Page 18 - apr53

ภาษาไทยมี
ลักษณะพิ เศษแตกต่ าง
จากภาษาของชาติ อื่ น
ตรงที่ มี การใช้ คำ �ต่ างๆ
ที่หลากหลาย มีเอกลักษณ์
เป็นของตนเอง มีวัฒนธรรม
ทางภาษาที่ใช้ สื่อสารกัน
ด้วยความเคารพ นับถือ
ศรัทธา และยกย่ องมา
ตั้งแต่ โบราณกาล มีการแบ่งระดั บของภาษาเพื่อที่ จะใช้
ให้เหมาะสมตามฐานะของบุคคล สัมพันธภาพระหว่ าง
บุคคล ตามโอกาสและกาลเทศะ ซึ่งเป็นเรื่ องของการใช้คำ �
ราชาศัพท์ นั่นเอง
คำ�ราชาศัพท์ ถ้าแปลตามรูปศัพท์ หมายถึง ถ้อยคำ�
สำ�หรับพระราชา แต่ในตำ�ราภาษาไทย วจีวิ ภาค ของพระยา
อุปกิตศิ ลปสาร (นิ่ม กาญจนาชีวะ) ได้กำ �หนดความ
หมายของคำ�ราชาศัพท์กว้างออกไปว่ าเป็นการใช้ถ้อยคำ�
กับบุคคลที่ควรเคารพตั้งแต่ พระมหากษัตริย์ เจ้านาย
พระภิกษุ ข้าราชการ และสุภาพชน
คำ�ราชาศัพท์ ที่ใช้สำ �หรั บพระภิกษุ ถือได้ว่ าเป็น
ภาษาพิเศษที่ใช้แตกต่างกับบุคคลทั่ วไป เช่น ฉันภัตตาหาร
บุคคลทั่วไปใช้ว่า กินอาหาร จำ�วัด บุคคลทั่วไปใช้ว่า นอน ถวาย
บุคคลทั่วไปใช้ว่า มอบให้ อาพาธ บุ คคลทั่วไปใช้ว่า เจ็บ
ป่วย สรง บุคคลทั่วไปใช้ว่า อาบน้ำ� ทำ�วัตร บุคคลทั่วไป
ใช้ว่า สวดมนต์ มรณภาพ บุ คคลทั่วไปใช้ว่า ตาย หรือ
ถึงแก่ กรรม เป็นต้น
นอกจากนี้การใช้ คำ�ราชาศัพท์สำ�หรับพระภิกษุที่ทรง
สมณศักดิ์ ก็ต้องใช้ ให้เหมาะสมกับสมณศักดิ์ของพระองค์
เช่น การใช้คำ�ราชาศัพท์ กับ สมเด็จพระสังฆราช ฐานันดรศักดิ์
ของพระองค์จะเป็นเสมือนพระราชวงศ์ชั้น “พระองค์เจ้า”
คำ �พู ดที่ใช้ ต้ องใช้คำ �ราชาศัพท์ สำ�หรั บพระองค์ เจ้ าชั้ น
พระเจ้าวรวงศ์เธอ เช่น ใช้คำ� เสวยภัตตาหาร แทนคำ�ว่า
ฉันภัตตาหาร ใช้คำ� บรรทม แทนคำ �ว่า จำ�วัด ใช้คำ� ประชวร
แทนคำ�ว่า เจ็บป่ วยหรืออาพาธ ใช้คำ� ทรงรับนิมนต์ แทน
คำ �ว่า รับนิ มนต์ ใช้คำ � สิ้นพระชนม์ แทนคำ�ว่า ตายหรือ
ถึงแก่กรรม เป็ นต้น
คำ �ราชาศัพท์สำ�หรับพระภิกษุ มีดังนี้
๑. คำ �ราชาศัพท์สำ�หรับพระภิกษุที่เป็ นคำ�นาม
กุ ฏิ ( เ รื อนหรื อตึ กสำ �หรั บพระภิ กษุ อยู่ )
กาสาวพั สตร์ (ผ้าย้อมฝาด คือ ผ้าเหลื องพระ) กลด (ร่ม
ขนาดใหญ่ มีด้ามยาว ใช้สำ�หรับพระธุดงค์ โดยเฉพาะ) จีวร
(ผ้ าสำ�หรับห่ มของพระภิกษุ สามเณร) จังหัน (ข้ าว อาหาร)
พรรษา (ช่ วงระยะเวลา ๓ เดือน ในฤดูฝน) ฉายา (ชื่อที่
พระอุ ปั ชฌาย์ ตั้งให้เป็นภาษาบาลี เมื่ออุปสมบท) อาบัติ
(โทษที่เกิดจากการล่วงละเมิ ดข้อห้ามแห่งภิกษุ) อาวาส (วัด)
เจ้าอาวาส (พระภิ กษุซึ่งได้รับการแต่ งตั้งให้ ดำ�รงตำ�แหน่ง
ผู้ ปกครองวัด) สมภาร (พระที่เป็นเจ้าอาวาส) พุทธาวาส (ที่
ประดิ ษฐานพระพุทธรูป หมายถึ ง โบสถ์ วิหาร) สังฆาวาส
(ที่ อยู่ของพระสงฆ์) ไตรจีวร (ผ้า ๓ อย่างของ พระภิกษุ)
คื อ ผ้าทาบ (สังฆาฏิ) ผ้ าห่ม (จีวร) และผ้านุ่ง (สบง) รัด
ประคด (ผ้ าที่ใช้รัดอกหรือสายที่ ถักด้วยด้ ายสำ�หรับรัดเอว
ของพระภิกษุสามเณร) ไตรปิฎก (พระธรรมคำ �สั่งสอนของ
พระพุทธเจ้า มี ๓ ปิฎก คือ พระธรรมวิ นัย พระสูตร และ
พระอภิ ธรรม) ตำ�หนัก (กุฏิของสมเด็จพระสังฆราช) ตาลปัตร
(พั ดใบตาลมีด้ามยาว สำ�หรับพระใช้ ในพิธี กรรม เช่น ใน
เวลาให้ศี ล ต่อมาอนุโลมเรียกพัดที่ ทำ�ด้วยผ้ าหรือไหม ซึ่ง
มี ลักษณะคล้ายกั น) สมณะ (ผู้สงบกิเลสแล้วโดยเฉพาะ
เฉลียว เพชรแก้ ว........เรื่อง
๑๖