นิตยสารวัฒนธรรม ฉบับ ๓ ปีพ.ศ.๒๕๕๗ - page 56

56
ปลา กั ด จัดว่ าเป็นปลาสวยงามชนิ ดหนึ่ง
ที่คนไทยนิยมเพาะเลี้ยงกันมาเป็นเวลานาน
ปลากัดโดยแท้จริ งเป็นปลาที่ก�ำเนิ ดเกิดขึ้ นเอง
ตามธรรมชาติ แพร่พันธุ ์ตามห้วย หนอง คลอง บึ ง หรือตาม
แหล่งน�้ำขังในท้ องนา ทั่วประเทศไทย
ปลากัดมีลักษณะพิเศษ คือ มีสั ญชาติญาณของ
ปลานั กสู้ มีความทรหด อดทน กัดได้ตลอดเวลา ซึ่ งเป็น
เหตุ ผลส�ำคัญให้คนน�ำมันมากัดแข่งกัน กลายเป็นเกมกีฬา
ที่คนไทยนิยมมาตั ้งแต่สมัยโบราณ...ในชนบทเมื่อชาวบ้าน
เสร็ จจากงานเพาะปลูก มักจะหอบหิ้ วเอาปลากั ดมากั ด
แข่ งขันกันเป็ นกีฬาพื้นบ้านอีกชนิ ดหนึ่งของสยามประเทศ
ที่นิยมกันอย่างแพร่หลาย
เสน่ ห์ของปลากั ดที่นอกจากจะมี ลีลาการต่ อสู้
ที่ ดุเดือดเร้ าใจและทรหดอดทนแล้ว ปลากัดยังเป็นปลา
ที่สวยงาม ยุ คต่อมาจึ งเริ่มมีการน�ำปลากัดมาเพาะเลี้ ยง
เพื่ อใช้ในการกั ดแข่งขั น และผสมพันธุ์ เพื่อให้ได้ปลาที่อดทน
กัดเก่ง สีสันแปลกตา ซึ่งเป็นที่นิยมกันอย่างกว้ างขวาง และ
เป็นปลาสวยงามชนิ ดแรกที่คนไทยนิยมเลี้ยง การเพาะเลี้ยง
ปลากั ดจึงแบ่ งออกเป็น ๒ กลุ่มใหญ่ๆ คือ
กลุ่มหนึ่งเป็นการเพาะเลี้ยงปลากั ดเพื่อเอาไว้กัด
แข่งขั นเป็นการกีฬา อีกกลุ่มหนึ่งเป็นการเพาะเลี้ยงปลากัด
เพื่อเป็นปลาสวยงาม
ปลากั ดสายพันธุ์ดั้ งเดิ มจากธรรมชาติมักเรียก
ติ ดปากว่า “ปลากัดลูกทุ่ง ” หรือ “ปลากัดป่ า” และได้มี
การพั ฒนาสายพันธุ์และความสามารถในชั้ นเชิงการกั ด
จนเป็นเอกลักษณ์อย่างหนึ่งของประเทศไทยและเป็นที่รับรู้
ของชาวต่างชาติ ในชื่อ “Siamese fighting fish”
ปลากัดเป็นปลาพื้ นเมืองของประเทศไทย และ
ในแถบประเทศเอเชี ยอาคเนย์ พบได้ทั่วไปทุ กภูมิภาค
ของประเทศ ตามธรรมชาติปลากัดจะมี สีน�้ำตาล หรื อ
สีเทาปนเขี ยวมี ลายตามล�ำตัว ครี บและหางสั้ น มีนิ สัย
ก้ าวร้าว ตัวผู้ครีบและหางจะยาวกว่ าตัวเมี ยและมีสีสั น
สวยงามมากกว่าตัวเมียอย่างเห็นได้ชัด ปลากัดจะอาศัย
อยู่ตามบริเวณแหล่งน�้ำที่ค่อนข้างใส น�้ำนิ่งหรือไหลเอื่ อยๆ
เช่น ทะเลสาบ หนอง บึง ล�ำคลอง มีล� ำตัวแบนยาว หัวเล็ก
มีขนาดยาวเฉลี่ย ๕-๖ เซนติ เมตร ชอบกินลูกน�้ ำ ไรแดง
ไรน�้ำ หนอนแดง
ปลากั ดมีความพิเศษต่างจากปลาชนิดอื่น คือมั น
จะมีอวัยวะช่วยหายใจอยู่ที่บริเวณเหงือก ชื่อว่า Labyrinth
organ อยู่ในโพรงอากาศหลังเหงือก ซึ่งท�ำให้ปลากัดสามารถ
อยู ่ในน�้ ำที่ มีอากาศน้อยได้เป็ นอย่างดี ท�ำให้สามารถใช้
ออกซิเจนจากการฮุบอากาศที่ผิวน�้ ำได้โดยตรง ปลากัดจึง
สามารถอาศัยอยู่ในที่น�้ำน้อยและมีออกซิเจนต�่ำได้ เพราะ
มันสามารถว่ายขึ้นมารับออกซิเจนที่ อยู่บนผิวน�้ำได้
ส�ำหรับค�ำกล่าวอ้างถึงปลากัดที่ว่า “แค่ มองตากัน
ก็ท้องแล้ว” หมายถึงปลากั ดตัวผู้ที่จ้องมองปลากั ดตัวเมีย
จนตัวเมี ยก็สามารถตั้งท้ องได้ เองนั้น ไม่ ได้เป็ นอย่างที่
กล่าวอ้างกันมา
ในความเป็นจริงแห่งธรรมชาติ ปลากัดจะมีฤดูการ
ผสมพันธุ์ในฤดูฝนช่วงระหว่างเดือนพฤษภาคม – กันยายน
ของทุกปี โดยปลากัดจะจับคู่กันเองแบบตัวต่อตัว ตัวผู้จะ
สร้างรังโดยการพ่นฟองขึ้นมาไว้ตามบริเวณผิวน�้ำที่เราเรียก
กันว่า “หวอด”