นิตยสารวัฒนธรรม ฉบับ ๓ ปีพ.ศ.๒๕๕๗ - page 8

8
นครศรีธรรมราชเท่านั้ น หากแต่ทอกันในหลายพื้นที่ทั้งใน
ภาคเหนือและภาคกลาง เป็นต้น
ผ้ ามัดหมี่ ผ้าที่ย้อมด้ายหรือไหมก่อนน�ำมาทอให้
เกิดเป็ นลวดลาย ส่วนมากเป็นการมัดย้อมเส้นยืน แต่บาง
กลุ่มชนอาจมัดย้อมทั้งเส้นยืนและเส้นพุ่ง (dubble ikat) ซึ่งมี
ลวดลายที่ประณีตมากกว่าการมัดย้อมเฉพาะเส้นยืน ผ้ามัดหมี่
มีทอกันหลายท้องถิ่นในภาคอีสานหรือภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
มักทอเป็นผ้าซิ่นและเครื่องนุ่งห่ม
ผ้าจก ผ้าที่เพิ่มเส้นพุ่งพิเศษหลากสี โดยการจก
ให้ ใช้ปลายนิ้วหรือขนแม่ นงั ดเส้นพุ ่งพิ เศษขึ้นมาแล้ วผู ก
ท�ำให้ เกิดลวดลายที่มีสีหลายสี ผ้ าจกมักเป็นผ้ าหน้าแคบ
ส�ำหรับใช้ ต่อตีนผ้ าซิ่น จึงเรียกซิ่ นที่ต่ อตีนซิ่นด้วยผ้าจกว่า
ซิ่นตีนจก ซึ่ งเป็นผ้านุ่งของกลุ่มชนหลายกลุ่ม เช่น ชาวไทยวน
ลื้อ ลาว คั่ง
ผ้าขิด ผ้าที่ทอด้วยการยกเส้นยืนให้ เกิดลวดลาย
และเพิ่มเส้นพุ่งพิเศษท�ำให้เกิดลวดลายซ�้ำๆกันตามความกว้าง
ของหน้าผ้า ผ้าขิดนิ ยมทอกันในภาคอี สาน มักใช้เป็นผ้า
ตกแต่งหน้ าหมอน เป็นต้ น
ผ้าพิมพ์ ผ้าที่ท�ำลวดลายด้วยการพิมพ์ลวดลาย
ลงบนผิวหน้าของผ้ า ทั้งที่พิ มพ์ด้วยแม่พิมพ์แบบต่างๆ ทั้ง
แม่พิ มพ์ไม้ แม่พิ มพ์โลหะ เช่น ผ้ าพิมพ์ด้ วยแม่พิมพ์โลหะ
อย่างผ้าพิมพ์ลายที่ราชส�ำนักไทยสั่งพิมพ์มาจากประเทศอินเดีย
งานถักทอเป็ นศิลปหัตถกรรมที่ แพร่หลายใน
กลุ่ มชนต่างๆที่มีภูมิปัญญาแฝงอยู่และเป็นปัจจัยส�ำคัญในการ
ด� ำรงชีพของมนุษย์มาช้านาน โดยเฉพาะการทอผ้าส�ำหรับ
ใช้ เป็นเครื่องนุ่งห่ม ในประเทศไทยมีการทอผ้ ามาแต่โบราณ
และมี รูปแบบและกรรมวิธีที่ หลากหลาย กระจายไปตาม
กลุ่มชนต่างๆ จนเกิดเป็นผ้าที่มีความงดงามและมีเอกลักษณ์
เฉพาะกลุ ่ มชัดเจน เช่น ผ้าทอไทยวน ผ้าทอไทพวน ผ้าทอผู้ไท
มูลนิธิศิลปาชีพฯ ได้รื้อฟื้นการทอผ้าพื้นบ้านของกลุ่มชนขึ้นใหม่
ให้สอดคล้องกั บการใช้สอยเหมาะสมกับชีวิตปัจจุบัน
ผ้าทอมือแบ่ งออกตามกลวิธีหรือเทคนิคได้ดั งนี้
ผ้าพื้น ผ้าทอด้วยการขัดกั นระหว่างเส้นยืนและ
เส้ นพุ่งอย่างเป็นระเบี ยบ ผิวหน้าผ้าเรียบสม�่ำเสมอ ซึ่งเป็น
กลวิธีพื้นฐานที่ทอกันมาแต่โบราณ ตั้งแต่การทอผ้าหน้าแคบ
ไม่ ใช้ฟืมแต่ ใช้ไม้กระทบเส้นพุ ่งให้แน่ น เช่น การทอผ้าที่
ไม่ใช้กี่ของชาวไทภูเขา ซึ่งเป็นผ้ าหน้าแคบ ประดับด้วยวัสดุอื่น
เช่น ลูกเดือย เงิ น กระจก ผ้าทอชาวไทภู เขาได้รับการรื้อฟื้น
จนได้รับความนิยมในปัจจุบัน
ผ้ายก ผ้ าที่ทอด้วยการขั ดกันระหว่างด้ายเส้นยืน
และเส้ นพุ ่งท� ำให้เกิ ดลวดลายบนผิ วหน้าผ้ า ผ้ ายก
ใช้ เป็ นผ้านุ ่ง และเครื่องนุ ่งห่ ม การทอผ้ายกมีประวั ติ
ความเป็นมายาวนาน ผ้ ายกที่มีคุณภาพดีที่มีมาแต่โบราณ
คื อ ผ้ายกเมืองนครศรีธรรมราช แต่ผ้ายกมิได้ทอเฉพาะเมือง
ขั้นตอนเตรียมลายผ้าโดยการมัด ก่อนการย้อมสี เพื่อทอเป็นผ้ามั ดหมี่