Page 34 - นิตยสารวัฒนธรรม ปีที่ ๕๒ ฉบับที่ ๑ มกราคม-มีนาคม ๒๕๕๖

๓๒
ในอดีตชาวบานบุสวนใหญจะประกอบอาชีพผลิ ต
ขั นลงหินเปนหลัก แต ปจจุบั นมีเพียงโรงงานขันลงหิ นบานบุ
เจียม แสงสัจจา อยูเพียงแหงเดียวเทานั้น สาเหตุที่ทําใหชาวบานบุ
ขาดการสืบทอดอาชีพการทําขันลงหินที่ทํามาแตดั้งเดิม เพราะ
การทําขั นลงหิ นตองอาศัยความเชี่ ยวชาญ ความประณี ต
และความวิริยะอุตสาหะที่ตองนั่งทนความร อนของไฟจากเตา
ของชาง อีกทั้งยังเสี่ยงตอการเปนโรคทางเดินหายใจ เพราะใน
โรงงานมีมลภาวะทางอากาศคอนขางมาก ชาวบานบุจึ งหันไป
ประกอบอาชี พอื่ นที่สบายและใช กําลังน อยกวาแทน เชน
ทํางานบริ ษัท รับราชการ คาขาย รับจาง เปนตน อีกทั้ง กระแส
บริ โภคและวัตถุนิ ยมกลับดึ งเยาวชนออกหางจากงานฝ มือ
ขันลงหิน ทําใหขาดแคลนชางฝมือรุนใหม เพราะการฝกชางขึ้นมา
สักคนตองใชระยะเวลานาน คนรุนใหมที่มาฝกมักไมมีความอดทน
ที่ จะฝกจนสําเร็ จเปนชาง ดังนั้น ชางฝมือจึงอาจหมดไปจาก
บ านบุในไมชา
ขั้นตอนที่ ๕
เอกสารการอางอิง
เนาวรัตน พงษไพบูลย. (๒๕๓๘). ขันลงหินบานบุ. ๘๐ ป เขตบางกอกนอย.
มติชน. (๒๕๕๒). ๒๔๒ ป มรดกศิลปจากกรุงศรีฯ “ขันลงหิน บานบุ”
“เจียม แสงสัจจา” สุดทายในสยาม. หนา ๔๐ วันที่ ๓๐ เมษายน
พ.ศ. ๒๕๕๒
ศูนยขอมูลกลางทางวัฒนธรรม. (๒๕๕๕). ขันลงหินบานบุ.
จากhttp://www.m-culture.in.th/moc_new/
เครื่องทองลงหินในปจจุบันมิไดมีเพียง
ขันลงหินเทานั้ นมีการพัฒนารูปแบบผลิตภัณฑใหม
เชน ชามสลัด ชุดกาแฟ ชุดชอนสอม มี ด เชิงเทียน
ถาด เปนต น สามารถเปนสินคาส งออกไปยัง
ตลาดตางประเทศ สรางรายได เปนจํานวนมาก
หากแตมรดกภูมิปญญางานชางฝมือทําขันลงหิน
ครั้งแต กรุงศรีอยุธยากลั บเสี่ยงต อการสูญหาย
เพราะขาดแคลนชางที่มีความรูในการผลิ ต
คือ การขั ด เปนขั้นตอนสุดทาย เพื่อให
ขันเกิดความมันวาว ช างในสมัยกอนจะใชหินละเอียด
ผสมน้ําหอดวยผา แล วขัดใหขึ้ นเงา เรียกวา “ลงหิน”
แตชางในป จจุบั นจะใชลูกทรายติดมอเตอร ขัดเงา
โดยต องหมุ นภาชนะไปตามมอเตอรและต อง
ระมัดระวังมาก เพราะลูกทรายมี ความคม จากนั้นใช
น้ํ ายาขัดเงาทาที่ ลูกผาติดมอเตอร และหมุ นขันไป
ตามลูกผาที่หมุ นอยู เพื่อให การขัดทั่วถึงและเงางาม
คือ การเจียร ในสมัยโบราณไมมีขั้นตอนนี้
แตป จจุ บั นไดนํ าเครื่องเจี ยรไฟฟามาเก็บริ้ วรอย
ตําหนิ ตางๆ บนขั น ถาหากไมมีรอยก็ จะขามไป
ขั้นตอนการแตงผิ วใหเรี ยบขึ้นอีก โดยใชแผ นโลหะ
เนื้อละเอียดแต งให ทั่ วผิวภาชนะ เพื่อให งายต อ
ขั้นตอนตอไป
ขั้นตอนที่ ๖