นิตยสารวัฒนธรรม ฉบับ ๓ ปีพ.ศ.๒๕๕๗ - page 6

6
ในประเทศไทยมี เครื่ องมื อเครื่ องใช ้ ที่ เป ็ น
งานศิลปหั ตถกรรมเป็นจ�ำนวนมาก แต่เดิมการสร้างงาน
ศิ ลปหัตถกรรมโดยเฉพาะศิลปหัตถกรรมพื้นบ้านนั้น ท�ำเพื่อ
ใช้ สอยในครัวเรือน ต่ อมาจึงเกิดการแลกเปลี่ยนซื้อขาย
จนกลายเป็ นอาชีพของกลุ่มชนและชุมชนในที่สุด
ศิลปะจึงเป็นอาชีพ หรือ อาชีพที่ใช้ ศิลปะ ศิลปะ
ในที่ นี้หมายถึ ง ศิลปะที่เกิดจากการฝึกฝนจนมีความช�ำนาญ
และสร้างความงามขึ้นจากสั ญชาติญาณของมนุษย์ ศิลปะ
ลั กษณะนี้อาจเรียกว่า ศิลปะพื้นบ้าน หรือศิลปะชาวบ้าน
ซึ่ งเป็นศิ ลปะของกลุ่ มชนที่สร้ างขึ้นตามขนบประเพณีและ
วั ฒนธรรมท้ องถิ่น ในประเทศไทยศิลปะลักษณะนี้มีอยู ่
ทั่วทุ กหนทุกแห่ง ทั้ งที่ท�ำเพื่อใช้ สอยในชีวิตประจ�ำวันและ
แลกเปลี่ยนซื ้ อขายในชุมชนของตน งานศิลปะพื้นบ้านในอดี ต
มักท�ำเพื่อแลกเปลี่ ยนกันในชุ มชน ไม่ได้ท�ำเป็นอาชี พ ต่อมา
เมื ่ อประชากรเพิ่มมากขึ้นระบบแลกเปลี่ยนปัจจัยในการด�ำรงชีพ
จึงพัฒนามาเป็นการซื้อขาย
ในปี พ.ศ.๒๕๑๙ สมเด็ จพระนางเจ้าสิ ริ กิติ์
พระบรมราชินี นาถ ทรงมองเห็นศั กยภาพด้านศิลปะ
โดยเฉพาะด้านศิ ลปหัตถกรรมของชาวไร่ชาวนาซึ่ งเป็น
ประชาชนส่วนใหญ่ของประเทศที่สามารถสร้างรายได้เสริ ม
จากอาชี พหลักได้ จึงทรงก่อตั้ง มู ลนิ ธิส่ งเสริมศิ ลปาชีพ
ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถขึ้นเมื่อวันที่
๒๑ กรกฎาคม พ.ศ.๒๕๑๙ เพื่อช่วยเหลือราษฎรที่ยากจน
ในชนบท โดยส่งเสริมอาชีพอื่ น เพื่อให้ มีรายได้เพิ่ มขึ้น
มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ มี บทบาทอย่างส�ำคัญในการช่วย
ส่งเสริมให้งานศิลปหัตถกรรมที่ถูกละเลยมาช้านานให้กลับมา
ได้ รับความสนใจและรื้อฟื้นองค์ความรู้ ของช่างด้านต่างๆ
ให้กลับมีความส�ำคัญและเห็ นคุณค่าภูมิปัญญาของช่าง
ปัจจุบันมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ มีศูนย์ศิลปาชีพ
พิเศษ เพื่อส่งเสริมงานศิ ลปหัตถกรรมในภูมิภาคต่างๆ ถึง
๑๑ ศูนย์ เช่น ศูนย์ศิ ลปาชีพพิเศษบ้านกุดนาขาม จังหวัด
สกลนคร ศูนย์ศิลปาชีพพิเศษบ้านห้วยเดื่อ จังหวัดแม่ฮ่องสอน
ศูนย์ศิลปาชีพพิเศษบ้านแม่ต�๋ ำ จังหวัดล�ำปาง ศูนย์ศิลปาชีพ
พิ เศษส่งเสริมงานศิลปหั ตถกรรมมากมายหลายประเภท
เช่ น งานถักทอเครื่องปั ้นดินเผา เครื่องจักสาน เครื่องเงิ น
งานแกะสลัก งานเหล่านี้เป็นภูมิปัญญาพื้นบ้านของกลุ่มชนต่างๆ
ที่รื้อฟื้นขึ้ นมาอีกครั้ง