Page 59 - CultureMag2015-3
P. 59
โบราณคดหี ลายเรอื่ ง เชน่ วรรณคดสี มยั สโุ ขทยั เรอื่ ง เตภมู กิ ถา หากคนไทยในปจั จบุ นั ขาดความรคู้ วามเขา้ ใจความหมาย และ
กล่าวไว้ในดิรัจฉานภูมิว่า “มีหญ้าแพรกเขียวมัน” ความเช่ือ คุณค่าที่แท้จริงของความสัมพันธ์ระหว่างครูกับศิษย์และพิธี
เก่ียวกับความเป็นมงคลหรือความศักด์ิสิทธ์ิของหญ้าแพรก ไหว้ครู
หลายเรอื่ งมคี วามสมั พนั ธก์ บั มหาเทพ ตลอดจนพระพทุ ธเจา้
เชน่ ส. พลายนอ้ ย (๒๕๓๗, น. ๓๓๐ และ น. ๓๒๘) เลา่ วา่ ใน “ครุ ุ คร”ุ หมายถึง “คร”ู คือผสู้ อน
หนงั สอื ทรุ คาปชู า ของ Prata Pachandra Ghosha กลา่ วถงึ รบั ภาระดังสิงขรแสนหนักหนา
หญ้าแพรกว่าคือผมของพระวิษณุซ่ึงหลุดออกมาตอนกวน คอื ผคู้ วร “ศิษย”์ เคารพนบบชู า
เกษียรสมุทร หญ้าแพรกจึงเป็นของศักด์ิสิทธิ์ พิธีต่างๆ คอื ผูใ้ หว้ ิทยาแกผ่ องชน
ของพราหมณ์นิยมใช้หญ้าแพรกหรือดอกหญ้าแพรกเป็น “ศษิ ยม์ ีคร”ู จึง “ไหวค้ รู” รคู้ ณุ ค่า
เครอื่ งบชู า เชน่ ในอนิ เดยี ใชห้ ญา้ แพรกบชู าพระคเณศ ครเุ ทพ กตัญญุตาลำ้� เลศิ ประเสริฐผล
แห่งศลิ ปวิทยาการ การไหวค้ รูเปีย่ มความหมายมิ่งมงคล
ปลกู สำ� นึกแกว้ กมลดลสูช่ ัย
หญา้ แพรกมคี ณุ สมบตั เิ ดน่ คอื ความทนทาน แมจ้ ะแหง้
เหย่ี วเพราะความรอ้ นแลง้ หรอื ถกู เหยยี บย่�ำ แตเ่ มอ่ื ไดร้ บั น�้ำก็ ขอขอบคุณ
จะหยดั ยนื ฟน้ื ตวั แตกตน้ ใหมง่ อกงาม เฉกเชน่ นกั เรยี นทตี่ อ้ ง รศ. ดร. สุกรี เจริญสุข คณบดีวิทยาลัยดุริยางคศิลป์ มหาวิทยาลัยมหิดล
อดทนจึงสามารถพัฒนาสติปัญญาความรู้ของตนให้แตกฉาน เอ้ือเฟื้ออนญุ าตใหบ้ ันทึกภาพในงานไหว้ครขู องวิทยาลัยดุรยิ างคศิลป์
ไดอ้ ยา่ งรวดเร็ว
บรรณานกุ รม
ดอกมะเขือ มีลักษณะเด่นคือก้านดอกท่ีค้อมลง ธรรมศักดิ์มนตรี, เจ้าพระยา. ๒๕๒๖. โคลงกลอนครูเทพ เล่ม ๒.
เสมือนการแสดงกิริยาคารวะนอบน้อมต่อบุคคลผู้ควรเคารพ กรงุ เทพฯ : โรงพิมพ์ครุ ุสภา ลาดพรา้ ว.
บชู า และเมอื่ ดอกมะเขอื พฒั นาเปน็ ผล แตล่ ะผลจะมเี มลด็ นบั ทองย้อย แสงสินชัย. ๒๕๕๗. บาลีวันละค�ำ. กรุงเทพฯ : นานมีบุ๊คส ์
ไม่ถ้วน ส่ือความหมายถึงความส�ำเร็จของผู้ศึกษาเล่าเรียน พบั ลิเคช่นั ส.์
จนมีความรู้มากเหมือนเมล็ดมะเขือ สามารถพัฒนาและ พระธรรมปิฎก (ป. อ. ปยุตฺโต). ๒๕๕๑. พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับ
เผยแพร่ความรู้นั้นให้เป็นประโยชน์กว้างขวางย่ิงข้ึนไปใน ประมวลธรรม. พิมพ์คร้ังท่ี ๑๗. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์มหา
สังคมไดด้ ้วย จุฬาลงกรณราชวทิ ยาลยั .
มงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. ๒๕๐๓. ค�ำนมัสการคุณา-
ดอกเขม็ มลี กั ษณะปลายแหลมเหมอื นเขม็ สอ่ื ความหมาย นุคุณ. บริษัทประกันชีวิตบูรพา จ�ำกัด พิมพ์แจกในงานทอดกฐิน
วา่ ให้มีปญั ญาฉลาดแหลมคมเหมอื นเขม็ พระราชทาน สำ� นกั พระราชวงั ณ วดั ทรงธรรม จงั หวดั สมทุ รปราการ.
พระนคร : โรงพิมพร์ ุ่งนคร.
ข้าวตอก เกิดจากข้าวเปลือกท่ีน�ำมาค่ัวจนแตกออก วราภรณ ์ จวิ ชยั ศกั ด.์ิ ๒๕๕๐. “การไหวค้ ร,ู ” พนิ จิ ไทยไตรภาค ตตยิ ภาค :
เปน็ ดอกขาว หมายถงึ ปญั ญาที่แตกฉานเพิ่มพนู ประวัติศาสตร์และไทยศึกษา. กรุงเทพฯ : สถาบันไทยศึกษา
จฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั . น. ๑๗๙–๑๘๕.
ธปู เทยี น เปน็ เครอื่ งสกั การะทจ่ี ดั มดั ไปกบั หญา้ แพรก ส. พลายน้อย. ๒๕๔๓. พฤกษนิยาย. พิมพ์คร้ังท่ี ๔. กทม. : บริษัท
และดอกมะเขือ รวมสาสน์ (๑๙๗๗) จ�ำกัด.
สกุ ญั ญา สจุ ฉายา. ๒๕๕๐. “ไหวค้ ร-ู ครอบคร,ู ” พนิ จิ ไทยไตรภาค ตตยิ ภาค :
ความหมายของการไหวค้ รู ประวัติศาสตร์และไทยศึกษา. กรุงเทพฯ : สถาบันไทยศึกษา
จฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลยั . น. ๕๙–๖๒.
เครื่องบูชาในพิธีไหว้ครูทุกสิ่งล้วนหาง่ายใกล้ตัว แท้ที่ สุกัญญา สุจฉายา. ๒๕๕๐. “ครูในวัฒนธรรมไทย,” พินิจไทยไตรภาค
จริงแล้วเคร่ืองบูชาเหล่านี้เป็นสัญลักษณ์ที่ส่ือภูมิปัญญา ตติยภาค : ประวัติศาสตร์และไทยศึกษา. กรุงเทพฯ : สถาบัน
ความคดิ ทปี่ ระณตี ลกึ ซงึ้ งดงาม จงึ เปน็ ทนี่ า่ เสยี ดายอยา่ งยงิ่ ไทยศกึ ษา จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลัย. น. ๑๘๖–๑๘๘.
อมรา ประสิทธิ์รัฐสินธุ์. ๒๕๔๙. “หญ้าแพรกกับดอกมะเขือ,” พินิจไทย
ไตรภาค ปฐมภาค : ภาษา. กรุงเทพฯ : สถาบันไทยศึกษา
จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลยั . น. ๑๓๒–๑๓๕.
อนุมานราชธน, พระยา. ๒๕๓๒. หมวดขนบธรรมเนียมประเพณี เล่มที่
๒–๓ เร่ืองชีวิตชาวไทยสมัยก่อน เร่ืองการศึกษาเร่ืองประเพณีไทย.
กรุงเทพฯ : มลู นธิ ิเสฐียรโกเศศ-นาคะประทีป.
ตลุ าคม-ธันวาคม ๒๕๕๘ 57
