Page 99 - วารสารวัฒนธรรม เมษายน - มิถุนายน ๒๕๕๖

97
เมษายน-มิ ถุนายน ๒๕๕๖
"ปิยะชนก" แหล่งศึกษาเรียนรู้ วิถีวัฒนธรรม
ของชาวไทดำ� กลุ่มชาติพันธ์ุที่ มีวัฒธรรมอันโดดเด่ น
จนกลายเป็นเอกลักษณ์ เฉพาะตน การได้ใช้เวลาอยู่ใน
สถานที่แห่งนี้ ทำ�ให้เรามั่ นใจได้ว่าวั ฒนธรรมประเพณี
ของไทดำ�จะไม่ สูญสิ้ นไป แม้ บริ บททางสั งคมจะ
เปลี่ยนแปลงไปอย่างไรก็ ตาม เพราะลูกหลานชาวไทดำ�
ต่างพร้อมใจกั นลุกขึ้นมาปกป้องและสื บสานรากเหง้า
ของตนเองด้วยความภาคภูมิใจ และในขณะเดียวกั น
ก็ยิ นดีที ่จะแบ่งปั นวิถีที่แตกต่างจากวัฒนธรรมเมืองกรุง
ให้กับทุกคนที่ มาเยือนได้ มีโอกาสเรียนรู้ถึงภูมิปั ญญา
ที่ สอดคล้องกลมกลืนกับธรรมชาติ มาแล้วคุณจะหลงรั ก
และอยากกลับมาเยือนอีก
อย่างที่เราได้เกริ่ นในตอนต้นว่า ที่นี่ไม่ใช่ ฉากใน
การถ่ายรูป เพราะฉะนั้ นบ้านเรือน หรือสถาปัตยกรรมต่างๆ
จึงเกิดขึ้ นด้วยความต้องการในการใช้งานจริง เพื่ อดำ�รงชีวิตจริงๆ
แม้จะไม่ได้ยิ่งใหญ่ และสวยงามเหมือนหลายๆ แห่ง แต่ใน
ชุมชนไททรงดำ �สะแกรายแห่ งนี้ ก็ดำ �รงอยู่อย่ างเป็ นสุ ข
ในบริบทเช่นนั้น ซึ่งในอดี ต “เฮือน” หรื อ “เรือน” ของไทดำ�
แบบดั้งเดิมจะมีลักษณะที่โดดเด่นเป็นเอกลักษณ์เฉพาะกลุ่ม
คือ มีหลังคาทรงโค้งรูปกระดองเต่า มุ งหญ้าคายาวคลุมลง
มาเกือบถึงพื้นดินแทนฝาเรือน เพื่ อป้องกันลม ฝน และ
อากาศที่หนาวเย็ น (ในอดีตชุมชนไทดำ�ตั้งอยู่ ในแถบอากาศ
หนาว) ตัวเรือนยกใต้ถุนสูงเพื่อประโยชน์ในการเก็บสิ่งของ
เครื่องใช้ เป็นที่ประกอบการงาน เช่น ทอผ้า ตำ�ข้าว เป็นคอก
เลี้ยงสัตว์ มักมีแคร่ไว้นั่งนอนและเป็นที่รับแขกในเวลากลางวัน
เสาเรือนทำ �ด้วยไม้ ทั้งต้ น มีง่ามไว้สำ �หรับวางคาน ยอดจั่ว
ประดับด้วยไม้แกะสลั กเป็นกิ่งคล้ายเขาควายไขว้กัน เรียกว่า
“ขอกุด” พื้ นเรือนทำ�ด้วยไม้ไผ่ ทุบเป็นชิ้ นๆแผ่ออกติดกั น
ภายในตัวบ้านเป็นพื้นที่โล่งแบ่งส่วนสำ�หรับที่นอน ครัว และ
เป็นส่วนที่บูชาผี เรือน เรียกว่า “กะล้อห่อง” มีชานแดดยื่น
ออกจากตัวบ้าน มีบันไดขึ้นเรื อน ๒ ทาง มียุ ้งข้าวที่สร้างเป็น
เรือนยกเสาสูงไว้ ข้างที่ พักอาศัย คนไทดำ �จะปลูกบ้ านอยู่
ใกล้ๆ กัน ปัจจุบันได้มีการปรับเปลี่ยนรูปทรงและวัสดุที่ใช้
ไปตามยุคสมัย เช่นที่เราได้สัมผัสกับที่นี่ ที่ผู้คนดำ�รงชีวิตอยู่
ณ บ้านสะแกราย
บ้านเรือนแบบไททรงด�ำ
การเดินทาง
จากกรุงเทพฯ ก่อนเข้าตัวเมืองนครปฐม ให้ เลี้ยวซ้ายแยกพระ
ประโทณ-บ้านแพ้ว จากนั้นตรงเข้าไปอีกประมาณ๑๒ กิโลเมตร
แล้วเลี้ยวขวาบ้านวัดดอนขนาก แล้ วตรงไปเรื่อยๆ ให้สั งเกตป้าย
วัดดอนขนากซอย ๕ ก็ถึงหมู่บ้านสะแกราย
เวลาทำ�การ
เปิดบริการทุกวัน เวลา ๙.๐๐ น. – ๑๗.๐๐ น.
การติดต่อ
ที่อยู่ ๖๑ หมู่ ๙ ต.ดอนยายหอม อ.เมือง จ.นครปฐม ๗๓๐๐๐
โทร. ๐๘๑ ๘๕๘๓๗๕๔ โทรสาร. ๐๓๔ ๓๘๘๒๐๗
หรือผู้ที่มาศึกษาดู งาน ให้ได้ ศึกษาและเรียนรู้ทดลองทำ�กั น
ซึ่งได้แก่ การสอนทำ�เครื่องหอมไททรงดำ� อย่างแป้งพวง,
ทำ�อาหาร, ขนม และการเย็บผ้าพื้นเมือง เป็นต้น
ในการทำ�อาหารการกิ นนั้น จะใช้พื ชผักสวนครัว
ซึ่งเก็บจากสวนที่ปลูกไว้ใกล้ๆ ปลอดภัยจากสารพิษ อีกทั้ง
ยังเป็ นการประหยัดค่าใช้จ่ายได้อีกด้วย โดยทางศูนย์เป็ น
ผู้จัดเตรียมอุปกรณ์ทุกอย่างไว้ให้เรียบร้อยแล้ว ที่ เหลือก็เป็น
เวลาแห่งการเก็บเกี่ ยวประสบการณ์ จากเจ้าของวัฒนธรรม
โดยตรง
โดยเราก็จะได้เรียนรู้ตั้งแต่การกิ นอยู่อย่ างพอเพียง
คือ มีน้อยใช้น้อย มีมากก็ใช้เท่าที่จำ�เป็น รวมไปถึงการเรียนรู ้
ที่จะอยู่กับธรรมชาติ และนำ�สิ่งที่อยู่รอบๆ ตัวมาใช้ให้เกิด
ประโยชน์อย่างสูงสุด นับได้ว่าเป็นปรั ชญาชีวิตที่มีราคาแพง
หรืออาจจะเทียบมู ลค่าไม่ได้ เลยทีเดียว หากแค่เรารู้จักที่
จะนำ�ประโยชน์ จากสิ่งเหล่านี้ มาปรับใช้ในชี วิ ตประจำ�วัน
ของเรา ซึ่ งที่นี่ก็จะมีคนแวะเวียนมาเรียนรู้อยู่เสมอ ไม่ว่าจะ
เป็นหน่ วยงานราชการ, โรงเรียน และสถาบันเอกชนต่างๆ
โดยที่พวกเขาเหล่ านั้นหวังว่า จะได้นำ�ความรู้ที่ได้ไปพัฒนา
ชุมชน รวมถึงสังคมของตนเองให้เข้มแข็ ง และสามารถพึ่งพา
ตนเองได้ และนี่คงเป็ นสิ่งที่ปิ ยะชนกต้องการจะสอนให้
คนรุ่ นหลังอย่างเราๆ ไม่ให้หลงลื มในความเป็นรากเหง้า
ของตนเอง