นิตยสารวัฒนธรรม ฉบับ ๓ ปีพ.ศ.๒๕๕๗ - page 10

10
งานเครื่องปั้นดินเผานั้นเป็นงานศิลปหัตถกรรม
อี กประเภทหนึ่ งที่ได้ รั บการส่ งเสริมจากมูลนิ ธิส่งเสริม
ศิ ลปาชีพฯ โดยเฉพาะศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพบ้านกุดนาข่าม
จังหวัดสกลนคร ซึ่งได้ด� ำเนินงานมานานหลายปีและประสบ
ความส� ำเร็จด้ วยดี โดยน�ำเครื่ องปั้ นดินเผาพื้นบ้านมา
ปรับเปลี่ยนรูปทรง และกรรมวิธีการผลิต เพื่อให้สอดคล้ อง
กับความต้องการใช้สอยในวิถีชีวิตปัจจุบัน
เครื่องปั ้ นดิ นเผาเป็นหั ตถกรรมที่มี มาตั้งแต่
สมั ยก่อนประวัติ ศาสตร์เมื่อหลายพันปีมาแล้ว และได้สืบเนื่ อง
มาจนปัจจุบั น เพราะเป็นงานหัตถกรรมที่ ท�ำเพื่อใช้สอย
ในชีวิตประจ� ำวัน เช่น ใช้เป็ นภาชนะบรรจุน�้ำส�ำหรับบริโภค
และอุปโภค ภาชนะหุงต้มอาหาร ภาชนะเหล่านี้ สมัยโบราณ
มักเป็ นดิ นเผาไฟต�่ำน�้ ำซึมได้ (Earthen ware) หรื อเป็น
ภาชนะดิ นเผาเนื้อแกร่ ง (Stone ware) น�้ำซึมไม่ได้ ภายหลัง
จึงท�ำภาชนะเคลือบ (Glaze ware) ที่ มีผิวมันหลายสีและ
ท�ำเป็นลวดลายต่างๆ ซึ่งเครื่องปั้ นดินเผาแบบต่างๆ ดังกล่าว
ยั งท�ำกันมาจนทุกวั นนี้
ศูนย์ศิลปาชีพพิเศษของมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ
ได้ ส่งเสริ มให้บรรดาช่างพื้นบ้านในแต่ละถิ่ นสร้างงานตาม
ความถนั ดของตน โดยได้รับการสนับสนุนให้ เกิดการเรียนรู้
กลวิ ธีที่ ทันสมัย แล้วน� ำไปปรับใช้กับงานของตน เฉพาะ
หัตถกรรมเครื่ องปั้ นดินเผาในภาคอี สาน มีศู นย์ส่ งเสริม
อยู่ที่ศู นย์ศิ ลปาชีพพิเศษบ้านกุ ดนาขาม จังหวั ดสกลนคร
ซึ่งส่งเสริมให้ ประชาชนในท้องถิ่นสร้างงานเครื่องปั้นดินเผา
ตามแบบแผนที่ มีมาแต่เดิม แต่ใช้ กลวิธีสมัยใหม่ ท�ำให้
ได้ผลงานเครื่ องปั ้นดินเผาและเครื่องเคลือบที่ มีรูปแบบ
หลากหลายตามความต้องการของผู้ บริโภค
หัตถกรรมที่ได้รับการส่งเสริมอี กประเภทหนึ่งคือ
เครื่องถม หัตถกรรมเก่าแก่ของไทยที่มีมาตั้งแต่สมัยอยุธยา
ถื อเป็ นของมีค่ าที่ พระมหากษั ตริ ย์ พระราชทานเป็น
เครื่องประกอบอิสริ ยยศของขุนนาง การท�ำเครื่ องถม
สืบทอดมาจนปัจจุบัน โดยเฉพาะที่ เมืองนครศรี ธรรมราช
ยั งมีช่ างถมฝี มือดี หลายคน มูลนิ ธิส่งเสริมศิ ลปาชี พใน
สมเด็จพระนางเจ้ าสิริกิ ติ์ พระบรมราชิ นีนาถ เล็งเห็ น
ความส� ำคั ญของงานศิ ลปหั ตถกรรมประ เภทนี้ จึ ง
โปรดเกล้าฯ ให้เปิดการสอนวิชาช่างถมในบริเวณสวนจิตรดา
ในพระบรมมหาราชวัง ซึ่ งจะท�ำให้ศิลปหัตถกรรมประเภทนี้
ด�ำรงอยู่สืบไป
งานเครื่องถมที่โปรดเกล้าฯ ให้สอนมีทั้งเครื่องถมทอง
เครื่องลงยา ส่วนมากเป็นภาชนะเครื่องใช้ เช่น ขันน�้ำ ขั นน�้ำ
พานรอง หีบทองลงยา ซองบุหรี่
เครื่องเขิน หรือเครื่องรักเป็นงานศิลปหัตถกรรม
อีกประเภทหนึ่ งที่โปรดเกล้ าฯให้มีการสอนเพื่ อสืบทอดให้
คงอยู่ต่ อไป เครื่องเขินเป็ นงานหัตถกรรมโบราณที่ท�ำโดย
กลุ่มชนชาวไทเขินที่อพยพมาตั้งถิ่นฐานบริเวณบ้านวัวลาย
อ�ำเภอเมือง จังหวั ดเชียงใหม่ คนทั่วไปจึงเรี ยกเครื่องรัก
ฝีมือชาวไทเขินว่า เครื่องเขิน ผลิตภัณฑ์ เครื่องเขินมีทั้งที่ขูด
เป็นเส้นและปิดทองค�ำเปลว ส่วนมากท�ำเป็ นขัน กล่องบุหรี่
และภาชนะต่างๆ
แจกันเขียนลวดลาย หนึ่งในผลงานผลิตภั ณฑ์ของ
ศูนย์ศิ ลปาชีพพระตำ�หนักทักษิณราชนิเวศน์ นราธิ วาส