๓๕
จากอิ
นเดี
ยและจี
นที่
ยกย่
องผู้
ชายแต่
การเปลี่
ยนแปลง
ดั
งกล่
าวมี
ลั
กษณะในเชิ
งสั
ญลั
กษณ์
โดยที่
ผู้
หญิ
งยั
งคงมี
บทบาทอย่
างหลวมๆ โดยเฉพาะในโครงสร้
างของสถาบั
น
ครอบครั
ว
ในเชิ
งสั
ญลั
กษณ์
ไม่
ว่
านาคจะมี
ตั
วตนจริ
งหรื
อ
ไม่
บนโลกใบนี้
ซึ่
งอาจไม่
ใช่
ประเด็
นสำ
�คั
ญ แต่
อย่
าง
น้
อยที่
สุ
ด ก็
เป็
นสิ่
งๆ หนึ่
งที่
ทำ
�ให้
คนได้
มี
ที่
ยึ
ดเหนี่
ยว
และต้
องรู้
สึ
กกลั
วหรื
อยำ
�เกรงต่
อสิ่
งที่
มองไม่
เห็
นหรื
อ
อำ
�นาจเหนื
อธรรมชาติ
ที่
มี
คุ
ณค่
าในด้
านจิ
ตวิ
ญญาณต่
อ
โครงสร้
างทางความเชื่
อของสั
งคมที่
จะกำ
�กั
บให้
มนุ
ษย์
ได้
สำ
�นึ
กและยำ
�เกรงต่
อธรรมชาติ
แวดล้
อม และมี
ศี
ลธรรมเพื่
อการอยู่
ร่
วมกั
นอย่
างศานติ
สุ
ข
รายการอ้
างอิ
ง
จารุ
บุ
ตร เรื
องสุ
วรรณ.
ไทยอี
สานบ้
านเฮา
มปพ.๒๕๒๑
ชอง บวสเซอลิ
เยร์
.
“ประติ
มากรรมขอม.”
แปลโดย
ม.จ.สุ
ภั
ทรดิ
ศ ดิ
ศกุ
ล. ศิ
ลปากร ปี
ที่
๑๓ เล่
ม ๒ กรกฎาคม
๒๕๑๒.
นิ
ธิ
เอี
ยวศรี
วงศ์
. สู
จิ
บั
ตร
อมตศิ
ลป์
สุ
วรรณภู
มิ
.
มู
ลนิ
ธิ
อมตะ ฉบั
บพิ
เศษมี
นาคม-เมษายน ๒๕๔๙., มปป.
ปราณี
วงษ์
เทศ.
สั
งคมและวั
ฒนธรรมในอุ
ษาคเนย์
.
กรุ
งเทพฯ : เรื
อนแก้
วการพิ
มพ์
, ๒๕๔๓.
พิ
เชษ สายพั
นธ์
.
“นาคาคติ
” อี
สานลุ่
มน้ำ
�โขง : ชี
วิ
ต
ทางวั
ฒนธรรมจากพิ
ธี
กรรมร่
วมสมั
ย.
วิ
ทยานิ
พนธ์
สั
งคมวิ
ทยาและมานุ
ษยวิ
ทยามหาบั
ณฑิ
ต สาขา
มานุ
ษยวิ
ทยา มหาวิ
ทยาลั
ยธรรมศาสตร์
, ๒๕๓๙.
มานิ
ต วั
ลลิ
โภดม
สุ
วรรณภู
มิ
อยู่
ที่
ไหน
กรุ
งเทพฯ :
เรื
อนแก้
วการพิ
มพ์
, ๒๕๒๑
ศรี
ศั
กร วั
ลลิ
โภดม.
แอ่
งอารยธรรมอี
สาน.
พิ
มพ์
ครั้
งที่
๔ กรุ
งเทพฯ : สำ
�นั
กพิ
มพ์
มติ
ชน, ๒๕๔๖.
ส.พลายน้
อย (นามแฝง).
เล่
าเรื่
องมั
งกร.
พิ
มพ์
ครั้
งที่
๕
กรุ
งเทพฯ:โสภณ การพิ
มพ์
, ๒๕๔๗
สุ
จิ
ตต์
วงษ์
เทศ.
“พลั
งลาว” ชาวอี
สานมาจากไหน?.
กรุ
งเทพฯ : สำ
�นั
กพิ
มพ์
มติ
ชน, ๒๕๔๙.
สุ
จิ
ตต์
วงษ์
เทศ. และคณะ
เรื
อพระราชพิ
ธี
และเห่
เรื
อ
มาจากไหน เมื่
อไร.
กรุ
งเทพฯ : โรงพิ
มพ์
มติ
ชน, ๒๕๕๐.
เสถี
ยรพงษ์
วรรณปก.
“นาคคื
อใคร”.
มติ
ชนสุ
ดสั
ปดาห์
ประจำ
�วั
นศุ
กร์
ที่
๑๕ กรกฎาคม ๒๕๓๗.
สุ
เมธ ชุ
มสาย ณ อยุ
ธยา.
น้ำ
� : บ่
อเกิ
ดแห่
งวั
ฒนธรรม
ไทย.
กรุ
งเทพฯ : สำ
�นั
กพิ
มพ์
ไทยวั
ฒนาพานิ
ช, ๒๕๒๙.
หุ
มพั
น รั
ตนวงศ์
.
“นาค (นาคะ) และความเชื่
อ
ของชนชาติ
ลาว.”
ถอดความโดย วรรณศั
กดิ์
พิ
จิ
ตร
บุ
ญเสริ
ม. วารสาร มหาวิ
ทยาลั
ยศรี
นคริ
นทรวิ
โรฒ
มหาสารคาม ปี
ที่
๑๒ ฉบั
บที่
๒ กรกฎาคม – ธั
นวาคม
๒๕๓๗
นาคในองค์
ประกอบศาสนาคารและโรงศพของวั
ฒนธรรมชนเผ่
าขมุ
หรื
อกำ
�มุ
ที่
เรี
ยกว่
า หอกว้
านหรื
อหอก๊
วน
ของสปปลาวตอนใต้