Page 91 - นิตยสารวัฒนธรรม ปีที่ ๕๒ ฉบับที่ ๑ มกราคม-มีนาคม ๒๕๕๖

๘๙
มกราคม-มีนาคม ๒๕๕๖
การสรางสรรค โคมลานนาในรูปแบบของครูเบญจพล
การสืบสานศิลปวั ฒนธรรมของชาติ
เอกลั กษณของการทํ าโคม ตุ งและงานตั ดฉลุ
ลวดลายกระดาษของครูเบญจพลนั้ น จะสรางสรรคขึ้ นดวย
ปลายกรรไกรเปนรูปตางๆ จึงมีความออนพลิ้ว ประณีต และ
งดงามอยางยิ่ง นอกจากนี้ลวดลายที่ทําขึ้นยังนําไปประดับผืน
ผาใบ หรือกรอบกระจก เปนภาพประดับฝาผนัง ครู เบญจพล
ยังไดพัฒนางานดวยการใชสีอะคิริคผสมเทคนิคพิเศษ ทําใหมี
ความสวยงาม โดดเดนเฉพาะตั ว แลดูมีคุณค ามากยิ่ งขึ้น
สวนลวดลายที่ ใชมีมากกวา ๒๕ ลาย ส วนใหญเกี่ยวกับวิถีชีวิต
ชนบท ลายสัตวในวรรณคดี หรือผสมผสานกับพรรณไม เชน
ครู เบญจพล ผู เปนลู กหลานของคนลานนา ผูนํา
เอาศิลปวั ฒนธรรมอันเกาแก ของทองถิ่ นที่มี อายุยาวนาน
หลายรอยป ใหเปนที่รูจั กไปทั่วโลก ดวยมีหลักฐานอยูสิ่งหนึ่ง
คือภาพบทพระบถ ซึ่งอาจารยศิลป พีระศรี ได กําหนดอายุ
พระบถผืนนั้นไวประมาณ ๕๐๐ ป “บทพระบถ” จะมีรูปโคม
ลานนาแขวนอยู ใชสํ าหรับบู ชาพระเกตุแกวจุ ฬามณีบน
ชั้นดาวดึงส ในอดีต ตอมาเมื่อประมาณสักไม เกิน ๒๐๐ ป
ที่ผานมา ใชในการเป นเครื่องพุทธบูชาหรือบูชาสิ่ งศักดิ์สิทธิ์
ในวัดหรื อวาตามบ าน โดยใชแขวนไว ในชวง งานยี่เปงหรือ
งานลอยกระทง กลุมของคนไตหรื อคนไทยใหญ ใชจุดบู ชา
ตั้งแตชวงออกพรรษา เพื่อตอนรับพระพุทธเจาที่เสด็จลงจาก
สวรรคชั้นดาวดึงส จนกระทั่งถึงวันลอยกระทง และมีการนําไป
ใชอยูจนถึงป จจุบันนี้ มีทั้งคนไทย และคนชาวตางชาติ สวนหนึ่ง
ที่เอาไปใชประดั บตกแตงสถานที่ เชน โรงแรม หรือสถานที่ ตางๆ
เพื่อแสดงศิลปวัฒนธรรมแบบลานนา
ครู เบญจพลไดศึกษาลวดลายจากของโบราณตางๆ
เชน ลายแกะสลั กไม หรือวาลายรูปปน ปูนปนตามวัดตางๆ
โดยพยายามผูกลายที่บางสวนเริ่มเลอะเลือน แล วก็ผูกลาย
หรือบูรณะขึ้นมาใหม ทํ าใหสมบู รณมากขึ้น เพราะบางส วนมี
ลวดลายที่คลายๆ กั น หรือศึกษาจากยุคของแต ละลวดลาย
เชน ยุ คตนๆ ของสมัยลานนา ตั้งแตสมัยโยนกลงมา ก็จะมี
เอกลั กษณของลวดลายแตละยุ คและมี การปรั บเปลี่ ยน
มาเรื่อยๆ รวมทั้ งการรับอิทธิพลจากประเทศเพื่อนบาน เชน
จีน อินเดีย เปอรเซี ย ที่แมจะมีลักษณะของลวดลายที่บ งบอก
ถึงที่มาที่ ไป แตก็มีบางส วนที่คลายคลึงกัน
ครูเบญจพลเปนผูที่ไดถายทอดความรู และเผยแพร
ผลงานในหลากหลายรู ปแบบ รวมทั้งการเป นวิทยากร
ในที่ตางๆ จั ดการฝกอบรม การเขี ยนบทความทางวิชาการ
และตําราเรื่องตุงและโคม สรางสื่อการเรียนการสอน และการจั ด
แสดงผลงานในงานนิ ทรรศการไวใหชุมชนรุนหลั งไดศึกษา
โดยมี ความตั้ งใจเพื่ อสื บทอดงานศิ ลปะแขนงนี้ใหคงอยู
คูแผ นดินล านนาสืบต อไป รวมทั้งการให ความรูแก นักเรี ยน
โรงเรียนมั ธยมฯ ตางๆ เชน โรงเรี ยนปรินสรอยแยลสวิทยาลัย
โรงเรียนฟอรตวิ ทยาลัย เปนตน และหน วยงานการศึกษา
นอกระบบ ที่สวนใหญเปนประชาชนทั่วไป ไดแก สํานักงาน
สงเสริ มการศึ กษานอกระบบและการศึกษาตามอั ธยาศั ย
จังหวัดเชียงใหม โฮงเฮียนสืบสานภูมิป ญญาลานนา เปนตน
รวมถึ งการสาธิตและถ ายทอดความรูให แกผูที่ สนใจตาม
งานเทศกาลตางๆ เชน งานเทศกาลเที่ยวเมืองไทย งานสืบสาน
ลานนา เปนตน
- ลายพืชพรรณธัญญาหาร เชน ลายวสันตโพสพ
- ลายรูปปลาย เชน ลายเครือปลาคู ลายเครืออุดมปญญา
- ลายดอกไมกับแมลง เชน ลายเครือดอกคําก๋ํ าบี้กู
- ลายดอกไม เช น ลายเครือพุดตาน
- ลายสิบสองราศี เชน ลายเครือบั วเปา บัวกาบใจ
- ลายรูปนก เชน ลายหงส เจียงตุง
สําหรับตุ งและโคมที่ครูเบญจพลเชี่ยวชาญ ไดแก
ตุง ๑๒ ราศี ตุงใยพวงกุญแจ ตุงไสหมู โคมหูกระตาย และ
โคมแบบลานนา