Page 36 - mar53

๓๔
บรรพบุรุษ ที่สถิตอยู่ บาดาลคือใต้ดิน ดังนั้นเมื่อคนตาย
ลง ต้องกลับไปหาบรรพบุรุษในถิ่นเดิม คือโลกบาดาล
หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า ทำ�โลงศพด้ วยไม้เป็ นรูปงูหรือ
นาคแล้วเรียกภายหลังว่าเรือ (สุจิตต์ วงษ์เทศและคณะ,
๒๕๕๐:๑๐-๑๑) โดยรูปแบบดังกล่าวยังปรากฏอยู่ในกลุ่ม
ชนพื้นเมือง ทั้งกลุ่ม ขมุหรือ กำ�มุที่ต่อมาเรียกกันว่ าลาว
เทิงในสปปลาว. หรื อกระตูในเวี ยดนาม ที่นิยมจำ�หลัก
ลวดลายโลงศพเป็น งูหรือพญานาค
งู หรือนาค ในเชิงสัญลักษณ์ทางวัฒนธรรม ถูกใช้
หรือถูกอธิบายอยู่ ในมิติที่หลากหลาย ทั้งสิ่งที่ดีหรือสิ่งที่
เลวเฉกเช่นงูถูกใช้เป็นสัญลักษณ์ของการรักษาพยาบาล
ก็ได้เพราะว่ามันมีพลังชีวิตดั่งเช่ นทางการแพทย์เอางูมา
เป็นสั ญลักษณ์ จนกระทั่งทุกวันนี้ แต่ในขณะเดียวกั นงูก็
กัดคนตายงูทำ�ลายสัตว์ อื่นๆที่เป็ นเหยื่อเป็นอาหารของ
มันฉะนั้นงูจึงเป็นสัญลักษณ์ของการทำ�ลายด้วยจะเห็ นว่า
ใช้งูเป็นสัญลักษณ์ของการทำ�ลายก็ ได้ ใช้ งูเป็นสัญลักษณ์
การนำ�นาคมาเป็นส่วนประดับตกแต่งในองค์ประกอบสถาปัตยกรรมในวัฒนธรรมความเชื่อทางพุทธ
ของการรักษาก็ได้ ในอีกด้านหนึ่งของคติที่เกี่ยวกับงูหรือ
นาค ที่ ปรากฏอยู่ในนิทานพื้ นเมืองของประเทศต่ างๆ
ในแถบนี้ ดั่งที่ ได้กล่ าวไว้แล้วในเบื้องต้น แสดงให้เห็น
ว่างู หรือนาคเป็นสัญลักษณ์ ของความอุดมสมบูรณ์ เป็น
สั ญลักษณ์ของชีวิตด้ วย ฉะนั้นการแต่งงานกับงูหรือการ
ได้ รับการยินยอมจากงูคือการได้ รับสิทธิในอำ�นาจทางโลก
ในอำ�นาจการมีพลังชีวิตหรือพลังพลังความสมบูรณ์ของ
ราชอาณาจั กรไปพร้อมกัน ทั้งหมดเป็นสัญลักษณ์เพื่อจะ
ทำ�ความเข้าใจว่าคนๆนั้ นจะได้รับอำ�นาจพิเศษบางอย่าง
จากสิ่ งลี้ลั บทั้งหลายเหล่านั้น (นิธิ เอียวศรีวงศ์, ๒๕๔๙
: ๕๔-๕๕)
แม้ ในวิถีสั งคมปัจจุ บันโดยเฉพาะวิถีสั งคมใหม่
ทัศนคติต่อความเชื่ อที่มีต่ออำ�นาจเหนือธรรมชาติที่มั ก
ถู กมองว่าเป็นสิ่งที่งมงาย ไม่มีเหตุผลหรือขาดคำ �อธิบาย
ในเชิ งวิทยาศาสตร์ บ้างก็มองเป็นเรื่องของคน ที่ ไม่มี
ความรู้ ขาดการศึ กษาตามคอกความคิดที่ว่าคนมี การ
ศึกษาต้ องไม่เชื่อในสิ่งที่ มองไม่เห็นหรื อขาดคำ�อธิ บาย
ในเชิงวิทยาศาสตร์ แต่ทั้งนี้ สังคมไทยยังมีวลีอมตะไว้
คอยแก้ต่างในลักษณะแบ่ งรับแบ่งสู้ ให้ดูดีแบบกล้าๆ
กลัวๆ ที่ ว่า ไม่เชื่ออย่าลบหลู่ และสิ่งหนึ่งที่ สะท้อน
ให้เห็ นจากปรากฏการณ์ นาคาคติ โดยเฉพาะในบริบท
ของสุวรรณภู มิ คือเราเห็นพลังต่อรองของวัฒนธรรม
เดิ ม (นาคาคติ) กับอิทธิพลวั ฒนธรรมภายนอกที่เข้ามา
พร้อมกับศาสนาและการค้ าขายส่งผลให้วัฒนธรรมพื้น
ถิ่ นเดิมต้องมีการยอมรับปรั บแต่ง กั บเงื่อนไขตัวแปร
ใหม่ของบริบทที่เปลี่ยนแปลงในสิ่งที่ ดีกว่า อย่างมี ราก
ของวัฒนธรรมเดิมอันเป็นสั งคมแบบ มาตาธิปไตย ที่
นับถือผี โดยให้ เกียรติผู้หญิงหรื อเพศแม่ขณะเดียวกัน
เมื่ อปรับเปลี่ยนมาสู่สังคมแบบ ปิตาธิปไตย ผ่านศาสนา
นาคในองค์ประกอบศาสนาคารและโรงศพของ
วัฒนธรรมชนเผ่าขมุ หรือกำ�มุ ที่เรียกว่า
หอกว้านหรือหอก๊ วน ของสปปลาวตอนใต้