Page 31 - mar53

ภู มิปัญญาไทย
ความนำ�
เมื่ อกล่าวถึงบรรดาสรรพสั ตว์ที่มี ความเกี่ยวข้อง
สั มพั นธ์ กั บมนุ ษย์ ผ่านวั ฒนธรรมความเชื่อทางจิ ต
วิ ญญาณของพั ฒนากา รทา งสั งคมตั้ งแต่ ในยุ ค
ดึกดำ�บรรพ์ สมัยที่ยังไม่มี เทคโนโลยีที่ก้าวหน้าอย่างใน
โลกปัจจุ บัน ด้วยเงื่อนไขตัวแปรดั งกล่าวจึ งต้องอาศั ย
พิ ธีกรรมบางอย่างอ้ อนวอนต่ออำ�นาจเหนื อธรรมชาติ
เพื่ อกำ�หนดชะตาความเป็ นไปของการอยู่รอดและเพื่อ
ควบคุ มดูแลสั งคมของตนให้พ้ นจากภัยธรรมชาติหรื อ
สิ่ งที่ เกิ ดจากการกระทำ �ของมนุ ษย์ด้วยกั นเอง สัตว์
เลื้อยคลานประเภทหนึ่ งที่ถูกเรียกว่า งู ได้กลายชื่ อมา
เป็น นาคหรือ พญานาคในเวลาต่อมา และท้ายที่ สุด
กลายมาเป็ นสัญลั กษณ์ของปีมะโรง ดั่งที่คนไทยรู้จักดี
พญานาค ในวัฒนธรรมอื่นๆ โดยเฉพาะ กลุ่มประเทศ
ที่รับอารยธรรมจากจี นเช่ น ญี่ปุ่น เกาหลีและญวนใช้
สั ญลักษณ์ เป็ นรู ป มังกร ซึ่ งก็ ผิดกั นกั บพญานาคก็
เฉพาะรูปร่างหน้าตาและชื่อเรียกเท่านั้นซึ่ง จีน เรียกว่า
เล้ง เล่ง หรือ หลง โดยคนไทยนิยมเรียกว่า มังกร ซึ่ง
อาจมาจากภาษาบาลี สันสกฤตว่า มกร (ส. พลายน้อย,
๒๕๔๗:๘) ซึ่งถือได้ว่าเป็นสัตว์สัญลักษณ์ที่มีความสำ�คัญ
และคุ้ นเคยกับระบบความเชื่อของมนุ ษย์ทุกหมู่เหล่า
โดยบทความนี้จะกำ�หนดประเด็ นขอบเขตในบริบทของ
แดนดินถิ่นสุวรรณภูมิ เป็นหลัก
นาค หรื อ พญานาค เป็นชื่อเรียกตามสมมติ
อย่ างหนึ่งที่ ใช้เรียกแทน สัตว์เลื้อยคลานในจิ นตนาการ
ประเภท งู ที่ มี ปรากฏการณ์ ความเชื่ อทั้ งในโลก
วัฒนธรรมตะวั นตกและโลกตะวันออก โดย มิติทาง
ติ๊ก แสนบุญ …เรื่ องและภาพ
ลักษณะการแต่งกายของชายและหญิงลักษณะเดียวกัน
กั บคนพื้นเมืองที่ถู กเรียกว่าพวก นาค ของกลุ่มคนพื้นเมือง
ชาวขมุหรือลาวเทิ ง ในลาวตอนใต้
๒๙