Page 39 - may53

๓๗
ด้ วยพื้นดินแอ่ งนี้มีลั กษณะของดิ นที่สามารถอุ้มน้ำ �ทำ�ให้
เหมาะสมกับการเพาะปลูกข้าวได้และมีจำ�นวนน้ำ�ฝนที่ตกชุก
เกินกว่ า ๑,๒๕๐ มิลลิเมตรต่อปี ซึ่งเหมาะสำ�หรับที่ราบขั้น
บันไดขั้นต่ำ �ใกล้แม่น้ำ �ลำ�ธาร และชนิดของดิน
สิ นค้าที่ ชุมชนแต่ละแห่ งใช้แลกเปลี่ยนกันนั้ นคือ
แร่ทองแดง แร่ ดีบุก และแร่เกลือ ที่ใช้รักษาเนื้อสัตว์และ
อาหาร มีแหล่งเกลือหลายแห่งในบริเวณรอบหนองหาน และ
กุมภวาปี ซึ่งมีอายุ ๒,๕๐๐-๒,๐๐๐ ปี มาแล้ว เป็นยุคที่ชุมชน
กสิกรรมได้มีการขยายตัวมากขึ้ นกว่าสังคมกสิกรรมในระยะ
แรกเมื่อ ๖,๐๐๐-๓,๐๐๐ ปี มาแล้ว
แหล่งโบราณคดีของสังคมกสิกรรมที่ สำ�คัญในช่วง
๓,๐๐๐-๒,๐๐๐ ปี มาแล้วนั้นตั้งอยู่ทางตอนใต้ของอี สาน
เรี ยกว่า แอ่งโคราช เป็นถิ่ นฐานของสังคมกสิกรรมที่มี การ
เปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ เช่ นรู้จักวิธีทำ�นาโดยใช้ แรงงาน
สัตว์เลี้ยงมาช่ วยทุ่นแรง คือ เลี้ ยงควายไว้สำ�หรั บไถนา
ทำ�ไร่ รู้จั กสร้างเครื่องมือเหล็กมาช่วยถากถางป่าขยายพื้นที่
เพาะปลู ก รู้จั กระบบกักเก็บน้ำ� (INUNDATION SYSTEM)
มาใช้ ในการปลูกข้ าว เนื่องจากดินในพื้นที่นี้มีลักษณะไม่ค่อย
อุ้มน้ำ� มีเกลือปนและมี ความซึมซาบของน้ำ�มาก จำ�นวน
น้ำ�ฝนที่ ตกลงมานั้นน้อยกว่า ต่อมาชาวนาที่ทำ�นาในบริเวณ
แอ่ งสกลนครได้พากันอพยพมาทำ �นาที่
แอ่งโคราช ทำ�ให้ได้เรียนรู้การทำ�นาใหม่
ที่ให้ผลผลิตมากกว่า โดยเฉพาะทำ�นาด้ วย
วิธีกักเก็บน้ำ � (ยกคันนา) และใช้ควายช่วย
ในการทำ�งานและเป็นเครื่องทุนแรงโดย
วิธี ไถพรวนดิ น ซึ่งเป็นการทำ�นาโดยใช้
เทคโนโลยีมาช่วยการทำ�นาในที่ ราบขั้น
บันไดขั้นกลางและสูง
การติดต่อและแลกเปลี่ยนสินค้า
กับชุมชนอื่ นๆ นั้นในแหล่งโบราณคดี ได้
พบว่ามีแร่ ทองแดง แร่ดีบุ ก ลูกปัดหิน
และลูกปั ดแก้ว ลูกปัดหอยมือเสือและ
เกลือ เป็นต้น ซึ่งเป็ นหลักฐานที่แสดง
แนวโน้มว่ า ชุมชนกสิกรรมที่พบนั้นมีการ
ติดต่อกับชุ มชนแหล่งอื่ นเพื่อแลกเปลี่ยนสินค้ากันซึ่ งเป็น
สินค้ าชนิดใดบ้างนั้นต้ องศึกษาแหล่งผลิ ตเช่น ลู กปัดแก้ว
และลูกปัดหิ นสีนั้นพบหลายแห่ งในภาคอีสาน น่าจะเชื่อว่า
พื้นที่ นี้ได้มี การติดต่ อกับแหล่งอารยธรรมของอินเดีย หรื อ
มีการนำ�ต่อมาจากชุ มชนอื่นด้วย
สรุปได้ว่ าสังคมกสิกรรมของชุ มชนภาคตะวันออก
เฉียงเหนือนั้น ได้มีการตั้งถิ่นฐาน (SETTLEMENT PATTERN)
ครั้งแรกในบริ เวณที่ราบขั้นบันไดหรื อตะพั กลำ�น้ำ �ขั้ นต่ำ�
(LOW TERRACE) ใกล้แม่น้ำ�ลำ�ธารที่มีลั กษณะของดินที่
เหมาะสมกับการปลูกข้าวมาก ทำ�ให้ชุมชนขยายตั วออกไป
ตั้ งถิ่นฐานที่ บริ เวณที่ราบขั้นบั นไดหรื อบนตะพักลำ �น้ำ�
ขั้นกลาง ขั้นสูง (MIDDLE AND HIGH TERRACE) และที่ราบ
น้ำ�ท่วมในบริเวณอื่ น โดยอาศัยเทคโนโลยี ที่สูงกว่ ามาช่วย
ทำ�ให้ชุมชนสมัยนั้นมีรูปแบบการดำ�รงชี วิต (SUBSISTENCE
PATTERN) โดยรู้ จักการเลี้ยงสัตว์ ปลูกข้าวเป็นอาหาร แล้ว
พัฒนาวิธีการล่าสัตว์ ดั กสัตว์ และจับสัตว์ น้ำ�มาเป็นอาหาร
ด้วยเครื่ องมือจับสั ตว์และรู้จักติดต่ อกับชุมชนอื่นเพื่อแลก
เปลี่ยนสิ นค้าของชุมชน ซึ่งมี การขยายตัวการติ ดต่อไปยั ง
บริเวณอื่ นๆ มากมาย..นี่แหละภู มิบ้านภูมิเมืองที่เกิ ดขึ้นใน
อีสานโบราณ