Page 33 - apr53

๓๑
เกิดมี ราคะอยากเสพสมกับชาย แต่ไม่กล้าที่จะเสพสม
กั บนาคาด้วยกั นเพราะเกรงด้วยอาณาของพระบิดาจึง
ได้ ดั้นด้นขึ้นมาบนพื้นพิภพแปลงกายเป็นหญิงงามเพื่อจะ
หาชายแต่ก็ไม่ มีชายใดผ่านมา ก็เผอิญเหลือบไปเห็นงูดิน
เพศผู้เลื้อยอยู่ใกล้ๆ ด้วยความราคะแรงกล้า ก็กลับกลาย
เป็ นนางนาคาและเข้าเสพสมกั บงูดินเป็นที่ เพลิดเพลิน
เสี ยยิ่งนั ก จนกระทั่งพระฤษีทั้งสี่ตนกลั บมาจากไปหา
ผลไม้ ระหว่ างทางก็เผอิญไปเห็นงูดินกับนาคาเสพสม
กั นอยู่ จึงมีความแปลกใจว่ าทำ�ไมนางนาคาเสพสมกับ
งู ดินซึ่งศักดิ์ศรีไม่สมควรกั น จึงได้เอาไม้เท้าเคาะที่หลัง
ของนางนาคา นางนาคาที่กำ �ลังมีความสุขในรสเสน่หา
ก็ สะดุ้งและเห็ นท่านฤษี ก็มี ความอั บอายจึงรี บแหวก
พื้ นดินกลับไปเมืองบาดาลและมีความวิ ตกกังวลกลัวว่า
พระฤษีจะนำ�เรื่องที่เกิดขึ้นไปฟ้องพระบิดาจึงคิดหาทาง
กำ�จัดพระฤษีทั้งสี่ตนเสีย วันหนึ่ งนางนาคีขึ้ นมาบนดิน
และตรงไปยังอ่างนม และได้พ่ นพิษไว้ เพื่อว่าพระฤษี
มาฉันนมจะได้ตาย นางกบที่ซ่ อนตัวอยู่ข้างๆอ่างนมเห็น
เหตุการณ์ก็มี ความนึกถึงบุญคุณต่อองค์พระฤษีที่จะต้อง
ตายด้ วยพิษของนางนาคี จะร้องบอกก็พูดไม่ได้ จึ งเสี่ยง
ตัวเองตายแทนโดยการกระโดดลงไปที่อ่างน้ำ�นม นางกบ
ก็ สิ้นใจตายลอยอยู่ ในอ่าง พอรุ่งเช้าพระฤษี ทั้งสี่ตนก็
ออกจากกุฏิเพื่อมาฉันนมได้ เห็นนางกบลอยตายอยู่ ก็มี
ความสงสัย และกล่าวตำ�หนิว่านางกบนี่เราให้นมทุกเช้า
ทำ�ไมจึงทำ�เช่นนี้ ด้วยความสงสัยอยากรู้จึงพร้อมใจกัน
ชุ บชีวิตขึ้นมาไต่ถาม ในที่สุดก็ทราบความจริง ซึ่งตอนนี้
การแสดงโขนก็ จะใช้เพลงตระนิมิต
เพลงตระนิมิ ตนี้ใช้ได้กับตัวแสดงทั่ วไป ไม่ว่าจะ
เป็ น พระ นาง ยักษ์ ลิง แต่ส่วนมากจะใช้ กับตัวสำ�คัญๆ
เท่ านั้น เพลงหน้าพาทย์นี้ในการแสดงโขน ละคร มั กจะ
พบว่ าใช้ กั นอยู่ทั่วไป จึ งมี บทโขนตอนหนึ่งคื อ ตอน
พระคเนศวรเสียงา ตอนที่พระนารายณ์จะแปลงกายเป็น
พราหมณ์น้อยเข้าไปร่ายรำ�ถวายพระอุ มา ดังนี้
• ครั้นถึงจึงลงจากสุบรรณ ยื นมั่นที่เชิงสิงขร
เบื อนบิดอรอนงค์อรชร พระสี่ กรนิดรกายบิน
(ตระนิมิ ต)
ตระสั นนิ บาต เป็ นเพลงหน้ าพาทย์ที่ ใช้ ได้
เช่นเดียวกับ ตระสั นนิบาต และใช้ ได้กับ พระ นาง ยั กษ์
เช่นกัน สำ�หรับ เพลงหน้าพาทย์นี้มี สิ่งที่น่าแปลกประหลาด
อยู่ บางประการกล่าวคื อ ตามรูปศั พท์ “บรรทม” แปลว่า
นอน “ไพร” แปลว่า ป่า เมื่อรวมกัน หมายถึง การนอนอยู่
ที่ป่า อันหมายถึงการรอนแรมอยู่ในป่าดงพงไพร น่ าจะ
เป็ นเพลงหน้าพาทย์ที่ใช้กั บพระรามโดยเฉพาะ เพราะ
พระรามส่วนใหญ่จะอาศัยอยู่ ในป่าใช้ ป่าเป็ นที่พำ �นัก
หลังจากถูกเนรเทศออกจากเมือง ด้ วยความเชื่อถื อของ
คนทั่วไปว่าในป่านั้นมีเทพยดาอาศัยอยู่ตามต้นไม้ตลอด
จนผีป่า สัตว์ดุร้าย ฉะนั้น ถึงเวลาจะนอนจะต้องเคารพ
กราบไหว้บูชาขอให้คุ้มครองป้ องกันอย่าให้มี เภทภัยและ
เป็นการอภัยที่ได้ล่วงเกินสถานที่ หรือเป็นการกราบไหว้
บูชาพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ก่อนนอน โดยใช้เพลง
หน้าพาทย์ ตระบรรทมไพร แต่ในวงการโขนละคร มักจะ
ใช้ ทั่วๆไป ซึ่งในความคิ ดของผู้เขียนไม่น่าจะมาใช้ทั่วไป
ควรจะมาใช้ตอนเข้ าป่า และการนอนเท่านั้น
ตระนอน เป็ นเพลงหน้ าพาทย์ที่ ใช้ สำ �หรับ
ประกอบกิริยาว่า จะนอน หรือได้นอนของตัวแสดงที่เป็น
ตัวสำ�คัญๆ และเป็น ยักษ์ ลิ ง และนอกจากนี้ ใช้บรรเลง
ในงานบางอย่าง เช่น การเทศน์มหาชาติกัณฑ์กษัตริย์
เป็นต้ น
ตระบรรทมสินธุ์ หรื อเรียกอี กอย่างว่ า “ตระ
นารายณ์บรรทมสินธุ์ ” เป็นเพลงหน้าพาทย์ที่ใช้ สำ�หรับ
ผู้แสดงเป็นพระนารายณ์เท่านั้น เพราะโดยปรกติ แล้ว
พระนารายณ์ประทั บอยู่ ด้วยการบรรทมอยู่ บนหลั ง
พญานาคราช ก็ควรจะต้ องเป็นเพลงตระนอนนั่นเอง
แต่ เรียกชื่ อให้ แปลกออกไปเพื่อความเหมาะสมกั บ
พระนารายณ์ผู้เป็นใหญ่ ขบวนท่ารำ�ทางครู อาจารย์ ก็คิด
ประดิษฐ์ ให้แปลกออกไปจากการรำ�เพลงตระชนิดอื่นๆ
ตะบองกั น เป็นเพลงหน้าพาทย์ ที่ใช้ เกี่ ยวกับ
พิธีการต่างๆ ก็ได้ จะใช้ ในการแปลงตัวก็ ได้เช่นกั นสุดแล้ว
แต่ความเหมาะสมของตัวละครนั้นๆว่ามีฐานะอย่างไร
และเพลงนี้สามารถใช้ได้กับ พระ นาง ยักษ์ นอกจาก
นี้สามารถนำ �ไปใช้ถวายพระพรเจ้ าฟ้ าเจ้ าแผ่ นดิ น
ก็ ได้
+-------------------------------------------+
ผู้เขียน นายจตุพร รัตนวราหะ
ศิลปิ นแห่งชาติ ประจำ�ปี พุทธศักราช ๒๕๕๒
สาขาศิลปะการแสดง