40 - วารสารวัฒนธรรม เมษายน - มิถุนายน ๒๕๕๖

38
จากต� ำนานเรื่องตาม่ องล่ ายและต�ำนานต่างๆ
ที่พบในเขตชายฝั ่งทะเลของอ่าวไทยตอนในและภาคพื้น
ภายในลุ ่ มน�้ ำเจ้ าพระยา อาจจะวิเคราะห์ สั นนิ ษฐาน
ถึ งเรื่องราวการสร้างบ้านแปลงเมืองในระยะเริ่มแรกและ
ภาพสะท้อนจากต�ำนานและนิทานเหล่านั้นได้คือ
๑. ไม่ มีความคิดเพื่ อจะหาเหตุผลเกี่ ยวกับ
ก�ำเนิดโลก ก�ำเนิดมนุษย์ อันเป็นพื้ นฐานความคิดของกลุ่มคน
ในเขตผื นแผ่นดินภายในที่ห่ างไกลชายฝั่งทะเล ซึ่งแสดง
ให้เห็นว่า กลุ่มคนที่เข้ ามาอยู่ในภูมิภาคนี้มีค�ำตอบดังกล่าว
อยู่ในระดับหนึ่ งแล้ว
แต่ปรากฏอยู่ในเรื่ อง “มหาเภตรา” ที่แสดงถึง
บูรณาการกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ ในเขตเพชรบุรีว่า ทั้งคนชาวเขา
และชาวพื้นราบต่างอาศัยเรือส�ำเภาล�ำใหญ่มหึมาด้วยกันทั้งสิ้น
เป็ นการแสดงออกทางนัยยะถึงค�ำถามและค�ำตอบเกี่ ยวกับ
การหาแหล่งที่ มาของผู้คนในท้ องถิ่นที่ตั้ งถิ่นฐานบริ เวณ
ใกล้ ชายฝั่งทะเลของอ่าวไทยว่า บรรพบุรุษของตนเคลื่อนย้าย
มากับเรือส�ำเภา
๒. แบบเรื่ องแสดงออกอย่ างชั ดเจนว่ า
เป็นความสัมพันธ์ระหว่างคนพื้นเมืองที่มีอยู่ เดิมกับคนกลุ่มใหม่
ที่มาจาก “จี น” โดยใช้พาหนะติดต่อระหว่ างภูมิภาค คือ
“เรื อส� ำเภา” กลุ ่ มคนจีนเหล่ านี้ไม่ ระบุ ว่ามาจากที่ ใด
ของประเทศจี นแต่ควรจะเป็นบริเวณที่ติดทะเลซึ่งมีหลายแห่ง
มั กจะมีหั วหน้าหรื อผู ้ น�ำที่ มีเชื้อสาย “เจ้ า” ที่ มีความ
สามารถแต่ต้ องพลัดบ้ านพลัดเมืองมาหรือไม่ก็เป็ นพ่อค้ า
ส� ำเภาร�่ำรวย เป็นเหตุ ผลที่ท�ำให้ได้รับการยอมรั บนับถือ
จากผู้ น�ำชาวพื้นเมือง และในบางส�ำนวน เช่ น พงศาวดาร
ฉบั บของวันวลิต ชาวจี นโพ้นทะเลนี้ได้กลายมาเป็ นปฐม
กษัตริย์ ของอาณาจักรใหญ่ในเวลาต่อมาคือ กรุงศรีอยุธยา
ความสัมพันธ์อีกอย่างหนึ่งคือ การแต่งงานระหว่างกษัตริย์
พื้ นเมืองและธิดากษั ตริย์ จีน ซึ่ งเป็นลักษณะของการผนวก
ความสั มพันธ์ระหว่ างบ้านเมืองต่ างๆ ในแถบนี้ อันเป็น
ประเพณีที่ได้ รับการยอมรั บมาช้านาน
๓. ความคิ ดที่ปรากฏในต�ำนานให้ คุ ณค่ า
ของมนุ ษย์ที่ วั ตถุ อย่างมาก ลักษณะของผู ้ น� ำต้ องมี
ความเก่งกล้า แต่ฉลาดแกมโกง ไม่ยึดถือคุณธรรม ความซื่อสัตย์
อันเป็นลักษณะของวัฒนธรรมพ่อค้ามากกว่าที่จะเป็นผู้น�ำ
แบบนักรบหรือผู ้น�ำทางจิตวิญญาณเช่ นในเขตบ้ านเมือง
ภายในแผ่นดิ นที่ห่างไกลทะเล
๔. การกระจายตัวของนิ ทานท้ องถิ่ นใน
โครงเรื่ องแบบการแข่ งขั นยกขั นหมากทางเรือส� ำเภา
ของเจ้ากรุ งจี นและชายชาวพื้นเมื อง จนเกิ ดรบกันจน
ขบวนขันหมากกลายเป็ นเกาะและภูเขาต่างๆ ในท้องถิ่น
นับเป็นเรื่ องที่แพร่หลายที่ สุดและเกิดขึ้ นในบริเวณที่ เป็น
อ่าวไทยภายในซึ่ งเป็นเขตชายฝั่ งทะเลเป็นเรื่ องที่พบว่า
เล่ ากันอย่ างแพร่หลายที่ สุดจนกระทั่ งปัจจุ บัน บริเวณ
ภาคตะวันออกของไทยต่อกับเขตกั มพูชาใกล้ เขตฝั่งทะเล
เช่นกั น และภายในผื นแผ่นดินที่ ท้ องที่ในจั งหวัดลพบุ รี
เขตนครสวรรค์ต่อกับชัยนาทและสุพรรณบุรี ซึ่งพื้นที่เหล่ านี้
มีภูเขาที่เหมาะในการเป็ นจุดสังเกตในท้องถิ่ นหลายแห่ง
และเป็นบ้านเมืองที่เกิ ดขึ้นตั้ งแต่สมัยทวารวดี ลพบุรี จนถึง
สมัยอยุธยาในบริเวณจังหวัดลพบุรี
ต� ำนานเรื่องตาม่องล่ ายและต�ำนานที่ มีเนื้อหา
ใกล้เคียงกันดั งกล่าวนี้ สะท้ อนการเข้ามาตั้ งถิ่นฐานของ
กลุ่ มคนจีนการค้าขายกับคนพื้นเมื อง การผสมผสานทาง
สังคมและวัฒนธรรม เช่น การแต่งงาน โดยมีพาหนะส�ำคัญ
ในการเดินทาง คือ เรื อส� ำเภา ชุ มชนในแถบนี้เกิ ดขึ้ น
จากการเข้ามาเผชิญโชคของชาวจีนชายฝั่งทางตอนใต้ของ
จีนหลายยุคหลายสมัยซึ่งเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่ อง พ้องกั บท�ำเล
ที่ตั้งบริเวณชายฝั่งอ่าวไทยบริเวณที่มีกลุ่มคนจีนจ�ำนวนมาก
อาศัยอยู่บริเวณปากแม่น�้ำทั้งแม่กลองและท่าจีน
ภาพสะท้อนจากตำ�นาน “ตาม่องล่าย”
และตำ �นานในเขตที่ราบลุ่มภาคกลาง