Page 17 - Culture3-2017
P. 17
ผ้าตีนจก นิยมในกลุ่มชาวไทยเชื้อสายไทยลาว ไทยพวน
และไทยโยนก ด้วยการท�าลวดลายผ้าทอด้วยการจกด้ายเส้นด้ายยืน
แล้วสอดเส้นด้ายพุ่งสีพิเศษตามต้องการเป็นช่วง ๆ ให้เกิดเป็นลวดลาย
ตามต้องการ ส�าหรับต่อเชิงผ้าซิ่น เรียกว่า ซิ่นตีนจก เช่น ที่ต�าบล
หาดเสี้ยว อ�าเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย อ�าเภอคูบัว จังหวัด
ราชบุรี อ�าเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ และอ�าเภอลอง จังหวัดแพร่
พระองค์ทรงมีพระราชประสงค์ให้รักษาลวดลายแบบเก่าที่สวยงามไว้
ในขณะเดียวกันทรงแนะน�าให้ปรับปรุงเครื่องทอให้มีประสิทธิภาพ
เพื่อจะได้ผ้าที่มีคุณภาพดีตามไปด้วย
ผ้าแพรวา เป็นงานหัตถศิลป์ทอผ้าไหมอันมีลวดลายงาม
วิจิตรของชาวภูไทที่จังหวัดกาฬสินธุ์ ตามขนบเดิมนิยมทอสีแดงเข้ม
สีเดียว ใช้ห่มเฉวียงไหล่ในเทศกาลงานบุญประเพณีต่าง ๆ ลวดลาย
งามเด่นของผ้าแพรวาสะดุดพระเนตรสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรม-
ราชินีนาถ จึงมีพระราชด�ารัสถามว่า “ผ้ำนี้มำจำกที่ไหน” เมื่อทรง
ทราบว่าชาวบ้านทอกันเองและไม่มีผู้ทอผ้าแพรวามานานแล้ว
เพราะทอได้ยากผืนหนึ่งใช้เวลาทอราว ๘ เดือน ถึง ๑ ปี จึงรับสั่ง
ให้ก�าลังใจและอธิบายให้เห็นถึงคุณค่าความงดงามอันเป็นเอกลักษณ์
ของท้องถิ่นที่ควรรักษาไว้ ผ้าแพรวาที่ก�าลังจะสูญสิ้นจึงกลับมีชีวิต
ขึ้นอีกครั้ง
นอกจากนี้พระองค์ยังทรงมีพระราชด�าริให้อนุรักษ์และ
สืบทอดการทอผ้าไหมประเภทต่าง ๆ ให้กว้างขวางมากขึ้น ทั้งผ้าไหม
หางกระรอก ผ้าไหมลายลูกแก้ว ผ้าขิดไหม และผ้าจกไหม
เป็นต้น
สลักเสลาไม้เป็นงานศิลป์
งานไม้แกะสลัก เป็นงานหัตถศิลป์ที่สืบทอดกันมานับแต่
อดีตโดยมีรูปแบบและลวดลายซึ่งเป็นเอกลักษณ์เฉพาะถิ่น กาลต่อมา
เมื่อไม้เป็นของหายากและมีราคาแพงงานไม้แกะสลักจึงไม่เฟื่องฟู
เช่นเดิม อีกทั้งไม่ประณีตละเอียดลออดังเช่นผลงานของครูช่าง
แต่โบราณ สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถทรงตระหนักถึง
คุณค่าของงานไม้แกะสลัก จึงมีพระราชด�าริให้จัดหาช่างฝีมือชั้นครู
มาถ่ายทอดวิชาดังกล่าวแก่สมาชิกศิลปาชีพ รวมทั้งฝึกอบรมให้แก่
นักเรียนของสถาบันสิริกิติ์ สวนจิตรลดา พระราชทานพระราชด�าริให้
ผลิตงานอย่างมีคุณภาพ เน้นด้านความประณีตและความเหมือนจริง
มากที่สุด
กรกฎาคม-กันยายน ๒๕๖๐ 15
