Page 103 - วารสารวัฒนธรรม เมษายน - มิถุนายน ๒๕๕๖

101
เมษายน-มิ ถุนายน ๒๕๕๖
ทั้งสามวันนี้ ถ้าหากดู ตามประกาศสงกรานต์
อันเป็นการคำ�นวณตามหลักโหราศาสตร์จริงๆ แล้ว ก็ จะมี
การคลาดเคลื่อนไม่ตรงกันบ้าง เช่น วันมหาสงกรานต์ อาจจะ
เป็นวั นที่ ๑๔ เมษายน แทนที่จะเป็นวั นที่ ๑๓ เมษายน
แต่เพื่อให้จดจำ�ได้ง่าย และไม่สับสน จึงกำ�หนดเรียกตาม
ที่กล่าวข้างต้น
“สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว
(สปป. ลาว)” ดินแดนแห่งนี้ยั งคงมนต์เสน่ห์ดึงดูดให้ผู้ คน
เป็ นจำ �นวนมากมาสั มผัส ด้ วยการยึ ดถื อและปฏิบั ติ
ในขนบธรรมเนียมอย่างเคร่ งครัดเรื่อยมา จึงทำ�ให้คลาคล่ำ�
ด้วยนั กท่องเที่ยวที่หลั่ งไหลมาสัมผัสวัฒนธรรม จึงมักจะ
เลือกสปป. ลาวเป็นอั นดับต้นๆ ใน “กุดสงกรานต์ ” หรือ
“สงกรานต์ลาว” โดยจัดขึ้น๔ วัน ระหว่างวันที่ ๑๔ – ๑๗ เมษายน
ในวั นแรกนั้ นจะ เรี ยกว่ า “ วั นสั งขารล่ วง ”
ชาวหลวงพระบางจะทำ�ความสะอาดบ้านเรือนเช่นเดียวกับ
ชาวไทย แต่จะแตกต่างกันในช่วงเย็นนั้นจะมีการลอยกระทง
ริมน้ำ�โขง ซึ่งภายในจะบรรจุผลไม้ ดอกไม้ ธูปเทียน ผมและ
เล็บของผู้ลอย เพื่ อเป็นการอธิษฐานให้ทุ กข์โศกโรคภัย
ลอยไปกับกระทง คล้ายๆ กับช่วงลอยกระทงในบ้ านเรา
วันที่สอง เรียก “วันเนา” ซึ่งช่วงเช้ามีการแห่รูป
หุ่นเชิดปู่ เยอ ย่าเยอ และสิงห์แก้ว สิงห์คำ� ซึ่งเป็นเทวดาที่
ชาวหลวงพระบางให้ ความนับถื อ ช่วงบ่ายขบวนแห่
ซึ่งนำ�โดยปู่เยอ ย่าเยอ ผู้เฒ่ าผู้แก่ หัวหน้าหมู่บ้านแต่ละ
หมู่บ้าน ขบวนพระสงฆ์ นางสังขาร ขี่สัตว์พาหนะบนรถแห่
ปู่เยอย่าเยอก็จะฟ้อนรำ�อวยพรลูกหลาน
วันที่สาม “วันสังขารขึ้น” ซึ่ งเป็นวั นปีใหม่ ชาว
หลวงพระบางจะทำ�ข้าวเหนียวนึ่ง และขนมลูกกวาดพากัน
เดินขึ้นพูสี ภู เขาสูงกลางเมืองหลวงพระบาง ระหว่างเดิน
จะวางข้าวเหนี ยว และขนมไว้ ตามหัวเสาบั นไดจนถึ ง
องค์พระธาตุ วิ ธีนี้เรี ยกว่าเป็นการตั กบาตรพูสี มีการโยน
ข้าวเหนียวลงป่ าข้างองค์พระธาตุเป็ นการให้ทาน ช่ วงบ่าย
ก็จะมีขบวนแห่นางสั งขาร และอัญเชิญศีรษะท้าวกบิลพรหม
จากวัดเชียงทองไปยังวั ดวิชุน
วันที่สี่ เป็นวันสำ�คัญอีกวันหนึ่ง ซึ่ งชาวหลวงพระบาง
จะอัญเชิญพระพุทธรูปคู่ บ้านคู่เมืองออกมาให้ชาวเมืองสรงน้ ำ �
เป็นเวลา ๓ วัน ๓ คื น ก่อนอัญเชิญกลับไปประดิษฐ์สถาน
ยังสถานที่เดิม
“สาธารณรัฐแห่ งสหภาพเมี ยนมา (พม่ า)”
เรียกการละเล่นสงกรานต์ว่า “ตะจั งเหย่ตะเบงบะแวด่อ”
หรือเรียกสั้นๆ ว่า “เหย่บะแวด่อ” (คำ�ว่า เหย่ แปลว่า “พิธีน้ำ �”
ส่วน บะแวเด่ อ แปลว่า “เทศกาล”) ในช่วงสงกรานต์นี้
ประเทศพม่าจะถือให้เป็นวันหยุดแห่งชาติ ซึ่งหยุดติดต่ อกัน
ยาวนานหลายวัน โดยพม่ าจะจัดสงกรานต์ ตั ้งแต่ วั นที่
๑๔ - ๑๖ เมษายนเป็นต้นไป เหมื อนกับของไทยเรา
สงกรานต์ในอดีตของพม่านั้ นมีเพียงการพรมน้ำ �ในขันเงิน
โดยใช้กิ่งมะยมจุ่ มน้ำ�และพรมเพียงเบาๆ เท่ านั้น ต่อมา
เริ่มมีการสาดน้ำ�กันเมื่อประมาณปีพ.ศ. ๒๕๒๘ ชาวพม่า
จะออกมาเล่นน้ำ�กันอย่างสนุกสนานจนบางครั้ งอาจเกิน
ขอบเขตความพอดี แต่ ถึ งอย่ าง ไรก็ ตาม พม่ าก็ มี
ข้อกำ �หนดในการเล่นน้ำ�สงกรานต์อย่างเคร่งครัด โดยเฉพาะ
การเล่นน้ำ�แบบพิ เรน ลวนลามผู้หญิ ง หรื อแม้แต่เรื่ อง
ทะเลาะวิวาท หากเกิดเรื่ องเหล่านี้ ขึ้น นั้นหมายถึงคุ ณ
กำ�ลังทำ�ในสิ่งที่ผิดกฏหมาย
ส่วนในวันที่ ๑๗ เมษายน ชาวพม่าตั้งแต่เด็กไป
กระทั่งคนหนุ่ มสาวจะนุ่ งโสร่ ง ใส่ ผ้ านุ่งอย่างสวยงาม
เพื่อนำ � “ลูกขนมลอยน้ำ�” หรือ “ม่งโลงเหย่บ่อ” ขนมประจำ �
เทศกาล พร้อมด้วยดอกไม้ ธูปเที ยนไปสักการะบูชาเจดีย์
ของแต่ละเมื องในพม่า แสดงให้เห็นถึงวัฒนธรรมที่แข็งแกร่ง
ของพม่า ไม่ว่าจะมีวั ฒนธรรมที่ทันสมัยกล้ำ�กรายมากมาย
แค่ไหน แต่คนในชาติยังรักและหวงแหนวัฒนธรรมของตน
“ราชอาณาจักรกัมพู ชา” งานสงกรานต์ของ
ชาวกัมพูชาจะจั ดขึ้นเป็นประจำ�ทุกปีในช่วงต้นฤดู เก็บเกี่ ยว
ซึ่งการเฉลิมฉลองนี้ จะกินระยะเวลา ๓ วัน ตั้งแต่วันที่ ๑๔ – ๑๖
เมษายน โดยในวันแรกถื อเป็นวั นมหาสงกรานต์ หรื อ
วั นปี ใหม่ และตามธรรมเนียมปฏิ บั ติ ของแต่ละวั นนั้ น
วันแรกจะเป็ นวั นแห่งการทำ�บุญตักบาตร มีการขนทราย
เข้าวัด เพื่อเตรียมก่อเจดีย์ทราย วันที่สองเป็นวันครอบครั ว
ที่ลูกๆ จะอยู่กับพ่อแม่ อาจจะมีการให้เงินหรือซื้อเสื้อผ้าใหม่
ให้เป็นของขวัญ ส่วนในช่วงหัวค่ำ�ก็จะช่วยกันก่อเจดีย์ทราย
และวันที่สามจะมีการละเล่นรื่นเริงต่างๆ ที่นิยมเห็นจะเป็น