Page 26 - วารสารวัฒนธรรม ปีที่ ๕๖ ฉบับที่ ๒ เมษายน - มิถุนายน ๒๕๖๐
P. 26
ย?่ารุ่ง ย?่าเที่ยง ย?่าค?่า ยามหนึ่ง สองยามและสามยาม แต่ในสมัย สมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ก?าหนดให้ประโคม
ต่อมามีแบ่งเวลาที่ชัดเจนขึ้น คือ ให้ประโคมทุกยาม โดย ๑ ยาม วันละ ๖ ครั้ง งดประโคมย?่ายามเวลา ๒๔.๐๐ นาฬิกา และเวลา
มีระยะห่างกัน ๓ ชั่วโมง ในหนึ่งวันประโคม ๘ ครั้ง หากแต่ ๐๓.๐๐ นาฬิกา
จ?านวนครั้งที่ประโคมในแต่ละวันอาจจะปรับเปลี่ยนตามสภาพ ส่วนรูปแบบของการประโคมย?่ายามในสมัยอยุธยา
สังคม ด้วยสมัยก่อนยังไม่มีเครื่องบอกเวลา การประโคมย?่ายาม รัชกาลสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศพบว่ามีการประโคมดนตรี
จึงจ?าเป็นต้องกระท?าทุกยาม เพื่อเป็นการให้สัญญาณบอกเวลา กับนางร้องไห้
ต่อมาได้มีการปรับเปลี่ยนเพื่อให้เหมาะกับสภาพสังคม “...แล้วจึ่งกะเกณฑ์ให้พระสนมก?านัลทั้งปวงมานั่งห้อมล้อม
อาทิ ในงานพระราชพิธีสวดพระอภิธรรมพระบรมศพหรือพระศพ พระบรมศพแล้วก็ร้องไห้เป็นเวลานาทีเป็นอันมาก แล้วจึงให้ประโคม
มีก?าหนด ๑๐๐ วันอาจจะให้งดการประโคมย?่ายามบางเวลาหรือ ฆ้องกลองแตรสังข์และมโหรีพิณพาทย์อยู่ทุกเวลา...”
บางยาม ดังเช่น การประโคมย?่ายามในงานพระราชพิธีสวด ในสมัยรัชกาลที่ ๕ ได้กล่าวถึงรูปแบบการประโคมว่า
อภิธรรมพระศพ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา “...นางร้องไห้อยู่บนพระที่นั่ง ชาวประโคมอยู่ชั้นล่างของ
กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ก?าหนดการประโคมย?่ายามวันละ พระที่นั่ง นางร้องไห้นั้นร้องกลับไปกลับมา และหยุดพร้อมกับ
๗ ครั้ง งดประโคมย?่ายามเวลา ๐๓.๐๐ นาฬิกา งานพระราชพิธี วงประโคม...”
สวดพระอภิธรรมพระศพ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตน- ประเพณีนางร้องไห้มีครั้งสุดท้ายในรัชกาลพระบาทสมเด็จ-
ราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี ก?าหนดประโคมย?่ายามวันละ ๖ ครั้ง พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ด้วยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้า-
งดประโคมย?่ายามเวลา ๐๙.๐๐ นาฬิกา และเวลา ๐๓.๐๐ นาฬิกา เจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้ยกเลิกประเพณีนี้ด้วยไม่ต้องพระราชนิยม
ส?าหรับงานพระราชพิธีสวดพระอภิธรรมพระบรมศพพระบาท- ส่วนพระองค์ตั้งแต่นั้นสืบมา
๑
24
