Page 30 - mar53

การตั้งชื่อตามลักษณะภูมิประเทศ เช่ น เขต
ปทุมวัน กรุงเทพมหานคร นี้ เมื่อร้อยกว่าปีล่วงมาแล้ว
มีสภาพเป็ นทุ่งนา โล่ งกว้าง ถึงอยู่ ชานพระนครแต่ก็
อยู่ห่างไกลนัก การจะเข้ าไปยังพระนครต้องอาศัยแต่
เรือพายไปตามลำ�คลองที่อ้อมคดเคี ้ยวไปมา ในหน้าน้ำ�
บริเวณท้ องทุ่ งแถบนี้ จะงดงามด้ วยบั วนานาชนิ ด
บานสะพรั่งเมื่อพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
เสด็จพระราชดำ�เนินผ่านมาพบเข้าทรงพอพระราชหฤทัย
จึงมีพระราชกระแสรับสั่ งให้ทำ�การตกแต่งสถานที่ริ ม
คลองแสนแสบฝั่งใต้ โดยขุดสระบัวให้เป็ นเกาะน้อยใหญ่
ปลูกไม้ดอกไม้ประดับ สร้างพระราชวั ง สำ�หรับเสด็จมา
ประทับพั กผ่อนพระราชอิริ ยาบถในบรรยากาศชนบท
ท้องทุ่ งคือ พระราชวังสระประทุมวั น ทางทิศตะวั นตก
ของพระราชวังโปรดเกล้าฯ ให้สร้ างวัดพระราชทาน
ชื่อว่ า วัดปทุ มวนาราม รวมเรี ยกบริเวณนี้ทั้งหมดว่า
ประทุมวัน
ลักษณะการตังชื่อบ้านนามเมื องเกี่ยวกั บบัวและ
ลักษณะภู มิ ประเทศที่ลาดลุ่มมี หนองน้ำ�ใหญ่อุ ดมด้วย
บัวนานาพั นธุ์ ยังมีอำ�เภอหนองบัว จังหวัดนครสวรรค์
อำ�เภอลาดบัวหลวง จังหวัดพระนครศรีอยุธยา อำ �เภอ
บัวใหญ่ จังหวั ดนครราชสี มา และอำ�เภอกมลาไสย
จังหวัดกาฬสินธุ์
ชื่อบ้านนามเมืองที่บ่งชี้ชัดถึงชนิดและสีของบัว
ในท้องถิ่น ได้แก่ อำ�เภอบุณฑริก จังหวั ดอุบลราชธานี ที่
หมายถึงดอกบัวหลวงสีขาว อำ�เภอนี้มี นามเดิมว่า เมืองบัว
คงจะมีบัวมากมายในถ้องถิ่ นมาเปลี่ยนเป็นบุ ณฑริก
เมื่อได้ รั บการยกฐานะขึ้นเป็นอำ �เภอ อำ�เภอปทุ มรัตน์
จังหวัดร้ อยเอ็ด มี ชื่ อเดิ มก่อนตั้ งเป็นอำ �เภอว่าเมือง
สระดอกบัวแดง เนื่องจากภายในเมืองมีสระน้ำ�กว้างใหญ่
รูปสี่เหลี่ ยมจั ตุรัส อุ ดมด้วยดอกบั วแดง ดูเด่นเป็ น
เอกลักษณ์ วาปีปทุ ม เป็นนามที่ได้รับพระราชทานจาก
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ าเจ้าอยู่หัว สำ�หรับอำ�เภอ
หนองบัวแดง จังหวัดชัยภูมิ ก็มี ประวัติผูกพันกับดอกบัว
แดงว่า เมื่ อหลวงคลังหน นำ �ครอบครัวและบริ วารมา
หักร้ างถางพงตั้ งบ้ านเรื อนริ มหนองน้ำ�กว้ างใหญ่
แห่งหนึ่ง และได้ตั้งชื่อชุมชนของตนว่า บ้านหนองบัวแดง
หนองบัวแดงนี้ เป็นแหล่งธรรมชาติ ที่ มีน้ำ�ใสสะอาด
อุ ดมด้วยสั ตว์น้ำ�นานาชนิ ด น่าแปลกที่กอบัวดอกสีแดง
มี อยู่เฉพาะที่ กลางหนองน้ำ �เท่านั้ น มิได้ เจริ ญพันธุ์
แผ่ ขยายไปทั่ วบริเวณหนอง ดั งเช่น บั วแห่ งอื่ นๆ
ชาวบ้ านมี ความเชื่อว่าบัวแดงก่อนนี้เป็นเครื่องทำ�นาย
ดินฟ้าอากาศได้ กล่ าวคือ ปีใดมีน้ำ�ท่าบริบูรณ์ฝนตกตาม
ฤดูกาลปีนั้นบัวจะออกดอกให้ปรากฏ หากปีใดแห้งแล้ ง
บัวก็จะไม่ออกดอกเลย ชาวบ้านจึ งถือว่าศักดิ์สิทธิ์ แม้คน
และสัตว์ก็ ไม่กล้าที่จะลงไป
ลักษณะความหมายตามความเพี้ยนของภาษา
ได้แก่ อำ�เภอหนองบัวระเหว จังหวัดชัยภูมิ เป็นชื่อที่
ยากจะเดาความหมายได้ แต่มี ที่มาของชื่อว่าผู้ใหญ่บ้าน
แห่ งหนึ่งพิ จารณาเห็ นว่าการที่ ชื่ อบ้านหนองบั วซ้ำ �กัน
หลายหมู่บ้านเช่นนี้ อาจทำ�ให้เกิดความสั บสน จึงคิดตั้ ง
ชื่ อบ้านของตนใหม่เป็น บ้านหนองบั วระเหว ระเหวเป็น
ชื่ อลำ�ห้วยที่ ไหลผ่านหมู่บ้าน เป็ นภาษาเพี้ยนมาจากภาษา
ถิ่ นว่า ไหลเว หมายถึงลักษณะการไหลของน้ำ�ที่ไหลวก
ย้ อนกลับขึ้นอย่างกะทันหัน จึ งกลายเป็นชื่อใหม่ที่ไม่ซ้ำ�
แบบใคร
กาลเวลาที่ ผ่านพ้ นไป บ้ านเมื องมีการพั ฒนา
ความเจริ ญก้าวหน้าอย่างไม่หยุดยั้ง ประชากรที่เพิ่มขึ้น
อย่างรวดเร็วเป็ นผลกระทบต่อสภาพแวดล้ อม ชุมชน
ต้องการขยายพื้นที่อยู่ อาศัยและพื้นที่ทำ�กินให้ได้สัดส่วน
กั บความเจริญเติบโตในทุกๆ ด้าน บรรดาห้วย หนอง
คลอง คู และบึงที่เคยเป็นที่เจริญพั นธุ์ของบัว ต้องถูก
ถมจนไม่ เหลือร่องรอยอีกต่อไป แต่ ชื่อบ้านนามเมืองยัง
คงปรากฏเป็ นสิ่งเล่าขานอดีตให้แก่อนุชนรุ่นหลังได้ทราบ
ว่า บัวเป็นพืชพันธุ์ ไม้น้ำ�สำ �คัญ ที่มี ความผูกกันกับวิถีชีวิต
ชาวไทยมาเป็นเวลายาวนาน
๒๘