Page 20 - E-Book Culture 02_20182
P. 20
กระจับปี่เป็นพิณชนิดหนึ่ง
อะไรคือพิณ
เครื่องดนตรีที่นับได้ว่าแพร่หลายที่สุด
ชนิดหนึ่งของอุษาเคนย์คือ พิณ ซึ่งมีใช้กันอยู่
หลายชาติหลายภาษา เรียกชื่อกันไปต่างๆ
นานา เช่น กัมพูชา เรียกว่า “จาเป็ย” หรือ
“จับเป็ย (ดองแวง)” นอกจากนี้ ยังมีพิณของ
ลาว ที่เรียก “กะจับปี่”, “ติ่ง”, “พิณ”, พิณ
เวียดนาม ที่เรียก “ด่านงึ้ด”, “ด่านทีบา”
“ด่านได๋”, “ด่านเซ็น”, พิณของอินโดนีเซีย
ที่เรียก “ฮาซาปิ”, พิณของฟิลิปปินส์ เรียก
“คุดยาปิ”, อีกด้วย
พิณถูกจัดประเภทอยู่ในตระกูล เครื่องสาย ๑
(string instrument) มีจ�านวนสายตั้งแต่สาย
เดียวขึ้นไปจนหลายสิบสาย ท�าจากเส้นใย
ธรรมชาติหรือเส้นใยสังเคราะห์ก็ได้ มีความ
หนาบางสั้นยาวที่แตกต่างกันไป ขึงสายอยู่
ระหว่างจุดสองจุดที่ควบคุมความตึงหย่อนของ ๑. การประชันระหว่าง พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน ฉบับ พ.ศ.
กระจับปี่ไทย และ
สาย มีลูกบิดปรับความตึงหย่อนและหลักที่ผูก จับเป็ยแขมร์ บนเวที ๒๕๕๔ อธิบายว่า “พิณ” เป็นค�านาม หมายถึงชื่อเครื่อง
สายเอาไว้ สายเดินทางพาดผ่านล�าตัว body ม.ราชภัฏจันทรเกษม ดนตรีชนิดหนึ่ง มีสายส�าหรับดีด ไม่ใช่ค�าไทยมาแต่เดิม
ของพิณและต�าแหน่ง bridge ที่สามารถใช้นิ้ว ๒. จับเป็ยแขมร์ มีแค่ แต่ขอยืมค�าว่า วีณา จากวัฒนธรรมอินเดียมาใช้ (ป.ส. วีณา)
กดทดระยะความสั้นยาวของสายได้ สร้างเสียง ๓ สาย สายบน และในเล่มเดียวกัน อธิบายค�าว่า “กระจับปี่” หมายถึง
สายเดี่ยว สายล่าง
โดยการท�าให้สายสั่นสะเทือนด้วยวิธีการ สายคู่ พิณ ๔ สาย
หลายอย่าง อาทิ การดันสาย การดึงสาย การ ในทางดนตรีวิทยา (musicology) มีค�าที่เรียก “พิณ”
หน่วงสาย การเขี่ยสาย การตีกระทบสาย เป็นต้น หลายค�า ได้แก่ Monochord, Lute, Harp, Lyre และ
Zither แปลรวมว่าพิณทั้งนั้น แต่รูปร่างลักษณะแตกต่างกัน
ไป ในส่วนของกระจับปี่ เป็นพิณ Lute ประเภทที่เรียกว่า
long-necked lute หรือ พิณคอยาว ซึ่งสังเกตได้จากส่วน
ล�าคอหรือล�าตัวของกระจับปี่มีความยาวและหนา บนล�าคอ
เป็นที่ตั้งของ “นม” หรือ fret ที่แบ่งระยะความยาวของ
สายออกเป็นอัตราส่วนตามบันไดเสียง (scale)
ลักษณะของกระจับปี่ วิธีการสร้างเสียง
ในทางกายภาพ กระจับปี่ถูกออกแบบให้เป็นพิณ
ขนาดยาวใหญ่ ท�าจากไม้เนื้อแข็ง เช่น ไม้สัก ไม้ขนุน ไม้ประดู่
๒ ไม้พยุง มีกล่องเสียงที่เรียกว่า “กะโหลก” เป็นรูปกลมรีแบน
18
