Page 87 - วารสารวัฒนธรรม กรกฎาคม - กันยายน ๒๕๕๖

85
กรกฎาคม-กันยายน ๒๕๕๖
ปราชญ์ถิ่นไทย
อัศวิน แสงกุมาร
ปราชญ์ผ้าไหมสันกำ�แพง
อนั นต์ สุคันธรส
อำ�เภอสันกำ�แพง จังหวัดเชียงใหม่ เป็นแหล่งที่ มีการทอผ้ามาแต่ครั้งอดีต ชาวบ้านในชุมชนต่างๆ
ของสันกำ �แพงล้วนมีฝี มือในการทอผ้าด้วยกี่พื้ นเมือง สืบทอดกันมาตั้งแต่ ครั้งบรรพบุรุษ ซึ่งผ้าที่ ทอ
ในสมัยนั้น จะเป็นผ้าไหมที่มีลวดลายเฉพาะ คือ ลายโสร่งและลายตารางผ้าขาวม้า แต่ก็ไม่ค่อยมีคนนิยม
ใช้ผ้าไหมกันมากนัก เนื่องมาจากราคาแพง อดีตนิยมทอผ้าไหมที่ เรียกว่าผ้าซิ่นขนาดยาว ๑ เมตร หน้ากว้าง
๖๐ ซม. พอมาถึงปัจจุบั นยิ่งหาดูกันได้ยาก กระทั่งอาจจะเลือนหายไปหากไม่มีใครสนใจสานต่อ
“อาจารย์อนันต์ สุ คันธรส” ให้ความสนใจและ
ตระหนักถึ งคุณค่ าของภูมิปัญญาท้องถิ่ นทางด้านผ้าไหม
จึงได้ เก็ บรวบรวมผ้าไหมสั นกำ�แพงไว้ เป็ นจำ �นวนมาก
โดยจัดแสดงไว้ที่บ้านของตนเอง
ด้วยใจรักและหลงใหลความสวยงามของผ้าไหม
โบราณที่ มีลวดลายงดงาม และมี คุณค่ าหาดูได้ ยากยิ่ ง
สืบเนื่องมาจากตอนเป็นเด็ก ด้วยสังคมและครอบครัวที่อยู่
กั บเรื่องของการถั กทอและเย็บปั กผ้ า ตั้ งแต่ เด็กจนโต
จึงทำ�ให้มีประสบการณ์มากมายในเรื่องผ้ าไหม ที่สืบต่อกัน
มาตั้งแต่ ครั้งพ่อแม่ ปู่ย่าตายาย บ่งชี้ให้เห็นถึงความสำ�คัญ
ของศิลปะและวัฒนธรรม รวมถึงวิ ถีชีวิตในการทอผ้ าและ
การสวมใส่ นั่นถื อเป็นจุ ดเริ่ มต้นเล็กๆ ที่นำ �มาสู่แนวคิด
ในการอนุรักษ์อันยิ่งใหญ่ในปัจจุบัน
ย้อนกลับไปในอดีต อาจารย์เกิดเมื่อ พ.ศ. ๒๔๙๗
ที่อำ�เภอสันกำ �แพง เป็นบุตรคนที่ ๓ ในพี่น้อง ๖ คน สมัยนั้น
จะมีคุณย่าคุณยายเป็นผู้ทอผ้าไหม และก็มีผู้ผลิ ตมากมาย
อยู่ในหมู่บ้านแทบทั้งนั้น วัยเด็กของอาจารย์ก็เลยเติบโตมา
ท่ามกลางแวดล้อมของผ้ าไหม พอเติบโตและได้ ศึกษาจนมี
ความรู้เพิ่มเติ มเรื่องผ้ าไหม ก็เห็ นว่าช่วงหลั งๆ ผ้ าไหม
สันกำ�แพงเริ่มหายไปเรื่อยๆ เนื่องจากผู้เฒ่าผู้ แก่ที่ทอผ้านั้น
ก็เริ่ มล้มหายตายจากไปโดยไร้ ผู้สืบทอด อาจารย์จึ งเริ่ม
หันมาใส่ใจกั บสิ่งที่ เกิดขึ้ น เพราะไม่ ต้ องการให้ ผ้ าไหม
สันกำ �แพงหายไปจากวิถีชี วิตของชาวบ้ าน กระทั่งช่ วงที่
อาจารย์จะปลู กบ้านหลังใหม่ ท่านก็ได้รื้อย้ายบ้านหลังเดิม
จึงได้ เห็นผ้าไหมเก่าแก่ ของคุ ณย่าคุณยายอยู่ หลายผืน
ก็เลยเริ่มเก็บและสะสมเรื่อยมา