Page 53 - วารสารวัฒนธรรม เมษายน - มิถุนายน ๒๕๕๖

51
เมษายน-มิ ถุนายน ๒๕๕๖
การผูกเสี่ยว เปรียบไปแล้ วก็คือการผู กมัดกัน
เอาไว้อย่างแนบแน่นไม่ให้ จืดจางห่างเหิน เป็นการตั้งคำ�สัตย์
ปฏิญาณต่อกันว่าจะเป็นเพื่อนรัก (เพื่อนฮักเพื่ อนแพง) ไปมา
หาสู่ร่วมทุ กข์ร่วมสุขช่วยเหลือซึ่งกันและกั นไปจนวันตาย
โดยจะมีพิ ธีที่เป็นการแสดงออกหรือประกาศให้สังคมรวมถึง
คนใกล้ชิดได้รับรู้และร่วมเป็นสักขีพยาน บางรายอาจจัดเป็น
พิ ธีเล็กๆ บางรายอาจจั ดขึ้นเป็ นการใหญ่โต ถ้าหากเป็ น
พิ ธีใหญ่จะมี การเชิ ญญาติ ผู้ใหญ่ ทั้งสองฝ่ายมาตั้ งพาน
บายศรีสู่ ขวัญผู กข้ อต่อแขนและเลี้ยงดู ตามธรรมเนี ยม
เมื่ อผ่านพิ ธีการเป็นเสี่ ยวกั นแล้วจากนั้นครอบครั วญาติ
พี่ น้องของเสี่ ยวก็จะเปรี ยบดุจญาติ สนิ ทชิ ดเชื้อกล่าวคือ
พ่อแม่ ของเสี่ยวก็จะเป็นพ่อเสี่ ยวแม่เสี่ยว พี่น้องลูกหลาน
เสี่ยว ก็จะเป็นพี่เสี่ยวน้องเสี่ ยวลูกหลานเสี่ยวเช่นเดียวกัน
สำ�หรั บพิธีการผู กเสี่ ยวที่พบเห็นในภาคอี สาน มีหลาย
ลักษณะดังนี้
ลักษณะแรก เมื่อบรรดาญาติผู้ ใหญ่ ซึ่งเป็นที่
เคารพนับถือของคนทั้ งสองเห็นว่า ลูกหลานมี คุณลักษณะที่
จะเป็ นคู่ เสี่ยวกั นได้ ก็ จะทำ �พิ ธีผู กข้ อต่อแขนและเป็ น
สักขีพยานในการประกาศความเป็นคู่เสี่ยวกัน พิธีลั กษณะนี้
จะมีเครื่องประกอบพิธีเป็น เชี่ยนหมาก กาน้ำ� และมีดสะนาก
วางไว้ตรงกลาง ซึ่ งลักษณะเครื่องประกอบพิธีเห็นในงาน
แต่งงานของชาวอีสานบางแห่ง ผู้เฒ่ าผู้แก่เคยเล่าให้ผู้เขี ยน
ฟังว่า มีดสะนากต้องอยู่ร่วมกันเป็นคู่จึงจะมีประโยชน์ใช้งาน
ได้ หากอยู่ เพี ยงโดดๆ ก็ ไร้ซึ่ งประโยชน์ จะว่าไปแล้ ว
ในพิธีการผูกเสี่ ยวก็คงมีนัยที่คล้ายคลึงกัน และสิ่งที่มิได้ขาด
ในพิธีคื อการผูกข้อมืออวยพรให้กับคู่เสี่ ยว
ลักษณะที่สอง เป็นการผูกเสี่ยวแบบใช้ วิธีดื่มน้ำ�
สาบาน การผู กเสี่ ยวรูปแบบนี้บรรดาญาติ ผู้ ใหญ่ซึ่ งเป็น
ที่เคารพนับถือทั้งสองฝ่ ายจะเข้ามาร่วมเป็นสักขีพยาน พิธี
เริ่มต้นด้วยผู้ซึ่ งเป็นหมอพิธีจะนำ�เอาพริ กแห้งและเกลื อใส่
ลงไปในขันน้ำ� จากนั้นวางด้ ายที่ปากขันให้มีลักษณะเป็นรูป
กากบาท แล้ วเอาปลายมีดแหลมตั้งลงตรงกลางขั นด้ วย
มือซ้าย พร้อมกับจุดเทียนสองเล่มด้วยมือขวา หยดน้ำ�ตาเทียน
ลงในขันน้ำ�และกล่าวมนต์คาถา เสร็ จแล้วจึงบอกกล่าวให้
คู่ เสี่ยวยกขันน้ ำ�ขึ้ นเหนือศรีษะตั้งจิตอธิ ษฐานสาบานว่า
จะเป็ นเพื่อนแท้ไม่ทรยศหักหลั งกัน แล้วให้ ทั้งสองดื่ มน้ำ�
ในขันนั้น จากนั้นผู้ใหญ่ทั้งสองฝ่ายจะผูกข้อมื อและกล่าว
อวยพร ซึ่งพิธีการผูกเสี่ ยวที่มีการเอาพริกและเกลือมาเป็น
องค์ประกอบดังที่กล่าวมานี้ ในบางรายอาจเพียงแค่นำ�มา
วางไว้ในวงพิ ธีไม่ได้ ใส่ลงไปในขั นแต่อย่างใด พิ ธีกรรมนี้
จะสิ้นสุดลงด้วยการที่บรรดาญาติผู้ใหญ่จับมือทั้ งสองของ
ผู้ที่เป็ นคู่เสี่ยวกันพร้อมกับบอกกล่ าวให้ทั้งคู่มีความรักใคร่