Page 63 - Culture4-2017 วารสารวัฒนธรรม ปีที่ ๕๖ ฉบับที่ ๔ ตุลาคม - ธันวาคม ๒๕๖๐
P. 63
๕
วัฒนธรรมประเพณีถิ่นอีสานเนิ่นนานมา มีต้นผึ้งและหอผึ้งเป็นเครื่อง การแห่ต้นผึ้ง หอผึ้ง ถึงปราสาทผึ้ง ไม่ว่า
สักการบูชาพระพุทธเจ้าที่ส�าคัญยิ่ง ไม่เพียงในวันวิสาขบูชาอย่างที่ด่านซ้ายเท่านั้น จะใหญ่หรือเล็ก จะสวยงามแบบพื้นบ้านด้วย
แต่ยังท�ากันเสมอในงานบุญประเพณีต่าง ๆ ที่เรียก “ฮีตสิบสอง คองสิบสี่” รวมทั้ง จิตใจศรัทธามุ่งถวายความดีงามสู่สวรรค์ หรือ
การท�าบุญให้ผู้เสียชีวิตก็มีต้นผึ้งเป็นเครื่องบูชาและเชื่อว่าผู้ตายจะมีที่อยู่บน จะอลังการด้วยแรงประกวดประชันความงดงาม
สรวงสวรรค์ ทางภาคกลางเรียกต้นผึ้งและหอผึ้งเช่นนี้ว่า “ปราสาทผึ้ง” ในเวลา นัยส�าคัญของชาวอีสานคือการสืบสานพิธีกรรม
ต่อมาต้นผึ้งและหอผึ้งตามรูปแบบดั้งเดิมถูกสร้างสรรค์ให้มีความอลังการสมกับ บูชาพระพุทธเจ้า ที่ถือเป็นมรดกทางวัฒนธรรม
ค�าเรียกที่ว่า “ปราสาทผึ้ง” ในที่สุด ไทยอันงดงามจากบรรพบุรุษนั่นเอง
ในเทศกาลแห่ปราสาทผึ้งของจังหวัดสกลนคร มีต้นผึ้งหรือหอผึ้งที่ถูก
สร้างสรรค์ปรับปรุงขึ้นจากภูมิปัญญาพื้นบ้านดั้งเดิม กลายเป็นปราสาทผึ้ง แหล่งข้อมูล
รูปทรงต่าง ๆ ในเทศกาลท่องเที่ยวที่ส�าคัญประจ�าปีของจังหวัดสกลนคร - สมุดภาพพระพุทธประวัติ ฉบับอนุรักษ์ภาพเขียน
ช่วงวันออกพรรษา หรือตรงกับวันขึ้น ๑๕ ค�่า เดือน ๑๑ ของทุกปี มีการแบ่ง ทางพระพุทธศาสนา โดย ครูเหม เวชกร จัดพิมพ์
ประเภทของปราสาทผึ้งส�าหรับการจัดประกวดไว้ ๔ ประเภท ได้แก่ ปราสาทผึ้ง โดยวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม, ๒๕๓๙
ทรงพระธาตุ ปราสาทผึ้งทรงหอผี และปราสาทผึ้งทรงบุษบก ทั้ง ๓ ชนิดนี้ - เรื่องเที่ยวที่ต่าง ๆ ภาคที่ ๔ ว่าด้วยเที่ยวมณฑล
นครราชสีมา มณฑลอุดร และมณฑลร้อยเอ็ด
ยังนับว่ามีรูปแบบที่คงไว้ตามคติความเชื่อเดิมซึ่งไม่แตกต่างจากต้นผึ้งใหญ่หรือ พระนิพนธ์สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา
หอผึ้งมากนัก ส่วนอีกประเภทหนึ่งที่ดูงดงามอลังการโดดเด่นสะดุดตานักท่องเที่ยว ด�ารงราชานุภาพ, ๒๕๐๒
เป็นอย่างยิ่งก็คือ ปราสาทผึ้งทรงจัตุรมุข ซึ่งนับเป็นเอกลักษณ์ในเทศกาลส�าคัญ - แนวปฏิบัติทางสังคม พิธีกรรมและเทศกาล
ของจังหวัดสกลนคร จัดพิมพ์โดย กรมส่งเสริมวัฒนธรรม, ๒๕๕๙
ตุลาคม-ธันวาคม ๒๕๖๐ 61
