Page 42 - apr53

๔๐
เครือข่ายวัฒนธรรม
รณชัย สุ ริหาร...เรื่อง
สำ�นักงานวัฒนธรรมจังหวัดร้ อยเอ็ด
บุณผะเหวด หรือที่เรี ยกกันโดยทั่ วไปว่า บุญเดือนสี่
หรื อบุ ญมหาชาติ เป็ นประ เพณี บุ ญตามฮี ตสิ บสอง
ของชาวอีสาน แต่ถ้าถือเป็นเรื่องทาน ก็เป็นประเพณีการ
บริจาคทานครั้ งยิ่งใหญ่ ก็พอจะอนุ มานได้ถึงสภาพทั่ วไป
ของชาวอีสานว่ า ดอกจิก ดอกจาน บานราวต้นเดือน ๓
พุทธศาสนิกชนจะเก็บดอกไม้เหล่านี้ มาร้อยเป็นมาลัยเพื่อ
ตกแต่งศาลาการเปรี ยญสำ�หรับบุ ญมหาชาติและในงานนี้ ก็
จะมี การเทศน์มหาชาติ ซึ่งถือว่าเป็ นงานอันศักดิ์สิทธิผู้ ใด
ฟังเทศน์มหาชาติจบภายในวันเดี ยว และบำ�เพ็ญคุณงาม
ความดี จะได้อานิสงส์ไปเกิ ดในภพหน้า
บุ ญผะเหวด เป็ นประเพณี ที่ ชาวอี สานนั บถือ
สืบทอดกั นมาจากอดีตจนถึ งปัจจุบันเป็ นเวลาหลายร้อยปี
เมื่อถึ งเดือนสี่ชาวอี สานแต่ ละหมู่บ้ านจะประชุมกันเพื่ อ
กำ�หนดวั นจั ดงาน ตามความพร้อมของแต่ ละหมู่ บ้ าน
เมื่อกำ�หนดวันเรี ยบร้อยแล้ ว ชาวบ้านจะบอกกล่าวญาติ
พี่น้ อง และหมู่ บ้านใกล้ เคียงให้ มาร่ วมงานบุญ และจะ
ช่ วยกั นหาดอกไม้ มาตากแห้ งไว้ ช่ วยกั นฝานดอกโน
(ทำ�จากลำ�ต้นหม่อน) งานนี้เป็นงานใหญ่ทำ �ติดต่ อกันสามวัน
วั นแรกของงาน ตามประเพณีดั้ งเดิมนั้ น จะเรียกว่า
วั นบีบข้ าวปุ้ น หรื อวันห่ อข้าวต้ ม ชาวบ้านจะเตรี ยมจั ด
ทำ �อาหารคาวหวาน ไว้ ต้ อนรับญาติ พี่ น้ อง หรือเพื่อน
สนิท มิ ตรสหายที่จะมาร่ วมงานบุ ญ ซึ่งในงานประเพณี
บุ ญผะเหวดร้อยเอ็ ด กำ�หนดให้วันแรกตอนบ่ายๆ เป็นวัน
แห่พระอุ ปคุตรอบเมื อง ให้ประชาชนได้สักการบูชา แล้ว
นำ �ไปประดิษฐานไว้หออุ ปคุต ภายในบริเวณงาน เพราะ
เชื่ อว่าเป็นพระเถระ ผู้ มีฤทธิ์ นิรมิ ตกุ ฏิ อยู่ กลางแม่ น้ำ�
มหาสมุทร สามารถขจัดเภทภั ยทั้งมวลได้ และพระอุปคุ ต
ยั งปกป้องคุ้ มครองมิให้เกิดเหตุเภทภัยอั นตรายทั้ งปวง
และให้ โชคลาภแก่พุทธศาสนิ กชนในการทำ�บุญมหาชาติ จึง
มี การแห่พระอุปคุ ต ซึ่งสมมุติ ว่า อัญเชิญมาจากสะดื อทะเล
วั นที่ สอง ตามประเพณีดั้ งเดิมถื อว่าเป็นวั นโฮม
(วั นรวม) จะเป็ นวั นที่ ญาติพี่ น้ อง ที่รู้ ข่ าวการทำ�บุ ญ
มหาทานจะมาร่ วมทำ �บุญโดยนำ �ข่ าวสาร อาหารแห้ ง
มาร่ วมสมทบ และร่วมรั บประทานอาหารตลอดทั้งวั น
พร้ อมทั้งนำ �อาหารต่ างๆ ไปฝากญาติพี่น้องคนอื่ นๆ ด้วย
ในงานประเพณี บุญผะเหวดร้ อยเอ็ด กำ�หนดให้เป็นวันแห่
พระเวสสั นดรเข้าเมือง แต่ละคุ้ มวัดตลอดทั้งอำ �เภอทุก
อำ�เภอในจั งหวัดร้อยเอ็ด จำ�นวน ๒๐ อำ�เภอ จะจั ดขบวน
แห่แต่ละกัณฑ์ทั้ง ๑๓ กัณฑ์แห่รอบเมือง ตอนเย็นมีมหรสพ
สมโภช ในวั นที่ ๒ และ ๓ ชาวร้อยเอ็ดทุ กภาคส่วนทั้งภาค
ราชการ บริ ษัทห้ างร้าน เอกชน จะมีตั้ งเต็นท์ บริการเลี้ยง
ข้าวปุ้นฟรีตลอดงาน
วั นที่สาม เป็นวันแห่กัณฑ์จอบกัณฑ์หลอน เริ่มตั้งแต่
เช้ามืด ประมาณตีสี่ ชาวบ้านจะนำ�ข้าวเหนียวมาปั้นเป็นก้อน
มาทำ �พิธี เพื่อเอาบูชากัณฑ์เทศน์ คาถาพั น เรียกว่า”ข้ าว
พันก้อน” ชาวบ้านจะพากันแห่ข้าวพันก้อนรอบศาลาวัด มี
หั วหน้ากล่ าวคำ�บูชา
“แห่ กัณฑ์หลอน” คำ�ว่า “หลอน” เป็นภาษาถิ่ นไท
อีสาน แปลว่า “แอบมาหา หรือลักลอบไปหา โดยไม่บอกกล่าว