Page 91 - CultureMag2015-1
P. 91
ทองโบราณลายก้ามกงุ้ รู้เห็นทุกขัน้ ตอนมาตั้งแต่เกิด ได้ช่วยเหลืองานของครอบครัว
ฝกั แค และเหลียวหลังค่ ู มาโดยตลอด และเห็นว่างานช่างฝีมือโบราณเช่นนีห้ ากไม่ท�า
มผี ้นู ิยมโดยตลอด ก็จะสูญหายไป เส้นทางการสานต่อความรู้แขนงนีเ้ พือ่ เป็น
ของจวิ๋ นวัตกรรมใหม่ ช่างทองอาชีพจงึ ชัดเจนมาต้งั แต่ต้น
ท่ีครูชา่ งคดิ สร้างสรรค์
โดยคา� นงึ ถึงสัดส่วน สมัยนัน้ การถ่ายทอดวิชาช่างทองเริม่ จากการให้ทา�
ขยับเขย้ือน หรือถอด “ซบิ ปง้ิ ” (จบั ปง้ิ /ตะปง้ิ -เครอ่ื งประดบั ใชป้ ดิ อวยั วะเพศของเดก็
แยกชนิ้ ไดเ้ หมอื นจริง ผู้หญงิ ในอดีต) จากโลหะเงิน อันเป็นงานละเอียดทใี่ ช้เวลา
นานหลายเดือนเพราะต้องน�าโลหะเล็กๆ มาเรียงร้อยต่อกัน
สายสรอ้ ยลายดอกแค (เส้นนอก) เหมือนร่างแห นับเป็นการฝึกฝนทักษะทกุ ทาง โดยเฉพาะ
และลายประคา� โปร่ง (เส้นใน) สมาธิ ถอื เปน็ “งานคร”ู ท่ีตอ้ งผา่ นเปน็ บทเรยี นแรก โดยมบี ดิ า
ค่าฝีมอื มากกว่าราคาทองคา� สอนงานให้อยา่ งใกล้ชดิ
ตอ้ งสง่ั จองหลายเดือน
ขนบบางอยา่ งกไ็ ดเ้ ลยี นแบบโดยไมร่ ตู้ วั เชน่ กอ่ นนอน
ทกุ คืนบิดาจะปักธูปไว้ท ี่ “ตาทงั่ ไม้” (ทัง่ -แท่นรองรับการตี
โลหะ) เพ่อื เคารพสง่ิ ศกั ด์สิ ทิ ธ์ิ ครทู �านองกย็ งั ตง้ั “ตาท่งั ” ตวั
เดิมไว้ทหี่ น้าร้านสบื มา และปกั ธปู ในบางโอกาส
ภาพอดตี ท่คี รจู า� แมน่ กค็ อื เม่อื เร่มิ ฝกึ หดั ใหมๆ่ ต้งั โตะ๊
น่ังท�าทองอยู่หน้าบ้านริมถนนทยี่ ังเป็นเพียงทางเดินเล็กๆ
ทุกเช้านายอ�าเภอทีจ่ ะเดินมาข้ามสะพานใกล้บ้านเพื่อออก
ตรวจท้องทีท่ ้องนาจะแวะทกั เด็กชายตัวเล็กๆ อย่างเอ็นดู
ว่า “เป็นยังไง วันน้ีได้ก่เี ส้นแลว้ ”
ทองค�าลายโบราณ
พานทองพบกับวิกฤตเรือ่ งการท�านามาตั้งแต่ราวปี
๒๕๐๐ เมื่อเกิดน�้าเสีย การทา� นาไม่ได้ผลเท่าทคี่ วร ช่วงนัน้
“คนหนพี านทอง” ไปอยตู่ า่ งถน่ิ กนั มาก รา้ นทองท่ีเคยตง้ั เรยี ง
กนั ในยา่ นตลาดถงึ ส่รี า้ นกซ็ บเซาลงบา้ ง แตไ่ มม่ ผี ลกระทบมาก
นักกับครอบครัวของครู เพราะคนทตี่ ้องการงานฝีมือยังมีอยู ่
ลวดลายโบราณทีโ่ ดดเด่นตัง้ แต่ยุคก่อน เช่น ลายก้ามกุ้ง
ลายลูกฆ้องทรงเครือ่ ง ลายคดกริช ลายสายสมอ ลาย
เหลยี วหลงั ค ู่ ฯลฯ ยงั นยิ มไมเ่ สอ่ื มคลาย โดยเฉพาะชดุ เคร่อื ง
ประดบั ในงานหม้นั งานแตง่ งาน รวมท้ังลายฝกั แคอนั ถอื เปน็
เอกลักษณ์ของชาวพานทอง ถึงขนาดว่าหากมีงานในตัว
จังหวัด เห็นใครสวมใส่เครื่องประดับทองลายนี ้ ก็เดาได้ว่า
น่าจะเป็นคนพานทอง
มกราคม-มนี าคม ๒๕๕๘ 89
