Page 43 - CultureMag2015-3
P. 43

“เจ้าพอ่ ” แหง่ โคกขาม

      ส�ำหรับชาวโคกขาม เมืองสมุทรสาคร พันท้ายนรสิงห์                          คลองโคกขามไปออกที่บริเวณแม่น้�ำท่าจีน คลองขุดนี้กว้าง 
มไิ ดเ้ ปน็ เพียงสามัญชนคนกล้าเทา่ นน้ั  แต่ยงั ได้รบั การยกยอ่ ง             ๕ วา ลกึ  ๖ ศอก แลว้ เสรจ็ ในป ี ๒๒๕๒ รชั สมยั พระเจา้ อยหู่ วั  
ให้เป็น “เจ้าพ่อ” ของท้องถ่ินโคกขาม ศาลพันท้ายนรสิงห์                         ทา้ ยสระ พระราชทานนามว่า “คลองสนามไชย” (ต่อมาเรยี ก 
สถานท่ีประดิษฐานรูปปั้นของท่านในชุดนายท้ายเรือสมัย                            “คลองมหาชัย” ส่วนชาวบ้านเรียก “คลองถ่าน” ปัจจุบันรู้จัก
อยธุ ยายนื ผง่ึ ผายพรอ้ มดว้ ยไมพ้ ายคดั ทา้ ยเรอื ในมอื  กลายเปน็            ในช่ือ “คลองด่าน”)  การขุดคลองลัดโคกขามคงท�ำให้การ 
สถานท่ีศักด์ิสิทธ์ิท่ีคนทั้งในท้องถิ่นและคนต่างถ่ินที่มาถึง                   เดนิ ทางทางน้�ำสะดวกรวดเรว็ ขน้ึ  และเสน้ ทางนเ้ี องนา่ จะเปน็
โคกขามตอ้ งแวะสกั การบชู า ดงั จะเหน็ ไดจ้ ากพวงมาลยั มากมาย                  เส้นทางสัญจรท่ีส�ำคัญในอดีตดังท่ีสมเด็จพระบวรราชเจ้า 
ที่คล้องทับกันเต็มไม้พายคัดท้ายเรือ และรูปปั้นไก่ชนท่ีผู้คน                   กรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาท ทรงเลือกใช้เป็นเส้นทาง
นำ� มาสักการะตงั้ อยู่ท้ังภายในและภายนอกศาล	                                  เดนิ ทพั ไปรบกับพมา่ ท่ถี ลางและชมุ พรเม่ือปี ๒๓๕๒

      มีผู้ท่ีศึกษาต�ำนานประจ�ำท้องถิ่นริมแม่น้�ำและชายฝั่ง                         นอกจากทโ่ี คกขามแลว้ ยงั มกี ารสรา้ งอนสุ าวรยี พ์ นั ทา้ ย
ทะเลภาคกลางจำ� แนกตำ� นานพนั ทา้ ยนรสงิ หว์ า่ จดั อยใู่ นกลมุ่               นรสิงห์ขึ้นที่วัดนรสิงห์ ต�ำบลนรสิงห์ อ�ำเภอป่าโมก จังหวัด
ต�ำนานไทยที่เป็นเจ้าพ่อประจำ� ถ่ิน (Mythical Legend) โดย                      อ่างทอง ดว้ ยเชือ่ วา่ ถ่ินนีเ้ ปน็ บ้านเกดิ ของทา่ น
อยู่ในกลุ่มเร่ืองราวของดวงวิญญาณของผู้เสียชีวิตในน้�ำหรือ 
ริมน้�ำท่ีได้กลายเป็นส่ิงศักด์ิสิทธ์ิประจ�ำท้องน�้ำบริเวณที่เสีย                    จะเหน็ ไดว้ า่ นอกจากตำ� นานพนั ทา้ ยนรสงิ หจ์ ะมคี วาม
ชีวิต (reincarnation as water-spirit) ซึ่งลักษณะเช่นน้ีเป็น                   ส�ำคัญในฐานะบุคคลต้นแบบแล้วในอีกด้านหน่ึงต�ำนาน 
ต�ำนานประจำ� ถ่นิ ทีป่ รากฏในหลายประเทศทว่ั โลก                               พันท้ายนรสิงห์สะท้อนความสัมพันธ์ของผู้คนกับภูมิประเทศ
                                                                              ของท้องถ่ินริมแม่นำ้� ภาคกลางในอดีต ดังท่ีปรากฏตำ� นานส่ิง
      ในอีกมุมหนึ่ง ต�ำนานพันท้ายนรสิงห์ยังสะท้อนถึง                          ศักด์ิสิทธ์ิประจ�ำถิ่นอีกหลายเร่ืองที่จัดอยู่ในกลุ่มเดียวกับ
ความสมั พนั ธข์ องผคู้ นกบั ภมู ปิ ระเทศในทอ้ งถน่ิ  ดงั เนอ้ื เรอ่ื งที่     ตำ� นานพนั ทา้ ยนรสงิ หเ์ ชน่ เดยี วกนั  หากแตม่ รี ายละเอยี ดของ
กลา่ วถงึ เหตทุ เี่ รอื พระทน่ี งั่ ของพระพทุ ธเจา้ เสอื ชนกงิ่ ไมร้ มิ ฝง่ั  สภาพภูมิประเทศท่ีแตกต่างกันไป  ความหมายจากต�ำนาน
ก็เพราะคลองโคกขามมีขนาดเล็กและคดเคี้ยวมาก ความ                                พนั ทา้ ยนรสงิ หจ์ งึ เปน็ ตวั อยา่ งหนง่ึ ทใ่ี หข้ อ้ มลู ทนี่ า่ สนใจในการ
คดเคี้ยวของคลองโคกขามจึงเป็นอุปสรรคส�ำคัญส�ำหรับการ                           ศึกษาเรื่องราวของท้องถ่ินประกอบกับเอกสารและข้อมูลอื่น
สัญจรทางน�้ำในบริเวณดังกล่าว ด้วยเหตุนี้พระพุทธเจ้าเสือ                       ไดเ้ ชน่ กัน  
จงึ มรี บั สงั่ ใหพ้ ระยาราชสงครามคมุ ไพรพ่ ลท�ำการขดุ คลองลดั

                                                                              อ้างอิง
                                                                              ศิราพร ณ ถลาง. ทฤษฎีคติชนวิทยา : วิธีวิทยาในการวิเคราะห์
                                                                              	 ต�ำนาน-นทิ านพน้ื บา้ น. กรุงเทพฯ : ส�ำนักพิมพแ์ หง่ จุฬาลงกรณ ์
                                                                              	 มหาวิทยาลยั , ๒๕๕๗.
                                                                              สายป่าน ปุริวรรณชนะ. ต�ำนานประจ�ำถ่ินริมแม่น�้ำและชายฝั่งทะเล
                                                                              	 ภาคกลาง : ความสมานฉันท์ในความหลากหลาย. กรุงเทพฯ : 
                                                                              	 โครงการเผยแพรผ่ ลงานวชิ าการ คณะอกั ษรศาสตร ์ จฬุ าลงกรณ ์
                                                                              	 มหาวทิ ยาลยั , ๒๕๕๒.

                                                                                                                ตลุ าคม-ธนั วาคม ๒๕๕๘ 41
   38   39   40   41   42   43   44   45   46   47   48