Page 26 - mar53

ลีลาท่ารำ�ตลอดเพลงช่วงสุดท้ายจะผิดแปลกแตกต่างกับเชิดฉิ่ง
เพราะท่าเป็นเชิดฉิ่งธรรมดานั้น ฝ่ายหนึ่งเป็นผู้แผลงแต่ผู้เดียว
แต่ เชิดฉิ่งศรทระนงนั้ นต่างคนต่างแผลงสุดแล้วแต่ ใครจำ�มี
ความชำ�นาญแม่นยำ �กว่ากัน อย่างเช่นตอนทศกัณฐ์ถูกพระราม
แผลงศรแขน ขา ขาดแต่พระรามไม่ถูกศรของทศกัณฐ์เลยอย่าง
นี้เป็นต้น
เชิ ดฉิ่งศรทระนงนี้ผู้ ที่จะรำ�ได้คือผู้แสดงเป็นพระราม
กั บทศกัณฐ์เท่านั้น ซึ่งจะรำ�เชิดฉิ่งศรทระนงในขณะที่แผลงศร
ไปถูกทศกัณฐ์ ขาดเศียร ขาดกร โดยมีท่ารำ�เป็นสามลีลาด้วย
กั น ซึ่งเรียกตามภาษานาฏศิลป์ว่า ตัวหนึ่ง ตั วสอง และตัว
สาม เมื่อรำ�ครบสามตัวแล้ วก็แผลงศรออกไป พระรามแผลง
ทศกั ณฐ์แผลง ตามภาษานาฏศิ ลป์นี้จะเรี ยกกันรู้ ในวงการ
ว่า “ศรประจั น” และข้อสำ�คั ญเวลาบรรเลงนักดนตรี ต้อง
ถื อเอาผู้รำ�เป็ นใหญ่ ต้องคอยสังเกตดูว่ าจะถึงตอนแผลงศร
หรือยัง พอถึ งก็ จะต้องเปลี่ยนการบรรเลงเป็นเพลงเชิดทันที
โดยยันว่ าเป็นเสียงของลู กศรที่กำ �ลังวิ่ งไปทางอากาศพอถึง
เป้าหมายก้อเปลี่ยนเป็นรั วแล้วเชิดฉิ่ งก็จะเป็นเชิดกลอง เพลงนี้
ต้องฟังจังหวะกลองทัดเป็นหลักโดยกลองจะรัวติดๆ กัน
เชิดฉาน ใช่ ได้เฉพาะตั วแสดงที่เป็นพระ เช่นพระราม
ในเรื่องรามเกียรติ์ หย่าหรันในเรื่องอิเหนา โอกาสที่จะใช้ตอน
พระรามตามกวาง และหย่ าหรันตามนกยูง ตอนอื่นๆไม่ปรากฏ ผู้
เขียนคิดว่าผู้ อ่านคงเคยได้ยินได้ดูกันบ้างแล้ ว ณ โรงละครแห่ง
ชาติ ทางสถานีวิทยุ ทาทัศน์หรื อทางอื่นๆ
เชิดนอก เป็นพาทย์ประกอบการแสดงใช้กั บตัวละครที่
เป็นลิง คือหนุ มาน ตอนหนุมานไล่จับนางสุพรรณมัจฉาและไล่
จับนางเบญจกาย เพลงเชิดนอกนี้ ครู อาจารย์ได้ กำ�หนดท่ารำ�
ไว้ ใหญ่ ๆ จำ�นวน ๓ ท่า ท่าหนึ่งเรี ยกว่า “ท่ าสูง” ท่าที่สองเรียก
ว่า “ท่าจับข้างหน้า” ท่าที่สามเรี ยกว่า “ท่ าพนม” (เฉพาะในตอน
หนุมานจับนางสุพรรณมัจฉา) การบรรเลงเพลงนี้ต้องยึ ดผู้รำ�เป็น
หลัก และเวลาแสดงต้องมีปี่ในเป่ า เรียกว่า เดี่ ยวปี่เชิดนอก แต่
ถ้าไม่มีปี่ใช้ ระนาดบรรเลงเพลงก็ได้ เรียกว่า เดี่ยว ระนาดเอก
เชิดนอก เมื่อหนุมานจับท่าที่สามได้ ผู้เป่าปี่หรื อผู้เดี่ยว ระนาด
เอกจะต้องเป่าหรื อตีให้ตรงกับคำ�ว่ า “ฉวยตัวให้ติดตีให้ตาย”
จากนั้นวงปี่พาทย์ ทั้งวงจะรั บเป็นเพลง “เตียวหรือเกลียว” แล้ ว
ออกบรรเลงเพลงเชิด
แต่มาสมั ยปั จจุ บั นได้มี การเปลี่ ยนแปลงจากเดิ ม
ผู้ บรรเลงจะต้ องดูคนรำ �และบรรเลงให้ สอดคล้ องกั บท่ารำ �
แต่ เดี๋ ยวนี้ผู้ รำ �จะต้ องรำ �ให้ สอดคล้ องกั บผู้ บรรเลง โดย
ดนตรีจะบรรเลงไปในท่าหนึ่งท่าใด (คื อ ท่าหนึ่ง สอง หรือ
สาม) ผู้ แสดงจะต้ องรำ �ให้ ทัน วั ตถุ ประสงค์ ที่ทำ �เช่ นนี้
ดูเหมือนเพื่ อที่ตะโชว์ ฝีมื อนักดนตรีเป็นสำ �คัญ ผู้รำ �ถื อเป็น
ส่วนประกอบเท่านั้นเอง
เสมอสามลา เป็นเพลงหน้าพาทย์ สูงเพลงหนึ่งใช้เฉพาะ
แต่ในการโขนเท่านั้น และตั วที่แสดงต้องใช้เพลงนี้ต้องเป็นผู้สูง
ศักดิ์พอสมควร เช่น พระใหญ่ (พระราม, พระลักษณ์) ยักษ์ ใหญ่
(สหัสเดชะทศกัณฑ์) หรือมิฉะนั้นต้องเป็นยักษ์ อุปราช เช่นกุมภ
๒๔