Page 43 - CultureMag2015-2
P. 43
ครง้ั ท่พี ระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลา้ เจา้ อยหู่ วั เสดจ็ สะดุดใจกับชือ่ “บ้านคุก” ซึง่ เพิง่ ได้ยินเป็นครั้งแรก และ
ประพาสเมอื งเกา่ สโุ ขทยั ในป ี ๒๔๕๐ ทรงพบวา่ รปู ขอมด�าดนิ ประกาศในทีป่ ระชุมนั้นว่า ชือ่ บ้านนามเมืองช่างไม่เป็นมงคล
นัน้ ปรากฏอยู่ทฐี่ านพระเจดีย์รายหน้าซุ้มพระอัฏฐารศทาง เพราะเกีย่ วข้องกับคุกตะราง และเสนอว่าจะให้เปลี่ยนชือ่
ทศิ ใต้ ทรงกล่าวไว้ในหนังสือ เทีย่ วเมืองพระร่วง ว่า ยัง เสียใหมใ่ ห้เป็นมงคลนาม
มองเห็นเป็นรูปมนๆ คล้ายๆ หัวไหล่คน ถ้าแม้ต่อศีรษะเข้า
ก็พอจะดูคล้ายรูปคนโผล่ขึน้ มาจากดินเพียงหน้าอก ต่อมา ผู้น�าเจ้าของชุมชนนั้นลุกขึน้ ยืนคัดค้านอย่างแข็งขัน
สมเดจ็ ฯ กรมพระยาดา� รงราชานภุ าพ โปรดใหย้ า้ ย “ขอมดา� ดนิ ” ว่าชือ่ บ้านคุกนั้นไม่ได้มาจากคุกตะราง แต่เป็นมงคลนาม
ท่ีเหลอื ขนาดเลก็ ลงเรอ่ื ยๆ (เน่อื งจากมคี นแอบกะเทาะเอาไป เพราะมาจากต�านานความรักของพระร่วงทีต่ ามหานางผู้เป็น
ท�ายาและเครื่องรางอยู่เสมอ) น�าไปรักษาไว้ทศี่ าลากลาง ทีร่ ัก แต่ด้วยความรีบร้อนจึงไปสะดุดตอไม้ท ี่ “บ้านแสนตอ”
จังหวัดสุโขทยั จนปี ๒๔๙๖ เมือ่ มีการสร้างศาลพระแม่ย่า กอ่ นท่จี ะลม้ คกุ เขา่ ลงดว้ ยความเหนอ่ื ยออ่ น “บา้ นคกุ ” จงึ เปน็
จึงได้ย้ายมารวมเข้าไว้ด้วยกัน ก่อนที่ “ขอมด�าดิน” จะกลาย รอ่ งรอยประทบั ของวรี บรุ ษุ ทางวฒั นธรรมท่ีพวกเขาภาคภมู ใิ จ
มาเป็น “วัตถุโบราณ” เพื่อการจัดแสดงทีพ่ ิพิธภัณฑสถาน
แห่งชาต ิ รามค�าแหง จงั หวัดสุโขทัย เช่นทุกวันน้ี พระร่วง คือ “จิตวิญญาณของพืน้ ที่” ของ
เมืองสุโขทัย และด้วยความสัมพันธ์อันลึกซึ้งเช่นนี้
พระร่วงจบชีวิตลงโดยจมหายลงไปตรงบริเวณแก่ง เทา่ นน้ั ทจ่ี ะสรา้ งความเขม้ แขง็ อยา่ งยง่ั ยนื ใหแ้ กช่ มุ ชน
หลวงซึง่ เป็นช่วงกระแสน�้าเชี่ยวของล�าน้�ายม (อยู่บริเวณ ได้อย่างแท้จรงิ
อุทยานประวตั ิศาสตรศ์ รสี ชั นาลยั ) โดยชาวบา้ นเชอ่ื วา่ พระรว่ ง
กลบั ไปหามารดาในนาคพภิ พ อา้ งอิง
คณะกรรมการฝ่ายประมวลเอกสารจดหมายเหตุฯ. วัฒนธรรม
ต�านานเรือ่ งพระร่วงและสถานทขี่ องเมืองสุโขทัยจึง พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ เอกลักษณ์และภูมิปัญญาจังหวัด
เชอ่ื มโยงกนั ไดอ้ ยา่ งสนทิ พระรว่ งคอื จติ วญิ ญาณของพ้นื ท่ขี อง สโุ ขทยั . กรงุ เทพฯ : โรงพมิ พค์ ุรุสภาลาดพร้าว, ๒๕๔๔.
เมืองสุโขทัยทฝี่ ังรากลึกและแตกดอกออกผลต่อมาอย่างไม่ ตร ี อมาตยกลุ . นา� เท่ียวเมอื งสโุ ขทยั . พระนคร : โรงพมิ พร์ งุ่ เรอื งธรรม,
ขาดสาย นบั ต้ังแตง่ านวรรณกรรมเชงิ ปรชั ญาช้นั เยย่ี มท่ียกยอ่ ง ๒๔๙๗.
ให้เป็น ไตรภูมิพระร่วง สุภาษิตพระร่วง มาตั้งแต่อดีต จนมา ธดิ า สาระยา. เมอื งศรีสชั นาลยั . กรุงเทพฯ : เมอื งโบราณ. ๒๕๓๗.
ถึงอาหารขึ้นชื่อ “ข้าวเปิ๊บ” ของชุมชนบ้านนาต้นจั่น อ�าเภอ ศิลปากร, กรม, น�าชมโบราณวัตถุสถาน จังหวัดสุโขทยั . พระนคร :
ศรีสัชนาลัย ทรี่ ู้จักกันในบรรดานักท่องเทีย่ วว่า “ก๋วยเตีย๋ ว กรมการศาสนา, ๒๕๑๒.
พระรว่ ง”
เล่ากันว่ามีข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ย้ายมาประจ�าอยู่ท่ี
จังหวัดสุโขทัย หลังจากทีเ่ รียกประชุมผู้น�าจากหมู่บ้านต่างๆ
ของจังหวัดสุโขทัยเป็นครัง้ แรก ข้าราชการชัน้ ผู้ใหญ่ท่านนัน้
เมษายน-มิถุนายน ๒๕๕๘ 41
