Page 83 - CultureMag2015-2
P. 83
บ ร ม ค รู
เอนก นาวิกมลู
พูดถึงเรื่อง “เรือ่ งเก่าๆ” และเรือ่ งเล่นเพลง ต้องยกให้ ประวัตยิ อ่
ยายทองหลอ่ ท�าเลทอง แมเ่ พลงคนส�าคญั ซง่ึ ไดร้ บั การยกยอ่ ง
ให้เป็นศลิ ปนิ แห่งชาติ ปี ๒๕๒๙ ยายทองหล่อเป็นชาวบางขุนทิพย์ อ�าเภออุทัย
จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เกิดเมือ่ วันเสาร์ เดือน ๓ ปีกุน
เร่อื งราวและประสบการณข์ องยายทองหลอ่ มลี น้ เหลอื ไม่ทราบขึน้ แรม ปี ๒๔๔๒ ถึงแก่กรรมเมือ่ วันอาทติ ย์ท ี่ ๔
เพราะยายทองหล่อไม่ได้นัง่ อยู่กับท ี่ หากออกไปเล่นเพลง เมษายน ๒๕๓๖ อายุ ๙๔ ป ี
ตัง้ แต่เด็ก แถมรู้จักท�ามาค้าขาย เป็นคนช่างจ�าและช่างเล่า
เรอ่ื งตา่ งๆ จากปากของยายทองหลอ่ จงึ นา่ ฟงั และนา่ ตดิ ตาม พ่อของยาย ชือ่ พลอย แม่ชื่อพรัง่ อาชีพท�านาและ
มาก ทา� โรงยาฝน่ิ ปเู่ ปน็ นกั เลง ช่อื ทับ ยา่ ชอ่ื เพยี น นางเพยี นน้เี ปน็
ลูกเจ๊ก นายทับไปฉุดเอามาทา� เมียพร้อมน้องของนางเพียน
ชวี ติ คนหนง่ึ คนยากไมใ่ ชเ่ ลน่ เหมอื นกนั ท่ีจะมโี อกาส ด้วย
ผา่ นพบท้ังคนธรรมดา คนเพลง นกั เลง โจรลกั ปลน้ ปญั ญาชน
ไปจนถึงเจ้าฟ้าเจ้านายระดับสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ บ้านของยายทองหล่อเป็นบ้านทรงไทยหลังใหญ ่
สยามบรมราชกุมารี ดูสมยั ไปเลน่ งานวนั เกดิ อาจารยค์ กึ ฤทธ์ิ คนในบ้านเล่นเพลงมาแต่โบราณทงั้ เพลงเทพทอง เพลง
ปราโมช เดอื นเมษายนส ิ แต่ก่อนเคยร้องเพลงฉ่อยโต้ตอบกับ ปรบไก่ เพลงเต้นก�า (ร้องหน้าเกีย่ ว) และเพลงทีน่ ่าจะเกิด
เจา้ ของงานใหค้ นฮากันจนหมดเวลา สมัยราวรัชกาลท ี่ ๕ คือเพลงฉ่อย ทีร่ ้องรับว่า “เอ่ชา ช้า ชา
ฉาดชา หนอยแม่...” และเพลงทรงเครื่อง (เอาเพลงฉ่อย
เมือ่ ผู้เขียนเริม่ ลงมือค้นคว้าเรื่องเพลงพืน้ บ้านภาค มาเล่นเป็นเรือ่ ง เช่น ขุนช้างขุนแผน พระอภัยมณี - มีการ
กลางอย่างจริงจัง ในปี ๒๕๑๘ ได้ไปหายายทองหล่อเป็น อัดแผ่นเสียงตั้งแต่ปลายสมัยรัชกาลที ่ ๕ จนถึงยุค ๒๔๙๐
คนแรก ท่ีบา้ นเกา่ ๆ ในซอยขา้ งวดั สวุ รรณาราม เขตบางกอกนอ้ ย พอถึงยุค ๒๕๑๐ เพลงฉ่อย เพลงทรงเครือ่ ง ก็ค่อยๆ หมด
ทันใดนัน้ ก็พบว่ายายทองหล่อนี่แหละคือขุมคลังแห่งความรู้ ความนิยมไป)
เรือ่ งเพลงพื้นบ้านระดับคร ู
ยายทองหล่อชอบฟังเพลง เวลามีเพลงทไี่ หนก็
ยายทองหล่อไม่ได้เพียงแต่เล่นเพลงแล้วผ่านเลย พยายามไปดู แล้วมารบเร้าขอพ่อหัดเพลง ในทีส่ ุดพ่อก็หา
หากใส่ใจจดจ�าเนือ้ เพลงต่างๆ ไว้มากมาย เมื่อถามอะไรก็ ครูเพลง ชื่อครูทิม มาสอนให้ทีบ่ ้านพร้อมเด็กอืน่ ๆ อีก
ตงั้ ใจตอบอย่างฉาดฉาน สมกับความเป็นคนรู้จริง ภายหลัง หลายคน หลังจากนัน้ ยายทองหล่อก็ออกเล่นเพลงกับครู
เม่อื ผเู้ ขยี นไปทา� งานท่ศี นู ยส์ งั คตี ศลิ ป ์ ธนาคารกรงุ เทพ จา� กดั และคนอ่ืนๆ มาจนถึงวัยชรา
สาขาสะพานผ่านฟ้า แล้วได้เชิญยายทองหล่อไปขึน้ เวท ี
เล่นเพลงและเล่าเรือ่ งเก่าหลายสิบครั้ง แต่แม้กระนั้น เพลง เมษายน-มิถนุ ายน ๒๕๕๘ 81
การและนทิ านยายทองหลอ่ กไ็ มร่ จู้ กั หมด ดงั จะนา� อกี บางสว่ น
ทย่ี งั ไม่เคยเขียนมาบันทึกในวารสาร วัฒนธรรม ฉบับนี้
แมเ่ พลง
