Page 42 - may53

๔๐
เครือข่ายวัฒนธรรม
กว๊านพะเยา อยู่ในเขตอำ�เภอเมื องพะเยา
จังหวัดพะเยา เป็นทะเลสาบน้ำ�จืดใหญ่เป็นอันดับ ๑ ในภาค
เหนือ และ อันดั บ ๓ ของประเทศไทย รองจาก หนองหาน
และ บึงบอระเพ็ด มีเนื้อที่ ๑๒,๘๓๑ ไร่ คำ�ว่า "กว๊าน" ตาม
ภาษาพื้นเมื องหมายถึง "หนองน้ำ �หรือบึ งน้ำ�ขนาดใหญ่"
เป็นแหล่งน้ำ�ธรรมชาติอยู่ใจกลางเมืองพะเยา ในอดีตพื้นที่
กว๊านพะเยาเป็นพื้นที่ รองรับน้ำ �จากเทือกเขาไหลลงมาเป็น
ลำ�ห้วย ลำ�ธาร แม่น้ำ� และกลายเป็นหนองน้ำ�เล็กใหญ่ในช่วง
ฤดูแล้งระหว่างเดือนมีนาคม-มิถุนายน ของทุ กปี ปริมาณน้ำ �
จะลดลงทำ�ให้ ชาวบ้านสามารถใช้ พื้นที่เกษตรกรรม เลี้ยง
สัตว์และเป็นเส้นทางสัญจรไปมาระหว่างตัวเมืองกั บหมู่บ้าน
รอบๆ กว๊านพะเยาและเมื่อหลายร้อยปีมานั้นพื้นที่ในบริเวณ
ของกว๊านพะเยาจะเป็ นชุมชน หมู่บ้ าน มีวั ดวาอารามอยู่
หลายวัดและวัดติโลกอารามเป็นโบราณสถานแห่งหนึ่ งที่
จมอยู่ในกว๊านพะเยา กว๊านพะเยา เป็นบึงน้ำ�ขนาดใหญ่รูป
พระจันทร์เสี้ยวเกือบครึ่งวงกลม แหว่งทางด้ านตะวันออก
เฉียงเหนือ ที่เกิดจากการยุบตั วของเปลือกโลกเมื่อประมาณ
๗๐ ล้านปีมาแล้ว โอบล้ อมดอยแม่ใจซึ่ งเป็นภูเขาสูงยาว
เป็นแอ่ งน้ำ�ที่รวบรวมของลำ�ห้วยต่างๆ ๑๘ สาย มีปริมาณ
น้ำ �เฉลี่ยปีละ ๒๙.๔๐ ล้านลูกบาศก์เมตร ต่อมาในปี ๒๔๗๘
กรมประมงได้ตั้งสถานีประมงน้ำ�จืดจั งหวัดพะเยาขึ้นบริเวณ
ต้ นแม่น้ำ �อิงและสร้างฝายกั้ นน้ำ�ทำ�ให้เกิดเป็นบึ งขนาดใหญ่
มีความลึกเฉลี่ย ๑.๕ เมตร กว๊านพะเยาเป็นแหล่ งน้ำ�ที่สำ�คัญ
ที่ สุดของจังหวัดพะเยา เป็นทั้ งแหล่งประมงน้ำ�จืดที่ สำ�คัญ
ที่ สุดของภาคเหนือตอนบน และเป็ นสถานที่ท่องเที่ยวของ
จั งหวัดพะเยา เป็นแหล่งเพาะพันธุ์ปลาชนิดต่างๆ กว่ า ๕๐๐
ชนิ ด และที่สำ�คัญเป็ นแหล่งเพาะพั นธุ์ปลาบึกแห่ งแรกของ
ประเทศไทย
วั ดติโลกอาราม เป็นโบราณสถานแห่งหนึ่งที่จมอยู่ใน
กว๊านพะเยา เป็นวั ดที่พระเจ้าติโลกราช แห่งราชอาณาจักร
ล้านนา โปรดให้พระยายุทธิษถิระเจ้ าเมืองพะเยาสร้างขึ้ นใน
ราวปี พ.ศ.๒๐๑๙-๒๐๒๙ ในบริเวณที่เรี ยกว่า “บวกสี่แจ่ง”
พร้อมทั้งพระราชทานเงินก่อสร้ าง จำ�นวน ๑๐ แสนเบี้ย และ
ในพิธี ผูกพัทธสีมาวัดติโลกอาราม มีพระเถระชั้ นผู้ ใหญ่ของ
เมืองพะเยาประมาณ ๗ วัด มาร่วมพิ ธีอีกด้วย
วั ดแห่งนี้เป็นชื่ อวัดที่ ปรากฏอยู่ในศิลาจารึก ซึ่งถูก
ค้ นพบได้ในวัดร้างกลางกว๊านพะเยาหรือในบริเวณหนองเต่า
จากข้อความที่ปรากฏในศิ ลาจารึก ทำ�ให้รู้ว่าวัดนี้ มีอายุเก่า
นายไสว ไชยเมือง...เรื่อง
สนง.วัฒนธรรมจังหวัดพะเยา