Page 55 - Culture1-2018
P. 55
ฮารีปาจั๊ก พิธีลอยเรือ
พิธีกรรมลอยเรือจะมีขึ้นปีละ ๒ ครั้ง
ในช่วงรอยต่อของฤดูกาล...
โมงยามแห่งการเปลี่ยนผ่านฤดูกาลนั้น
มักจะเป็นเวลาของการร่วมกันท�าบางอย่างของ
คนในชุมชน เพื่อบวงสรวงบูชา เสริมสร้าง
ก�าลังใจ รวมถึงสังสรรค์ร่วมกัน ก่อนชีวิตจะ
ด�าเนินต่อไป ในช่วงขึ้น ๑๓ ค�่าถึงแรม ๑ ค�่า
ของเดือน ๖ ตามจันทรคติซึ่งมักจะตรงกับ
เดือนพฤษภาคม เป็นช่วงอิทธิพลของลมมรสุม ๓
ตะวันตกเฉียงใต้หรือลมพลัด เป็นการเริ่มต้น
ฤดูฝนในท้องถิ่น ยามนี้ฝนฟ้าคลื่นลมในทะเล ส่วนใหญ่แล้วการลอยเรือจะเริ่มขึ้นตั้งแต่วันขึ้น ๑๓ ค�่า แต่อาจ
ฝั่งอันดามันจะเริ่มแปรปรวน และเดือน ๑๑ ที่ จะเหลื่อมวันกันเล็กน้อยตามความจ�าเป็นของชุมชน แต่ไม่ไกลห่างไป
มักจะตรงกับเดือนตุลาคม เป็นช่วงเริ่มของลม จากนี้ เพราะพิธีกรรมสัมพันธ์กับดวงจันทร์และระดับน�้าทะเล
มรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ หรือลมออก โดยเฉพาะคืนค�่าที่มีการเล่นร�ามะนาและร่ายร�ารอบเรือไม้ระก�า
เป็นการเริ่มต้นของฤดูหนาว จึงเป็นเวลาที่กลุ่ม หรือ “ปาจั๊ก” ขณะที่เดือนเต็มดวงสว่างไสวอาบไล้อยู่เหนือหัว งดงาม
ชนอูรักลาโว้ยก�าหนดขึ้นให้มีการประกอบ และศักดิ์สิทธิ์เกินบรรยาย แม้ว่าทุกวันนี้จะมีแสงไฟและเสียงเพลง
พิธีกรรมลอยเรือ สมัยใหม่แผดดังเข้ามาแทรก ทว่ารัศมีแห่งความขลังงามของดวงจันทร์
วันเพ็ญก็ยังแผ่โอบอุ้มคลุมพื้นที่รอบปาจั๊กไม่เสื่อมคลาย
พิธีลอยเรือมีอยู่ ๓ วัน ๒ คืน ถ้าจะนับตั้งแต่วันแรกที่พวกผู้ชาย
๑. เกำะลันตำที่มีประภำคำรสวยงำม เป็นสัญญลักษณ์ ขึ้นไปตัดไม้ระก�าในป่าบนควนเพื่อน�ามาประกอบเรือ โดยช่างฝีมือ
ส�ำคัญของหมู่เกำะ ของหมู่บ้านจะเป็นผู้น�าในการท�างาน พร้อมกับร้องร�าท�าเพลงดื่มกินกัน
๒. ลันตำเต็มไปด้วยหำดสวยงำมสมนำมไข่มุกอันดำมัน อย่างสนุกสนานตลอดค�่าคืน ช่วงสายของอีกวันพวกผู้หญิงจะน�าดอกไม้
๓. กำหยูพำหะดั๊ก ๗ อัน เรียงรำยลดหลั่นตำมระดับ และของตกแต่งอื่นๆ มาประดับเรือ ตกเย็นเมื่อปาจั๊กงดงามสมบูรณ์
ของผืนทรำย
ก็จะรวมตัวตั้งขบวนแห่กันอย่างครึกครื้น ไปยังสถานที่ประกอบพิธีกรรม
ใกล้ชายหาดที่ก�าหนดไว้ บริเวณนี้จะมีการสร้างเพิงพักส�าหรับคน
ในหมู่บ้านและรองรับพี่น้องอูรักลาโว้ยที่มาจากที่อื่น
ยามดวงจันทร์ค�่าคืนสาดส่อง โต๊ะหมอผู้น�าในพิธีกรรมพร้อมวง
ร�ามะนาก็เริ่มประกอบพิธีกรรม โดยการจุดเทียนบูชาและโปรยข้าวตอก
โต๊ะหมอจะเป็นผู้สื่อสารกับวิญญาณบรรพบุรุษ เป็นผู้เดียวที่สามารถ
ล่วงรู้ว่าบรรพบุรุษเดินทางมาจากกูนุงเยอรัยอันห่างไกลหรือยัง หากมา
แล้วก็จะส่งสัญญาณให้นักดนตรีบรรเลงร�ามะนาและร่ายร�ารอบปาจั๊ก
ถ้าใครได้มาร่วมงานลอยเรือก็จะทึ่งในเรี่ยวแรงของผู้เฒ่า
อูรักลาโว้ย ที่บรรเลงร�ามะนาและร่ายร�ากันตลอดคืน ขณะที่ลูกหลาน
พากันไปพักผ่อน ก่อนจะตื่นมารวมตัวกันอีกครั้งในยามค่อนคืน
๒
ภำพ: อดุล ตัณฑโกศัย ขณะแสงจันทร์สาดส่องสว่างไสวราวกลางวัน และน�้าทะเลขึ้นสูงสุด
มกราคม - มีนาคม ๒๕๖๑ 53
