Page 116 - Culture4-2017 วารสารวัฒนธรรม ปีที่ ๕๖ ฉบับที่ ๔ ตุลาคม - ธันวาคม ๒๕๖๐
P. 116
รอยอดีต
แหงหมูบานหัตถกรรมตีมีดอรัญญิก
ในอดีตหมู่บ้านหัตถกรรมตีมีดแห่งนี้มาจากชาวเวียงจันทน์
สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว (สปป. ลาว) ที่เข้ามา
ตั้งถิ่นฐานอยู่ที่บ้านต้นโพธิ์ บ้านไผ่หนอง ซึ่งตั้งอยู่หมู่ที่ ๖ และ ๗
ต�าบลท่าช้าง อ�าเภอนครหลวง จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ในช่วง
ต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ซึ่งชาวเวียงจันทน์กลุ่มนี้ส่วนใหญ่มีอาชีพช่างทอง
และช่างตีเหล็ก ต่อมาในราว พ.ศ. ๒๓๖๕ อาชีพช่างทองได้เลือน
หายไป คงเหลือเเต่เพียงช่างตีเหล็กที่ชาวบ้านยึดอาชีพตีมีดเป็นหลัก
ทั้งสองหมู่บ้านมีชื่อเสียงโด่งดังเป็นที่รู้จักกันไปทั่ว เพราะเป็นเเหล่ง
ผลิตมีดที่ใหญ่แห่งหนึ่งของประเทศไทย ที่ยังคงสืบสานอาชีพตีมีด
มานานเกือบสองร้อยปี
ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ ๓ เเผ่นดินพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้า-
เจ้าอยู่หัว เมื่อราว พ.ศ. ๒๓๖๙ เจ้าอนุวงศ์แห่งเวียงจันทน์เสด็จมา
ถวายพระเพลิงพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
และได้ขอให้ชาวเวียงจันทน์กลับประเทศ เเต่ชาวเวียงจันทน์กลุ่มนี้
กลับขออยู่ใต้ร่มโพธิสมภารแทน เพราะพระองค์สร้างความผาสุกให้ ๑
แก่พสกนิกรตลอดมา ท�าให้ชาวเวียงจันทน์สามารถท�ามาหาเลี้ยงชีพ
เจริญรุ่งเรือง มีฐานะมั่นคง และสร้างชื่อเสียงการตีมีดให้เลื่องลือ
ไปทั่วสารทิศ ด้วยพระมหากรุณาธิคุณของล้นเกล้ารัชกาลที่ ๓
ในสมัยรัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ทรงทราบว่าบ้านต้นโพธิ์ บ้านไผ่หนองเป็นหมู่บ้านตีมีด พระองค์ อยู่เป็นประจ�า ด้วยภูมิประเทศเเห่งนี้มีแหล่งทรัพยากรอุดมสมบูรณ์
พร้อมด้วยพระบรมวงศ์ศานุวงศ์ได้เสด็จทอดพระเนตรการตีมีดของ เป็นอู่ข้าวอู่น�้านี่เอง ชาวบ้านจึงพร้อมใจตั้งชื่อที่นี่ว่า บ้านไผ่หนอง
ชาวเวียงจันทน์กลุ่มนี้ ทางการจึงได้ปลูกพลับพลาที่ประทับอย่างสม และยึดอาชีพการตีมีดนับแต่นั้นเป็นต้นมา
พระเกียรติ เเละได้เกณฑ์ชาวบ้านมาตีมีดให้พระองค์ทอดพระเนตร ส่วนบ้านต้นโพธิ์ซึ่งอยู่ใกล้เคียงบ้านไผ่หนอง มีคนเฒ่าคนแก่
ทรงสนพระราชหฤทัยเเละทรงพอพระราชหฤทัยเป็นอันมาก เล่าว่าเมื่อเดินทางมาถึงที่นี่ มีต้นโพธิ์ใหญ่อยู่กลางหมู่บ้านจึง
ตั้งชื่อว่า “บ้านต้นโพธิ์” เวลาต่อมาบ้านเมืองเจริญขึ้น สภาพหมู่บ้าน
จากดงไมไผ ได้เปลี่ยนเเปลงไป ดงไม้ไผ่ที่ขึ้นอยู่หนาแน่นถูกตัดถางโล่งเตียน
สูอาชีพตีมีดอันเลื่องชื่อ กลายเป็นท้องไร่ท้องนา หนองน�้าตื้นเขินขึ้น
จากการเดินทางมาตั้งถิ่นฐานของชาวเวียงจันทน์ในสมัย
ต้นรัตนโกสินทร์ที่บ้านไผ่หนองและบ้านต้นโพธิ์ นับว่าเหมาะแก่การ ที่มาของมีดอรัญญิก
ประกอบอาชีพตีมีดยิ่งนัก เนื่องจากเดิมภูมิประเทศแถบนี้เป็นดงไม้ไผ่ ความเป็นมาของมีดอรัญญิกสืบเนื่องจากในสมัยก่อนบริเวณ
ขึ้นอยู่หนาเเน่น ไม้ไผ่จึงเป็นวัสดุที่ส�าคัญในการด�ารงชีพของชาวบ้าน บ้านอรัญญิก ต�าบลปากท่า อ�าเภอท่าเรือ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
เพราะไม้ไผ่มีประโยชน์นานัปการ เช่น น�ามาเผาถ่าน ใช้เผาเหล็ก ซึ่งอยู่ห่างจากหมู่บ้านต้นโพธิ์เเละหมู่บ้านไผ่หนองประมาณ ๓
เพราะถ่านไม้ไผ่ให้ความร้อนสูงกว่าไม้ชนิดอื่น ส่วนล�าต้นใช้ท�า กิโลเมตร บ้านอรัญญิกนับเป็นเมืองท่าส�าคัญของหมู่บ้านในละแวกนี้
บ้านเรือน ท�าด้ามพะเนิน ด้ามค้อนเเละด้ามมีด ซึ่งช่างตีเหล็กต้องใช้ เพราะมีตลาด ร้านค้า โรงบ่อน มีผู้คนน�าสินค้ามาซื้อขายเเลกเปลี่ยน
114
