๖๒
การโพนช
างของชาวกู
ยอาเจี
ยงมี
ขั้
นตอนสํ
าคั
หลายประการ นั
บตั้
งแต
การรวมกลุ
มช
างต
อหมอควาญ
พิ
ธี
กรรมเซ
นไหว
ผี
ปะกํ
า พิ
ธี
กรรมปะชิ
หรื
อบวชหมอช
างคนใหม
พิ
ธี
กรรมเบิ
กไพร พิ
ธี
กรรมก
อกองไฟศั
กดิ์
สิ
ทธิ์
และธรรมเนี
ยม
ปฏิ
บั
ติ
ในที
พั
กแรม (จั
นรม) การตามรอยโขลงช
างป
า (โบต) การเข
คล
องช
างป
า พิ
ธี
กรรมป
ดรั
งควาญ ตลอดจนพิ
ธี
กรรมลาเจ
าป
เจ
าดงกลั
บบ
าน
๒. ความรู
ด
านพิ
ธี
กรรมเกี่
ยวกั
บช
าง ชาวกู
ยอาเจี
ยง
กั
บพิ
ธี
กรรมเกี่
ยวกั
บช
างเป
นสองสิ่
งที่
แยกกั
นไม
ออก พิ
ธี
กรรม
โบราณที่
ยั
งคงสื
บทอดกั
นมาจนถึ
งป
จจุ
บั
น ได
แก
พิ
ธี
แซนปะกํ
(เซ
นไหว
ผี
ปะกํ
า) พิ
ธี
สู
ขวั
ญช
าง พิ
ธี
ป
ดรั
งควาญช
าง พิ
ธี
ปะสะช
าง
พิ
ธี
ตั
ดงาช
าง พิ
ธี
ตั้
งชื่
อช
าง และพิ
ธี
แซนจรง (เซ
นไหว
จรง)
๓. ความรู
ด
านการฝ
กและบั
งคั
บช
าง นั
บตั
งแต
การฝ
ให
รู
ขอ (เกาะออนดิ
งขอ) อั
นเป
นวิ
ธี
การฝ
กช
างแบบโบราณ
การฝ
กให
ยกขาแล
วขึ้
นขี่
คอ เพื่
อให
ช
างคุ
นเคยมิ
ให
สะบั
ดควาญ
ตกจากคอช
าง และเพื่
อมิ
ให
ช
างเกิ
ดอาการ
“กระตุ
กเบ็
ด”
คื
การสะบั
ดควาญลอยขึ้
นไปกลางอากาศแล
วเอางวงแทงสวน
การฝ
กเดิ
น เพื่
อมิ
ให
ช
างตื่
นวิ่
งเมื่
อเผชิ
ญกั
บฝู
งคนจํ
านวนมาก
หรื
อตระหนกจากสั
ตว
บางประเภท เช
น ม
าและหมา หรื
อตื่
จากเสี
ยงที
ดั
งสะเทื
อนเลื
อนลั
น เช
นเสี
ยงพลุ
และตะไล ตลอดจน
การฝ
กช
างเพื
อใช
งานในครั
วเรื
อน เช
น ขนข
าวสาร ลากไม
ลากปอ
หรื
อฝ
กให
แสดง เช
น ยกสองขาหน
า (ยกล
อ) ยกสองขาหลั
เก็
บสิ
งของเล็
กๆ เช
น เงิ
นเหรี
ยญหรื
อกลั
กไม
ขี
ด เป
นต
๔. ความรู
ด
านการรั
กษาโรคช
างด
วยพื
ชพั
นธุ
ไม
พื้
นบ
านและมนต
คาถา โดยมากแล
วเป
นความรู
หรื
ตํ
ารั
บยาที่
ถ
ายทอดกั
นในสายตระกู
ลที่
ได
สั่
งสมประสบการณ
กั
นมาอย
างยาวนาน เช
น ตํ
ารั
บยารั
กษาบาดแผล ตํ
ารั
บยา
รั
กษาโรคท
องผู
ก อั
นเป
นโรคที
คนเลี
ยงช
างหวาดกลั
วกั
นหนั
กหนา
หากรั
กษาไม
ดี
ช
างอาจตายได
ภายใน ๒-๓ วั
ชาวกู
ยอาเจี
ยงยั
งถื
อว
าในตั
วช
างทุ
กเชื
อกมี
ผี
ปะกํ
ประจํ
าอยู
ทํ
าหน
าที่
ปกป
องดู
แลช
างเชื
อกนั้
น ดั
งนั้
น การทํ
าร
าย
ช
างอย
างไร
เมตตา การปล
อยปละละเลยไม
เอาใจใส
ดู
แลช
าง
ในที่
สุ
ดแล
วผี
ปะกํ
าจะลงโทษเจ
าของช
างหรื
อคนในครอบครั
ด
วยการบั
นดาลให
ประสบเคราะห
กรรม หรื
อแม
แต
ตั
วช
างเอง
ผี
ปะกํ
าก็
อาจบั
นดาลให
เกิ
ดการเจ็
บป
วยคลุ
มคลั่
ง เรี
ยก
เหตุ
การณ
สะเทื
อนขวั
ญในท
วงทํ
านองนี้
ว
“ผิ
ดปะกํ
า”
หรื
“ผิ
ดผี
ปะกํ
า”
ชาวกู
ยอาเจี
ยงจั
งหวั
ดสุ
ริ
นทร
เป
นที่
เลื่
องลื
อด
าน
ความรอบรู
และความชํ
านาญเกี่
ยวกั
บช
างมานมนาน เป
นมรดก
ภู
มิ
ป
ญญาทางวั
ฒนธรรมที่
สื
บทอดต
อเนื่
องกั
นมาแต
ครั้
โบราณสมั
ย ประกอบด
วยด
านต
างๆ ดั
งนี้
๑. ความรู
ด
านการจั
บช
างป
าด
วยวิ
ธี
การโพน (การจั
ช
างป
าโดยใช
ช
างต
อออกไปไล
จั
บช
างป
าที
ละตั
ว) การโพนช
าง
ของชาวกู
ยอาเจี
ยง มิ
ใช
งานธรรมดาสามั
ญที่
ชายชาวกู
อาเจี
ยงคนหนึ่
งจํ
าต
องเดิ
นทางแรมไกลจากบ
านไปเสี่
ยงภั
ในป
าดงพงไพรเท
านั
น หากแต
เป
นเรื
องราวของการปวารณาตั
เข
าสู
จารี
ตแห
งการเคารพนั
บถื
อวิ
ญญาณหรื
อผี
หรื
ออํ
านาจ
เหนื
อธรรมชาติ
อั
นห
อมล
อมด
วยพิ
ธี
กรรมอั
นหลากหลายและ
ข
อปฏิ
บั
ติ
จํ
านวนมาก โดยมี
จุ
ดมุ
งหมายสํ
าคั
ญ ๒ ประการคื
เพื่
อความปลอดพ
นจากภั
ยอั
นตรายทั้
งหลายทั้
งปวง และเพื่
ให
การจั
บช
างป
าประสบผลดั
งปรารถนา
ด
วยเหตุ
นี้
ขบวนจั
บช
างป
าของชาวกู
ยอาเจี
ยงจึ
สร
างแบบแผนการประพฤติ
ปฏิ
บั
ติ
ที่
จํ
าเพาะเจาะจง และ
กฎเกณฑ
ข
อปฏิ
บั
ติ
อั
นเคร
งครั
ด ไม
เพี
ยงแต
ผู
ที่
ไปจั
บช
างป
เท
านั้
น หากยั
งรวมถึ
งภรรยาที่
อยู
ทางบ
านด
วย เพราะเหตุ
ว
สามี
และภรรยานั
บเป
นหนึ่
ง (หมายความว
าเป
นคนเดี
ยวกั
น)
ในขณะที่
สามี
ต
องปฏิ
บั
ติ
ตามวิ
นั
ยอั
นเคร
งครั
ด ฝ
ายภรรยา
ผู
อยู
เรื
อนก็
มี
ข
อห
ามและข
อพึ
งปฏิ
บั
ติ
หลายประการ เป
นต
นว
ห
ามประดั
บประดาร
างกายด
วยเครื่
องประทิ
นโฉม ห
ามนั่
งบน
ธรณี
ประตู
ห
ามต
อนรั
บแขกหรื
อคนแปลกหน
าบนเรื
อน เป
นต
1...,54,55,56,57,58,59,60,61,62,63 65,66,67,68,69,70,71,72,73,74,...124