Page 90 - Culture3-2017
P. 90
ราชเลขาฯ น�าไปทูลเกล้าฯ ถวาย พระองค์ทรงรับสั่งว่า “ให้ครูเผือน เส้นทางสายย่านลิเภาจากป่า
ท�าฟักทอง ออกมาเป็นน�้าเต้า แต่ก็น่ารักดี” ผมก็เลยท�ากระเป๋า สู่งานหัตถกรรม
ฟักทองอีกใบถวาย
จนกระทั่งปี พ.ศ. ๒๕๒๔ ทรงเปิดศูนย์ศิลปาชีพบางไทร “...ย่านลิเภานี้เป็นศิลปะเก่าแก่ของบรรพบุรุษเรา แล้ว
แผนกแรก ๆ คือ สานย่านลิเภา จักสานไม้ไผ่ ทอผ้าไหม และทอจก ก็วัตถุดิบก็เกิดขึ้นเองภายในประเทศคือ ทางภาคใต้ที่ฝนตกมาก
มีทั้งหมด ๔ แผนก พระองค์ท่านให้แม่ทัพภาคที่ ๑ (พลโท ปิ่น ธรรมศรี) ตัวย่านลิเภานั่นก็คือเป็นวัชพืชชนิดหนึ่ง ที่ขึ้นเองรกโดยธรรมชาติ
ขอตัวผมมาสอน สอนครบ ๓ เดือนก็กลับไปประจ�าที่กองทัพ ใต้ต้นยาง ใต้สวนยางปิดดินชุ่มชื่น และที่ภาคใต้ใช้ได้ดี เพราะว่า
เมื่อพระองค์เสด็จฯ แปรพระราชฐานไปที่ทักษิณราชนิเวศน์ใน ฝนตกมาก ท�าให้เกิดความเหนียว ท�าให้เส้นเหนียว แล้วก็อยู่ได้
เดือนสิงหาคม ทางราชเลขานุการในพระองค์ก็มาขอตัวผมให้ เป็นร้อยปี... ถ้าแม้นว่าทิ้งให้แก่กับต้นแล้วใยของเขาจะเหี่ยวอยู่ได้
ไปสอนพี่น้องมุสลิมที่นราธิวาส เป็นร้อยปี โดยไม่มีตัวแมลงมากัดกินเลย เพราะฉะนั้นเรียกได้ว่า
คืนหนึ่งผมนอนอยู่ที่กองรักษาการซึ่งอยู่ระหว่างทาง เป็นพืชเศรษฐกิจที่ยอดเยี่ยมที่สุดของเมืองไทย...”
เสด็จฯ ผ่าน เห็นว่า ๔-๕ ทุ่มแล้ว พระองค์เพิ่งเสด็จฯ กลับ ผมก็คิดว่า (พระราชด�ารัส สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ
พระเจ้าแผ่นดินอะไรต้องเหนื่อยขนาดนี้ ผมนอนหลับไปตื่นหนึ่งแล้ว ในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร
พระองค์เพิ่งเสด็จฯ กลับจากเยี่ยมชาวบ้าน ผมนั่งนึกในใจว่าถ้ามี เมื่อวันที่ ๑๑ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๒๔ ณ ศาลาดุสิดาลัย สวนจิตรลดา)
โอกาสจะไปรับใช้ด้วยความยินดีโดยไม่หวังผลตอบแทนใด ๆ ทั้งสิ้น
พอสิ้นเดือนสิงหาคมพระองค์เสด็จฯ กลับ ผมกลับมากองทัพได้สัก ย่านลิเภาเป็นเฟิร์นเถาชนิดหนึ่งที่ทอดเถาพันไปบนต้นไม้ใหญ่
๑๐ วัน ราชเลขานุการในพระองค์ก็ขอตัวมาอยู่ที่บางไทร ตั้งแต่ปี ขึ้นในป่าทางภาคใต้ที่มีอากาศชื้นฝนตกชุก โดยมีมากที่จังหวัด
พ.ศ. ๒๕๒๔ นับแต่เริ่มเปิดสอนที่นี่ ซึ่งเป็นแผนกแรกและผมเป็น นครศรีธรรมราช สุราษฎร์ธานี และนราธิวาส พบว่ามีการท�าเครื่องใช้
ครูคนแรกที่มาจากข้างนอก” และภาชนะต่าง ๆ จากย่านลิเภามาตั้งแต่สมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์
นับแต่นั้นครูเผือนก็ได้เป็นครูสอนย่านลิเภาที่ศูนย์ศิลปาชีพ โดยเฉพาะที่จังหวัดนครศรีธรรมราช ชาวบ้านจะน�ามาสานเป็น
บางไทรมาจวบจนทุกวันนี้ กระเชอกุบหมาก กล่องยาเส้น พาน เชี่ยนหมาก ป้านชา กล่อง
ขันใส่ของ กรงดักนก และเครื่องมือเครื่องใช้ต่าง ๆ
๑
ภาพ ๑-๒ การจักสานย่านลิเภาจะเลือกใช้เส้นย่านลิเภาที่มีสีอ่อนแก่มาสานสลับ
ให้เกิดลวดลายและสีสันงดงามตามธรรมชาติ ภาพ ๓ เส้นย่านลิเภาที่ขูดจน
เรียบจนเส้นเล็กละเอียด น�ามาสานกับหวายที่ขึ้นโครงด้วยมือ
๒
88
