Page 42 - mar53

วิจัยวัฒนธรรม
งานช่างฝี มือพื้นบ้าน การปั้นหม้ อคลองสระบัว
อยุธยา ตำ �บลคลองสระบัว อำ�เภอพระนครศรีอยุธยา
จังหวัดพระนครศรี อยุธยา ถือเป็ นภูมิ ปัญญาพื้นบ้าน
ไทยประเภทหนึ่ง ที่ ดำ�เนินการสร้ างสรรค์โดยชุ มชน
โดยมี ประวั ติความเป็ นมาบอกเล่าไว้ว่าการปั้ นหม้ อ
คลองสระบั วนั้น มี มาตั้งแต่สมั ยกรุงศรี อยุธยา แต่
เดิมเครื่องปั้นดิ นเผาคลองสระบัวมี ชื่อว่า คลองหม้ อ
เนื่องจากเป็นสถานที่ที่มี การปั้นหม้อหรือเครื่องปั้นดินเผา
กันมาโดยตลอด นับเป็นแหล่งหัตถกรรมที่สำ �คัญแหล่ง
หนึ่งในสมั ยกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี และได้สื บทอด
ต่อกั นมาจนถึงปัจจุบัน
ปัจจุบันการปั้ นหม้อของชุ มชนคลองสระบั วมี
เหลืออยู่ประมาณ ๗ ราย และนับวันก็จะเริ่มลดจำ�นวน
ลงเรื่อยๆ ทั้งนี้เพราะเยาวชนหรือลูกหลานของช่างปั้ น
หม้อคลองสระบั วส่ วนใหญ่ไม่นิยมสืบทอดการปั้นจาก
บรรพบุรุษ เนื่องจากเยาวชนได้รับการศึกษาสู งขึ้น และ
มี อาชีพอื่นโดยเฉพาะการทำ �งานในโรงงานที่มี ความ
สะดวกสบายมากกว่าการปั้นหม้อ เพราะมี รายได้ที่ดีกว่า
และแน่นอนกว่า ดังนั้นในปัจจุบันการปั้นหม้อคลอง
สระบัวจึงมีเพียงช่างปั้นหม้อที่สูงอายุที่ยึ ดอาชีพปั้นหม้อ
มาตั้งแต่เด็ก
จากปัญหาการขาดการสื บทอดการปั้นหม้อ จึ ง
ส่ งผลกระทบให้งานช่ างฝี มื อพื้ นบ้ านที่มี คุณค่ าทาง
ประวัติศาสตร์ลดน้ อยลงทุ กปี และอาจจะเหลือเป็น
เพียงแค่ตำ�นานได้ ในอนาคต จึงได้มีการศึกษาวิจัยเรื่ อง
มรดกวัฒนธรรมงานช่างฝี มือพื้นบ้านการปั้นหม้อคลอง
สระบัวอยุธยาขึ้น โดยมี วัตถุประสงค์เพื่อรวบรวมข้อมูล
การปั้นหม้ อคลองสระบัวที่ กำ�ลังจะสู ญหายให้ดำ�รงอยู่
ต่อไป และศึ กษาเพื่อให้ได้มาซึ่งองค์ความรู้ของการปั้น
หม้อคลองสระบัว เพื่อนำ�มาต่ อยอดฐานข้อมูลที่ชุมชน
และนักวิชาการเก็บไว้ ให้ มีความสมบู รณ์ยิ่ งขึ้น ตลอด
จนวิเคราะห์กระบวนการสร้างสรรค์แนวคิดรูปแบบของ
การเปลี่ยนแปลงการปั้นหม้อ นอกจากนี้ เพื่ อศึกษาถึง
แนวคิดของชุมชนที่จะสืบทอดการปั้นหม้ อว่ามีแนวคิ ด
อย่างไร และจะนำ�องค์ ความรู้ ของการปั้นหม้อมาใช้
ประโยชน์ในการคุ้มครองมรดกวัฒนธรรมของชุ มชนได้
อย่างไร
สำ�หรับการวิจัยนี้ จะใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ จาก
การบันทึกภาคสนาม แบบสอบถาม การสัมภาษณ์ การ
จัดเวที ชุมชน การสนทนากลุ่ม และการทดลองปั้นหม้อ
โดยใช้กลุ่ มตัวอย่าง คือ ชุมชนการปั้ นหม้อคลองสระบั ว
อยุธยา ทั้งหมด ๗ ครอบครัว ภายในตำ�บลคลองสระบัว
ขุนเอม....เรื่อง
๔๐