Page 46 - วารสารวัฒนธรรม ปีที่ ๕๖ ฉบับที่ ๒ เมษายน - มิถุนายน ๒๕๖๐
P. 46
๑ ๒
๑ ทดลองงัดครั้งแรก
๒ ฝ่ายรับวิ่งหึ่ม
๓ ขีดวงกลมรอบผู้เล่น เป็นฐานฝ่ายรุก
๔ ฝ่ายรุกงัดลูกให้ลอยขึ้นโดยฝ่ายรับเตรียมพร้อมรับ
การเล่นไทยที่น?ามาเล่าสู่กันฟังในคราวนี้เรียกว่า “ไม้หึ่ม”
ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของไทย
ตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๕๕ ในอดีตการเล่นของเด็กไทยล้วนประยุกต์
จากสภาพแวดล้อมและวิถีชีวิต สิ่งที่น?ามาใช้เล่นสามารถหาได้ง่าย
รอบตัว เช่น ไม้ ก้อนหิน เป็นต้น การเล่นไม้หึ่มมีเล่นกันกว้างขวาง
แทบทุกจังหวัดในภาคเหนือ ภาคกลาง และภาคใต้ ท?าให้มีชื่อเรียก
แตกต่างกันออกไป บางที่เรียกไม้หึ่ง บ้างเรียกไม้หึงหรืออีหึง
บางท้องที่เรียกแปลกออกไปว่าไม้จ่า และยังมีที่เรียกว่าไม้แคะด้วย
แต่เดิมในเทศกาลสงกรานต์นิยมให้มีการเล่นไม้หึ่ม และในฤดูหนาว
นิยมเล่นกันกลางแจ้งหลังการเกี่ยวข้าวแล้วเสร็จ
ไม่มีข้อมูลระบุชัดเจนว่าการเล่น “ไม้หึ่ม” เริ่มเล่นครั้งแรก
เมื่อใด แต่น่าจะเริ่มเล่นมาตั้งแต่สมัยอยุธยามาจนสมัยรัตนโกสินทร์
ดังปรากฏในวรรณคดีเรื่องขุนช้างขุนแผน ที่กล่าวถึงการเล่นไม้หึ่ม
ว่า
“เมื่อกลางวันยังเห็นเล่นไม้หึ่ง กับอ้ายอึ่งอีดูกลูกอีปิ
แล้วว่าเจ้าเล่าก็ช่างนั่งมึนมี ว่าแล้วซิอย่าให้ลงในดิน”
๓
44
