Page 52 - วารสารวัฒนธรรม เมษายน - มิถุนายน ๒๕๕๖

50
คำ�ว่า “เสี่ ยว” ในภาษาลาว คำ�ว่า “เกลอ” ตาม
ภาษาถิ่นของชาวบ้ านภาคใต้และชาวบ้านเขมร หรือแม้ แต่
สำ �นวนคำ�พูดของชาวล้านนาที่ ว่า “มิตรแก้ วสหายคำ�” ทั้ง
สามคำ�นี้ผิดแผกกันไปก็เพียงรูปอักษร หากแต่มีความหมาย
เดียวกันนั่นก็คือ เพื่อนมิตรที่รักใคร่ชอบพอ มีความนับถือ
กั นดุจญาติพี่ น้องใกล้ชิด หรื อในอีกความหมายหนึ่ งก็คือ
“เพื่อนแท้” ที่ คอยดูแลค้ำ�จุนกันและกันทั ้ งในยามทุกข์ ยามสุข
ถือเป็นรูปแบบความสัมพันธ์ระหว่าง “คน”กับ“คน” อันสะท้อน
ให้เห็นถึงพื้นฐานทางวั ฒนธรรมและน้ำ�ใสใจจริงของกลุ่ มชน
อั นหลากหลายในสั งคมไทยที่ ยั งคงมี การยึ ดถือปฏิ บั ติ
สืบต่ อกันมาจวบจนถึงปัจจุบัน
การผูกเสี่ยวของชาวอี สานในอดีตนั้น เกิดขึ้นจาก
เงื่อนไขและปั จจัยที่แตกต่างกันออกไปอย่างเช่น เสี่ยวบางคู่
อาจเกิ ดจากว่ ามี รูปร่ างหน้ าตาละม้ ายคล้ ายคลึ งกั น
อายุอานามใกล้เคียงกัน อีกทั้งอุ ปนิสัยใจคอ บุคลิ กคำ�พูด
คำ �จาก็ ดู เหมือนๆ กั น ซึ่ งหากเป็นเพศชายจะเรียกว่ า
“คู่ เสี่ ยวชาย” ส่ วนเพศหญิงเรี ยกว่า “คู่ เสี่ ยวหญิ ง”
นอกจากนี้แล้ ว การผูกเสี่ยวยังเกิดขึ้นจากความรู ้สึกถูกคอ
พอใจของคู่เสี่ยวเอง โดย “เสี่ยว” ในลักษณะนี้มักเกิดขึ้น
กั บกลุ่มของนักเดิ นทาง โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้ ชายที่ต้ อง
เดินทางรอนแรมไปทำ �มาค้าขายยังถิ่นที่ต่างๆ ซึ่งคนเหล่านี้
มั กจะมีเสี่ ยวซึ่งเป็ นคนต่างถิ ่นห่ างไกลตามหมู่บ้ านหรือ
ตำ �บลต่างๆ ที่ตนเองต้องเดินทางไปค้าขายอยู่เป็นประจำ�
นอกเหนือจากที่ ได้กล่าวไปข้างต้นแล้ว การผูกเสี่ยว
ในอดี ตยังเกี่ยวโยงกับเรื่ องของความมั่นคงทางการเมือง
ทั้งในระดั บหมู่บ้าน ตำ�บล หรือแม้แต่ เขตแคว้นอาณาจักร
ดั งเช่นเรื่องราวที่ปรากฏในตำ�นานการกำ�เนิดของพระธาตุ
ศรีสองรัก ซึ่ งถื อเป็นสั ญลักษณ์และสักขีพยานในความสัมพันธ์
อันแน่นแฟ้นของ “มิตร” ระหว่างพระมหาจักรพรรดิผู้ครอง
กรุงศรีอยุธยาและพระไชยเชษฐาธิราชผู้ครองกรุงศรีสัตนาคนหุต
ขณะที่ในระดับหมู่บ้าน ตำ�บล “เสี ่ ยว” ได้กลายเป็นเครื่องมือ
สำ �คั ญหนึ่งในด้านการเมื องการปกครอง ตลอดจนถึง
การแก้ ไขปั ญหาต่างๆ ที่ เกิดขึ้นในชุ มชนของบรรดาผู้นำ�
ชุ มชนในยุคอดี ต อย่างเช่นการผูกเสี่ ยวกั นระหว่างผู้นำ �
หมู่บ้าน หรือระหว่ างผู้นำ�หมู่บ้านกับผู้ที่รักใคร่ชอบพอกัน
ในอีกหมู่ บ้านหนึ่ ง ทั้งนี้ก็ เพื่อให้ เสี่ยวคอยเป็ นหูเป็นตา
เมื่ อเกิดปัญหาทุกข์ภัย โดยเฉพาะการลักขโมยวัวควาย
ซึ่งถือเป็นปัญหาสำ�คัญของผู้ คนเมื่อครั้งอดีต เนื่องจากวัว
ควายเป็ นปั จจัยการผลิตหลั กในการทำ �เกษตรกรรมใน
ยุคสมัยนั้น นอกจากนี้คุณค่ าแห่งความเป็นเสี่ยวเป็นเกลอ
ยั งสะท้อนผ่ านวรรณกรรมพื้นถิ่นหลายเรื่ อง อาทิ เช่ น
เรื่องการเกตและเรื่องพระลักพระราม เป็นต้น