Page 103 - E-Book Culture 02_20182
P. 103
ตลาดปทุมวัฒนา จ.ปทุมธานี พ.ศ. ๒๔๘๐
แม่น�้าสายหลักมีขนาดใหญ่ ทั้งลึกเข้าไปสู่แหล่งทรัพยากร
จากดินแดนภายใน สามารถเข้าถึงต้นทางสินค้าหลากหลาย
ประเภท จากหลายภูมิภาค ล�าน�้าสาขาก็มีความยาวเช่นกัน ท�าให้
อยุธยามีองค์ประกอบที่สามารถขยายตัวขึ้นเป็นระดับที่ตั้ง ตลาดน�้าย่านบางกอกน้อย พ.ศ. ๒๔๙๘
คลังสินค้าและเป็นเมืองท่าขนาดใหญ่ ผู้ปกครองสามารถสร้าง
ระบบผูกขาด ควบคุมราคา และคุมอ�านาจทางการเมืองให้ระบบ ก็ยากที่เมืองนั้นจะถูกนับว่าเป็นเมืองท่าได้ กล่าวอีกทางหนึ่งก็คือ
ตลาดเติบโตไปในทิศทางที่ต้องการ ชุมชนที่ตั้งอยู่ริมทะเลไม่ได้หมายความว่าจะมีสถานะเป็นเมืองท่า
องค์ประกอบส�าคัญในการสนับสนุนการขนส่งสินค้าปริมาณ ทั้งหมด แต่อาจมีบทบาทในแง่ “สถานีการค้า” ระดับเล็กตาม
มากอีกปัจจัยหนึ่ง คือ ที่จอดเรือขนาดใหญ่ เช่น เกาะขนาดใหญ่ ชายฝั่งทะเล
แหลมอ่าวปากแม่น�้า ที่สามารถก�าบังคลื่นลมได้ดี เหมาะสม อย่างไรก็ตาม ค�าอธิบายเกี่ยวกับความเป็นเมืองท่าและ
ส�าหรับทอดสมอ จอดเรือขนสินค้าขึ้นหรือลงระวางเรือได้สะดวก เมืองใหญ่ดังกล่าวเป็นเพียงปัจจัยพื้นฐาน ยังมีเงื่อนไขและปัจจัย
มีร่องน�้าลึกเพียงพอส�าหรับเรือสินค้าขนาดใหญ่แล่นเข้าสู่ชุมชน อื่นๆ ทั้งด้านการเมือง สงคราม ศาสนา ความเชื่อ เทคโนโลยี
เมืองท่านั้นๆ ได้ และกลไกการตลาดที่ต้องพิจารณาร่วมด้วย
ตัวอย่างเมืองท่าชายทะเล เช่น อ่าวเมืองปัตตานี อ่าว ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดคือ ประเทศสิงคโปร์ เติบโตมาจาก
บ้านดอน เมืองสุราษฎร์ธานี แม่น�้าตรัง เมืองตรัง เมืองเพชรบุรี ปัจจัยด้านการเมืองระหว่างประเทศ แม้จะไม่มีลักษณะพื้นฐาน
เมืองจันทบุรี เป็นต้น เมืองท่าชายทะเลเหล่านี้เติบโตจากชุมชน ส�าหรับเป็นเมืองท่าเลย กล่าวคือไม่มีทรัพยากรของตัวเอง ไม่มี
ริมน�้า มีองค์ประกอบของถิ่นฐานที่พัฒนาการสู่ความเป็นเมืองท่า แม้แต่น�้าจืดส�าหรับอุปโภคบริโภคเพียงพอ แต่มีการใช้เทคโนโลยี
ครบถ้วน และส่วนใหญ่ยังคงความส�าคัญอยู่ในปัจจุบัน วิศวกรรมคอนกรีต สร้างท่าเรือน�้าลึกและคลังสินค้า สร้างเขื่อน
ดังนั้นหากถิ่นฐานใดแม้มีที่ตั้งอยู่ติดชายฝั่งทะเล หาก ก�าบังคลื่นลม จึงสามารถขยายตัวจากหมู่บ้านชาวประมง
ปราศจากปัจจัยพื้นฐานคือแหล่งน�้าจืดขนาดใหญ่ ล�าน�้าที่น�าไปสู่ ขนาดเล็ก พัฒนาขึ้นเป็นเมืองท่าศูนย์กลางการค้านานาชาติ
การติดต่อสัมพันธ์กับดินแดนภายใน รวมไปถึงทรัพยากรอาหาร ขนาดใหญ่ได้
เมษายน - มิถุนายน ๒๕๖๑ 101
