Page 62 - นิตยสารวัฒนธรรม ปีที่ ๕๒ ฉบับที่ ๑ มกราคม-มีนาคม ๒๕๕๖

๖๐
คชศาสตรของชาวกู ยอาเจียงจึ งมี ลักษณะผสม
ผสานระหว างพราหมณ กับผี โดยนํ าวิ ชาช างของอินเดี ย
(อาจจะผ านมาทางเขมร) ผสมคลุกเคล ากั บความเชื่ อผี
แบบดั้ งเดิม การคชกรรมของชาวกูยอาเจี ยงจึงมีการเซนไหว
บู ชาสิ่ งศักดิ์สิ ทธิ์ทั้ งพระเทวกรรมและพระวิษณุ กรรมของ
แขกอินเดีย กับผีพื้นเมืองของชาวกูย
ชาวกูยอาเจียงนับถือ “ผีปะกํ า” เป นที่เคารพบูชา
ร วมกั นของคนในตระกู ล โดยมีโรงปะกํ าตั้ งอยูดานหน า
ของบานต นตระกูล แลวทําพิธีเซ นไหวผีประกําประจํ าตระกูล
ในโอกาสตาง ๆ เชน การเซ นไหวประจํ าป หรือเมื่ อจะออกไป
และกลับมาจากการจับชางปา คนในครอบครัวจะเดิ นทางไกล
ก็ตองบอกกลาวผีปะกํา เมื่อกลับมาก็เซนสรวงอีกครั้ ง หรือ
ในวาระที่ ครอบครั วมีงานสํ าคั ญ เชน บวชนาค หรื องาน
แต งงาน การสู ขอหญิ งสาวที่อยู ในบานที่ นั บถือผีปะกํ า
จะตองสูขอและเซนผี ปะกํากอน รวมถึ งกรณีที่ เกิดอุบั ติเหตุ
หรื อเจ็บไขไดป วย โดยเชื่อว ามู ลเหตุมาจากการลวงละเมิด
หรือผิดผีปะกํ า
คําวา “ปะกํา” เปนคํ าที่ชาวกูยอาเจี ยงใชเรียก
เชื อกหรือบวงบาศสํ าหรับคล องชาง โดยตองเปนเชือกที่ได
ประกอบพิธีอั ญเชิญผี บรรพบุรุ ษ หมอชาง และครูบาใหญ
ผูลวงลับที่ชาวกูยอาเจียงนับถือเข าไปสถิตสถานอยูในเชือก
แลวเท านั้น เชือกหรือบวงบาศทั่วไปไมเรียกว าเชือกปะกํา
ชาวกูยอาเจียงเคารพบูชาและเก็บรักษาเชือกปะกํา
ไวที่ โรงปะกําเป นอยางดี ทั้ งนี้ เพราะเชือกปะกํามี ผีประจํ า
ปะกําที่ สามารถบั นดาลให ประสบกั บโชคดีหรื อโชคราย
สิ่งที่ ต องระมัดระวั งเป นพิเศษก็ คือ หามเหยี ยบย่ําเชื อก
ปะกํ า ห ามผู หญิ งหรื อคนที่ ไม ใชสายตระกู ลขึ้ นไปบน
โรงปะกําเด็ดขาด
ตําราคชศาสตร แบงออกเป น ๒ สวนคือ
“ตํ าราคชลักษณ ” พรรณนาความวาด วยรูปร าง
ลักษณะของชางตระกูลตางๆ เพื่อใหรูถึงลักษณะชางดี
ช างราย พรอมทั้งคุณและโทษตามลักษณะชาง และ
ตําราคชกรรม พรรณนาความวาด วยการจั บช าง
วิธีฝ กหัดช าง รักษาชาง มนตคาถากํ ากับช าง และ
ระเบียบพิธีตางๆ ที่เกี่ยวเนื่องกั บชาง
การดํารงชีพดวยการจับช างปาของ ชาวกูยอาเจียง๑
จังหวัดสุรินทร นับเป นชี วิตที่เสี่ยงภั ยสูง เพราะการออกไป
จับชางปาเปนงานอันเต็ มไปดวยอันตราย หากพลาดพลั้งก็ถึง
สิ้นชีวิต ทั้งเปนการยาก ลําบาก ตองใชคนมาก และแบงหนาที่
กันทํ าการหลายอยาง พนั กงานจั บชางหลวงจึ งตั้ งเป น
“กรมพระคชบาล” หรือที่เรียกกันว า “กรมชาง” มี “เจากรม
พระคชบาล” เปนผูบัญชาการ สวนชาวกูยอาเจียงจังหวัดสุรินทร
ก็มี “หมอเฒา” หรือ “ครูบาใหญ” เปนผูบัญชาการ รองลงมา
คือ “หมอชาง” ลําดับตางๆ ซึ่งหมอเฒาไดฝกฝนทั้งการคชกรรม
และคชลั กษณจนรอบรู ชํานาญการ รองลงมาคือ “ควาญ”
ผูเปนแรงงานทั่ วไป คอยชวยเหลือหมอช างและครูบาใหญ
การจับช างปาเป นศาสตรและศิลป ที่ ผูคนรั กษา
สืบทอดกันมาชานานในดินแดนสยามประเทศ ชาวกูยอาเจียง
จั งหวัดสุรินทร เปนคนเพียงไมกี่กลุมในสยามประเทศที่รู วิธี
จับชาง เลี้ยงชาง และควบคุมชาง โดยมีพิธีกรรมโบราณเกี่ยวกับ
ชางสืบเนื่องมาจนถึ งป จจุบั น แตก็ไม สามารถสืบคนไดว า
พิธีกรรมโบราณของชาวกูยอาเจี ยงเกาแกยอนไปไกลเพียงใด
แตที่ สําคัญวิ ชาชางของชาวกูยอาเจียงเกี่ยวของกับการนับถือ
ผีอยูแทบทุกสวน สะทอนถึงวิถีชีวิตที่ มีความตอเนื่องมาจาก
ยุคกอนประวัติศาสตรหรือกอนที่ศาสนาฮินดูและพุทธศาสนา
จากอินเดียจะมี อิทธิพลเหนื อผีพื้นเมืองในสยามประเทศ
๑ ชาวกูย กุย หรือ กวย เป นกลุมชาติพันธุหนึ่งในประเทศไทยที่ อาศัยหนาแนนในพื้นที่จังหวัดสุรินทร ศรีสะเกษ บุรีรัมย อุบลราชธานี และสระแกว
บางสวน ในกลุมคนกูยเองมี การเรียกขานชื่อกลุมตามวิถีชีวิ ต อาทิ กู ยซแร หมายถึง ชาวกูยที่ประกอบอาชีพทํานา กูยแฎก หมายถึงกลุมชาวกูยที่ประกอบ
อาชีพตีมีด และกูยอะจี ง หรือ กูยอาเจียง คือชาวกูยที่ประกอบอาชีพเลี้ยงชาง