นิตยสารวัฒนธรรม ฉบับ ๓ ปีพ.ศ.๒๕๕๗ - page 22

22 นางสมพันธ์ โชตนา ศิลปินแห่ งชาติ
ตี๊ปา โม่ปา ช่างไซยา โอมองโละ
เลเปี้ยวมะลันโซ มะโหลา ล�ำมะแจ้ ตี้ ปาตะเน
ป๊านป่านโต้เว เต๊เตโล่ทา อ่าเต เตโล่ทา
คิ ดแต่โซ โกลันเปียว เนโส เอต่า โม่ลา
เล็บฟ้อนอ่อนงามด้ วยวัฒนธรรมล้านนา ปรากฏ
ในท่ าฟ้อนของช่างฟ้อนแบบคุ้มเจ้าหลวงที่สวมเล็บเรี ยวยาว
สี ทอง ที่เรียงรายกรีดกรายตรงนิ้วทั้ งสี่ คือนิ้วชี้ นิ้วกลาง
นิ้วนาง และนิ้ วก้อย ผสานกับความงามของชุดแต่ งกาย
หญิงสาวชาวเหนื อ นับตั้งแต่การเกล้าผมมวยสูง สวมเสื้อ
คอกลมทรงกระบอก เอวปล่ อย นุ่ งผ้าซิ่นป้ ายลายขวาง
สวมก�ำไลเท้ า ห่มสไบทับ ประดับดอกไม้ ประเภทดอกเอื้อง
จ�ำปา กระดังงา แบบฉบับนี้ ได้มีการจัดระบบเรียกขานท่าฟ้อน
ซึ่ งนางสมพั นธ์ โชตนา ธิ ดาบุญธรรมของเจ้ าบั วทิพย์
ณ เชียงใหม่ (พระธิดาของเจ้าแก้วนวรัฐ) ท่านได้รับการฝึกหัด
นาฏศิ ลป์ไทย และนาฏศิ ลป์พื้นเมืองในคุ้มเจ้าหลวง ตั้งแต่
อายุได้ ๙ ขวบ ท่านเป็นศิษย์ของครูหลายท่าน เช่น หม่อมแส
ณ เชียงใหม่ นางลมุล ยมะคุปต์ เป็นต้น นางสมพันธ์ โชตนา
ได้รับยกย่องเชิดชูเกียรติให้เป็นศิลปิ นแห่งชาติ (สาขานาฏศิลป์
พื้นเมืองล้านนา) ปี พ.ศ. ๒๕๔๒ การที่ท่านเป็นช่างฟ้ อนที่เคย
ฟ้ อนในคุ้มเจ้าหลวง เป็นผู้หนึ่งที่สืบทอดศิลปะการฟ้อนเล็บ
และต่อมาได้เป็นครู สอนการแสดงพื้นบ้านภาคเหนื อของ
วิ ทยาลัยนาฏศิ ลปะเชียงใหม่ ตั้งแต่ พ.ศ. ๒๕๑๔ ท่านได้สอน
ฟ้ อนเล็บแบบฉบับคุ้มเจ้ าหลวงให้แก่นักศึ กษาของวิทยาลั ย
นาฏศิ ลปเชียงใหม่ และได้ก�ำหนดท่าฟ้อนไว้เป็นแบบแผน
๑๗ ท่ า เพื่อเป็ นหลักวิชาของฟ้ อน คือ ท่ าจี บส่งหลั ง
กลางอั มพร บิดบัวบาน จี บสูงส่งหลัง บั วชูฝัก สะบัดจีบ
กราย ผาลาเพี ยงไหล่ สอดสร้ อย ยอดตอง กินนรร�ำ
พรหมสี่หน้า กระต่ายต้องแร้ว หย่อนมือ จีบคู่งอแขน ตากปีก
และวันทาบัวบาน
รูปแบบการฟ้อน ผู้ แสดงเป็นหญิงเรียกว่าช่างฟ้อน
จ�ำนวนช่างฟ้อนไม่จ�ำกัดขึ้นอยู ่กับวัตถุ ประสงค์ของงาน หรือ
สถานที่แสดง การฟ้อนฟ้อนเป็นคู่ จัดระเบียบเป็นแถว มี
วงดนตรีบรรเลงเป็นท�ำนองต่างๆ มีจังหวะ ส่วนบทร้องมี
หรือไม่มีก็ได้ ส�ำหรับบทร้ องของฟ้อนเล็บมีดั งนี้