นิตยสารวัฒนธรรม ฉบับ ๓ ปีพ.ศ.๒๕๕๗ - page 65

65
กรกฎาคม-กันยายน ๒๕๕๗
ฟื้นฟูสู้กระแสโลก
ปลูกฝังสู่ยั่งยืน
ชาวเลอเวือะมีความพยายามที่จะชะลอวิกฤตการณ์
ภาษาและวัฒนธรรมของตนเองตั้งแต่ ปี ๒๕๔๘ โดยได้รับทุน
สนับสนุนจากส�ำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) ใน
การด�ำเนินกิจกรรมการวิจัยเพื่ อท้องถิ่น และมีศูนย์ศึกษาและ
ฟื้นฟูภาษาและวัฒนธรรมในภาวะวิกฤต มหาวิทยาลัยมหิดล
สนั บสนุ นด้านวิชาการ โดยเริ่ มต้นจากการพัฒนาระบบ
ตั วเขียนภาษาเลอเวือะ ด้ วยอักษรไทยและสามารถแทน
เสียงในภาษาเลอเวื อะได้ครบถ้วน เพื่อใช้ ในการบันทึก
และถ่ายทอดภาษา ผ่านการ เขียนนิ ทาน เรื่องเล่าและ
วรรณกรรมมุขปาฐะต่างๆ ตลอดจนน�ำภาษาเลอเวือะเข้า
สอนในระบบโรงเรียน ซึ่งต้องมีการท� ำแผนการสอน ผลิต
สื่ อ และฝึกกลวิ ธีการสอนส�ำหรั บครูภูมิปั ญญาหรื อครู
ท้องถิ่น การท� ำงานวิจัยเพื่ อท้องถิ่นนี้ยังสามารถต่อยอด
น�ำไปสู่การศึกษาหรือฟื้นฟูภูมิปัญญาด้านอื่นๆ ด้วย ได้แก่
การฟื้นฟูประวัติศาสตร์ชาติพันธุ ์ การฟื้นฟูอาหารพื้นบ้าน
เป็นต้น จากการด�ำเนินงานดั งกล่าวท�ำให้ได้องค์ ความรู้
และภู มิปัญญาส� ำคัญของชาวเลอเวื อะ และยังเป็นการ
กระตุ้นให้ ชุมชนเห็นความส�ำคัญ เกิ ดความตระหนักและ
ความภาคภูมิใจในภาษาและวัฒนธรรมของตนเอง โดยการ
ถ่ายทอดจากผู้อาวุโส สู่กลุ่มเยาวชนผู้ที่จะท�ำหน้าที่สืบทอด
ภาษาและวัฒนธรรมให้คงอยู่ต่อไป
ภาษาเป็นกุญแจส�ำคัญอย่างหนึ่งที่ จะช่วยไขความ
เข้าใจเกี่ยวกั บประเพณี วัฒนธรรม ระบบความคิด ความเชื่ อ
และภูมิปัญญาของกลุ่มชนต่างๆ ที่อาศัยอยู่ในประเทศไทย
และรวมถึงประเทศในเอเชี ยตะวันออกเฉียงใต้ ภาคพื้น
แผ่นดินใหญ่ ถ้าภาษาตายไป สิ่งเหล่านี้ก็จะสูญหายไปด้ วย
ปัญหาส�ำคัญที่มักพู ดกันเสมอเกี่ยวกับการอนุรักษ์และฟื้นฟู
ภาษาและวัฒนธรรมในภาวะวิ กฤตว่ าจะท�ำอย่ างไรให้เกิด
“ความยั่งยืน” (sustainability) จากประสบการณ์ที่ผ่านมา
การอนุรักษ์ และฟื้นฟู ภาษาและวัฒนธรรมจะยั่ งยืนได้นั้น
ต้องเกิดจากการผนึกก�ำลังของคนภายในชุมชน (Insider) กับ
นักวิ ชาการจากภายนอก (Outsider) โดยที่นักวิชาการเข้าไป
กระตุ้นให้ชุมชนเห็นความส�ำคัญ และช่ วยพัฒนาฐานความรู้
ให้เกิดขึ้น ร่ วมมือกันท�ำงานอย่ างเสมอภาคและเท่าเทียม
เสริมสร้างแรงจูงใจซึ ่งกันและกัน จนท�ำให้ คนในชุมชนเกิด
ความภาคภูมิใจในภาษาและวั ฒนธรรมของตนและรู้สึกว่า
มีศักดิ์ศรี (prestige) ไม่รู้สึกว่าต�่ำต้ อย ด้อยค่า วิธีการที่ใช้แล้ว
ประสบความส�ำเร็จก็คือ การวิจัยเพื่อท้ องถิ่น (Community
based research) และการวิจัยเชิงปฏิ บัติ การแบบมีส่วนร่วม
(Participatory Action Research) ท�ำให้ชุมชนสามารถ
ตัดสินใจและหาแนวทางในการอนุรักษ์และฟื้นฟูด้วยตนเอง
ในขณะเดียวกันสังคมภายนอก เช่น เครือข่ายของนักวิชาการ
ภายนอกหลายๆ หน่วยงานเข้ ามาท�ำงานและบูรณาการ
ความรู้ร่วมกันอย่างต่อเนื่องและจริงจัง จึงจะน�ำไปสู ่ความ
ยั่งยืนได้