Page 71 - E-Book Culture 02_20182
P. 71
มื่อเล่อ = เมื่อใด/เมื่อไร เช่น เจา คึ้น เฮือน มื่อเล่อ =
คุณขึ้นบ้านใหม่เมื่อใด
กะเล่อ = ที่ไหน / ไหน เจา ซิ ไป กะเล่อ = คุณจะไปไหน
ค�าศัพท์ที่ใช้ในประโยคค�าถามเกี่ยวกับบุคคล ใช้ค�าว่า เผอ =
ใคร เผอเลอ = ใคร สามารถใช้ทั้งขึ้นต้น และลงท้ายประโยค เช่น
เผอ มา ห่า ข้อย = ใครมาหาฉัน
เผอเลอ เอิ้น ข้อย = ใครเรียกฉัน
เฮือน ของ เผอเลอ = บ้านของใคร
เผอ มา เฮ็ด ปะ เตอ = ใครมาท�าอะไร
จากตัวอย่างข้างบนจะพบว่า การเรียงประโยคจะมีลักษณะ
ที่เป็น ประธาน-กริยา-กรรม
อย่างไรก็ตาม ภาษาญ้อในแต่พื้นที่มีการใช้ค�าศัพท์หรือ
ส�าเนียงทั้งที่เหมือนและแตกต่างกันออกไป ค�าพื้นฐานส่วนใหญ่
เป็นค�าเดียวกัน แต่มีค�าศัพท์บางหมวดที่ใช้แตกต่างกันตามการ
ปฏิสัมพันธ์กับคนกลุ่มอื่นที่อยู่รอบข้าง ซึ่งอาจจะเป็นปัจจัยหนึ่ง
ที่ท�าให้ภาษาญ้อแตกต่างกันตามถิ่นที่อยู่อาศัย เช่น ค�าว่า
เท้าแพลง ภาษาญ้อสกลนครเรียกกว่า ตีน-ขะหล่อย ภาษาญ้อ
นครพนม เรียกว่า ตีน-พิก-โบก เป็นต้น
เรือไฟของชำวญ้อ เป็นกระทงดอกไม้ ท�ำเป็นรูปเรือยำวสวยงำม
สภาวการณ์ภาษาและวัฒนธรรม
ภาษาเป็นสิ่งหนึ่งที่สะท้อนตัวตนของคน เมื่อคนมีการ
ติดต่อสื่อสารกัน ก็จะซึมซับและส่งผ่านภาษาและวัฒนธรรมซึ่ง
กันและกัน ภาษาที่มีบทบาทมากกว่า มีคนใช้มากกว่า ก็จะกลืน
กลายภาษาเล็กๆ ภาษาญ้อก็เช่นกันที่อยู่ท่ามกลางภาษาไทย
อีสาน จึงรับภาษาไทยอีสานเข้ามาใช้ในชีวิตประจ�าวัน และรับ
ภาษาไทยมาตรฐานผ่านการศึกษาและสื่อต่างๆ ส่งผลให้ผู้ที่พูด
ภาษาญ้อเริ่มมีจ�านวนลดน้อยลงไปเรื่อยๆ จนถึงขั้นวิกฤต แม้ว่า
จะมีการใช้ภาษาญ้อในชุมชนที่อยู่ในพื้นที่ต่างๆ ดังกล่าวแล้ว
ก็ตาม ดังนั้นการฟื้นฟูและอนุรักษ์ภาษาญ้อจึงเป็นสิ่งที่จ�าเป็น
การเฝ้าระวังและสงวนรักษา
ด้วยความตระหนักในสถานการณ์วิกฤตทางภาษาและ
วัฒนธรรม หน่วยงานต่างๆ จึงได้ร่วมกันฟื้นฟูและอนุรักษ์
“ฮำกเหง้ำเผ่ำพันธุ์ญ้อ ท่ำขอนยำง” หนังสือประจ�ำหมู่บ้ำน
ทั้งที่เป็นงานวิจัยเพื่อสร้างองค์ความรู้และกิจกรรมเสริมสร้าง
ให้เกิดความส�านึกในการอนุรักษ์ภาษา ดังที่กลุ่มชาติพันธุ์ญ้อ
เมษายน - มิถุนายน ๒๕๖๑ 69
