นิตยสารวัฒนธรรม ฉบับ ๓ ปีพ.ศ.๒๕๕๗ - page 83

83
ลีลาบอกเล่าวิถีถิ่น
การฟ้อนสาวไหมเป็ นการแสดงที่ เลียนแบบมา
จากวิถีชีวิ ตของคนพื้นเมือง ในการปลูกฝ้าย ทอผ้ า รวมถึง
การตั ดเย็บเสื้ อผ้า พบเห็นได้ทั่วไปตามท้ องถิ่นต่างๆ ด้วย
ลักษณะการท� ำงานที่ เป็นขั้นเป็นตอน กระทั่งมีผู ้มองเห็น
และพัฒนากระบวนการท� ำงานเหล่านั้นให้มีลีลาอันสวยงาม
จนกลายเป็นท่าฟ้อนร�ำสาวไหมในที่สุด ซึ่งการฟ้อนสาวไหม
นั้นมีมานานแล้ว ถื อเป็นการฟ้อนพื้นเมืองของภาคเหนื อ
อย่ างเด่นชั ด แต่ก่อนนั้นจะเป็นแค่การฟ้ อนที่รวมอยู่ กับ
การฟ้อนเจิ ง ภายหลังจึ งได้แยกออกมาเป็ นท่าเฉพาะ และ
แต่เดิมการฟ้อนสาวไหมก็ใช้ฝ่ ายชายเป็นผู้ฟ้อน ภายหลังจึ ง
เปลี่ยนเป็นฝ่ายหญิง โดยลักษณะการฟ้อนจะใช้ท่าเดียวกัน
กับที่ฝ่ายชายฟ้อน
การฟ้อนสาวไหมมีให้เห็นอยู ่ ๒ แบบ คือ ๑. ฟ้อน
สาวไหมในการฟ้อนเจิ ง ๒. การฟ้อนสาวไหมของหญิง ที่
แสดงความเคลื่อนไหวในลีลาร่ายร�ำที่นุ่มนวล ซึ่งจะแตกต่าง
จากฟ้ อนเจิงต่อสู ้ โดย “พ่อครูกุย” เป็ นผู้ คิ ดประดิษฐ์
การฟ้อนสาวไหม พ่ อครูกุยได้ เรียนเจิงมาจาก “พ่อครูปวน”
ต่อมาประมาณ พ.ศ. ๒๔๙๕ พ่อครูกุยได้ย้ ายไปตั้งถิ่นฐาน
ที่อยู่แถววัดศรีทรายมูล และก็ได้ถ่ายทอดการฟ้อนให้แก่ธิดา
ซึ่งก็คือ “แม่ครูบัวเรี ยว” นั่นเอง
ดังนั้นแม่ครูบัวเรียวจึงได้รับการสืบทอดมรดกการ
ฟ้อนร� ำจากบิดามาตั้งแต่นั้น โดยบิดาเป็นผู้ฝึกหัดการฟ้อน
ร�ำต่ างๆ ให้ ต่อมา “นายโม ใจสม” หรือ “พ่อครูโม” ชาวมอญ
พระประแดง ซึ่งเป็นนักดนตรีและนาฏศิลป์ไทยจากเชียงใหม่
ได้อพยพไปอยู่ ในละแวกเดียวกัน ซึ่ งพ่อครูได้ ช่วยฟื้ นฟู
วงกลองเต่งทิ้งของวัด สอนนาฏศิ ลป์และดนตรี ไทย จนมี
นักดนตรี ฝีมือดีหลายคน ซึ่งแม่ครูบัวเรี ยวก็ได้ ฝึกนาฏศิลป์
กับพ่อครูโมด้วย
เมื่อมีงานฉลองที่วัดตามเทศกาลต่างๆแม่ครูบัวเรียว
ก็จะไปร่ วมฟ้ อนด้ วยประจ�ำ และมั กจะฟ้ อนสาวไหม
เป็นส่ วนใหญ่ ซึ่งแม่ครู ได้ดัดแปลงลีลาการฟ้ อนสาวไหม
เชิงต่อสู้ แบบชายให้เข้ากับบุ คลิกของสตรี พร้ อมกับให้ลง
จังหวะดนตรี แบบนาฏศิลป์ ไทย ขณะเดียวกันก็มีการเลือก
ใช้เพลง “สาวไหม” แทนเพลงอื่นๆ ในการฟ้อนร� ำ ซึ่งผู้รู้
บางท่านบอกว่าเป็ นเพลง “ลาวสมเด็จ” บ้างก็ว่าเป็ นเพลง
ที่พ่ อครูโมดัดแปลงจากเพลง “ลาวสมเด็ จ” เพื่อใช้ประกอบ
กับการฟ้อนสาวไหม
ช่วงประมาณ พ.ศ. ๒๕๐๓ แม่ครูบัวเรียวได้พบ
กับ “แม่ครูพลอยศรี สรรพศรี” ช่างฟ้อนในคุ้มของเจ้ าแก้ว
นวรัฐฯ จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่ งได้รับการถ่ายทอดจากพระราช
ชายาเจ้าดารารัศมีด้วย แม่ครูพลอยศรีได้ปรับปรุงท่าฟ้อน
ของแม่ครูบัวเรียวจากเดิม ๑๓ ท่าฟ้ อนให้เป็น ๒๑ ท่าฟ้ อน
แต่ถึงกระนั้นท่ าฟ้อนต้นฉบับของแม่ ครูบัวเรียวก็ยั งเป็นที่
นิยมในการถ่ายทอดแก่ลูกศิษย์อย่างต่อเนื่อง
ท่าม้วนไหมใต้ ศอกขวา